Όταν 800 πρόσφυγες πνίγηκαν διασχίζοντας τη Μεσόγειο προς την Ευρώπη, τον περασμένο Απρίλιο, οι ευρωπαίοι ηγέτες δεσμεύτηκαν ότι θα λάβουν μέτρα. Δυο μήνες και κάτι αργότερα, οι προσπάθειες για πραγματική μεταρρύθμιση έχουν αποτύχει ενώ, όπως γράφει το «Spiegel», έφεραν στο φως μερικά σκοτεινά ηθικά ζητήματα.
Το κοινό ανακοινωθέν της Συνόδου Κορυφής που πραγματοποιήθηκε λίγες ημέρες μετά από εκείνη την τραγωδία ανέφερε ότι η Ευρωπαίκή Ενωση (ΕΕ) «θα πράξει οτιδήποτε δυνατό για να αποφύγει τους πνιγμούς στη θάλασσα». Αλλά όταν ο ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι απηύθυνε έκκληση για αλληλεγγύη, ο βρετανός Ντέιβιντ Κάμερον έσπευσε να αρνηθεί, η Πολωνία απέρριψε νέες υποχρεώσεις, ενώ η Άνγκελα Μέρκελ και ο Φρανσουά Ολάντ δεν επιθυμούσαν δεσμευτικές δηλώσεις.

«Ήταν το γνωστό ευρωπαϊκό παιχνίδι, στο οποίο οι δημόσιες δηλώσεις είναι άνευ σημασίας και μόνο οι συναντήσεις κεκλεισμένων των θυρών μετρούν», διαπιστώνει το γερμανικό περιοδικό.

Στη Σύνοδο Κορυφής την Πέμπτη και την Παρασκευή αυτής της εβδομάδας, υποτίθεται ότι θα προκύψει μια δεσμευτική συμφωνία για τον αριθμό των προσφύγων που θα δεχθούν διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. «Θα σας πω εγώ τι θα συμβεί», λέει ο πρέσβης μεγάλης ευρωπαϊκής χώρας. «Το ζήτημα των προσφύγων θα συζητηθεί για μισή ώρα στη σύνοδο, και μετά οι ηγέτες θα περάσουν δύο μέρες και δυο νύχτες να συζητούν τα δύο θέματα που είναι πραγματικά σημαντικά αυτή τη στιγμή: το Grexit και το Brexit».

Η ποσόστωση είναι πολιτικά τοξική.
Το ζήτημα των προσφύγων έχει συνθλιβεί στις μυλόπετρες της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας. Η ΕΕ, που αμφισβητείται από τους πολίτες της και από τα μέσα ενημέρωσης για το κατά πόσο έχει ένα σκοπό και ποιος είναι ο σκοπός αυτός, απέτυχε σε ένα ακόμη στρες τεστ. Ο Επίτροπος για τη Μετανάστευση Δημήτρης Αβραμόπουλος παρουσίασε το σχέδιο της Επιτροπής για τους πρόσφυγες στα μέσα ενημέρωσης. Το βάρος σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα θα μειωνόταν καθώς 40.000 πρόσφυγες θα μοιράζονταν στα 28 κράτη-μέλη με τη βοήθεια ενός σταθερού συστήματος ποσοστώσεων. Με το που έφθασαν στα αφτιά τους οι φήμες για υποχρεωτική ποσόστωση, τα πρώτα κράτη-μέλη αντέδρασαν οργισμένα. «Η ιδέα ότι κάποιος επιτρέπει την είσοδο προσφύγων στη χώρα του και μετά τους διανέμει στα υπόλοιπα κράτη-μέλη είναι τρελή και άδικη», είπε ο ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν.
Η ΕΕ προσπαθεί να αποκτήσει μια κοινή πολιτική για τους πρόσφυγες και το άσυλο από το 1997. Ο κανονισμός «Δουβλίνο ΙΙ» του 2003 όρισε ότι οι αιτούντες άσυλο πρέπει να καταθέτουν την αίτησή τους στη χώρα πρώτης εισόδου στην ΕΕ. Η Ευρώπη συνεχίζει μέχρι σήμερα να μην έχει το θάρρος να χρησιμοποιήσει τον όρο «ποσόστωση».
Οι μεμονωμένες χώρες σέρνουν τον χορό στην ΕΕ και το ευρωπαϊκό Συμβούλιο, των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, δεν αποτελεί πλέον χώρο όπου η ένωση μπορεί να γίνει πιο ισχυρή. Η «ποσόστωση» είναι πολιτικά τοξική. Προκαλεί δυσαρέσκεια εντός των κρατών, το οποίο την καθιστά ανεφάρμοστη στις Βρυξέλλες.
Θεωρούν τον ανθρωπισμό «πολυτέλεια»
Οι Ευρωπαίοι παραπονιούνται ότι τα πράγματα δεν κινούνται γρήγορα ούτε πάνε αρκετά μακριά. Όσον αφορά τη μετανάστευση, αυτό οφείλεται στο ότι οι Ευρωπαίοι είναι αποφασισμένοι να προστατεύσουν την δική τους ευμάρεια και ότι εν τέλει θεωρούν πολυτέλεια την ευγενή έννοια του ανθρωπισμού και πρακτική αναγκαιότητα την Ευρώπη –φρούριο.
Η ευρωπαϊκή Επιτροπή, που συχνά γίνεται αποδέκτης οργής, δεν αποτελεί πραγματική κυβέρνηση, ούτε καν με την υπερθνική έννοια. Είναι ουσιαστικά μια γιγαντιαία συντονιστική υπηρεσία που προσπαθεί συνεχώς να μετατρέψει ασύμβατους στόχους σε συμβιβασμούς.
Είτε πρόκειται για τη διάσωση της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας ή της Ελλάδας, για εμπορικές συμφωνίες όπως η ΤΤΙΡ μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ ή για τη ρύθμιση της λειτουργίας των τραπεζών, τα σαφή σχέδια περιπλέκονται και οι καλές προθέσεις παράγουν χλιαρά αποτελέσματα.
Οι νεκροί της Μεσογείου και η αντιμετώπιση των προσφύγων αποτελούν απόδειξη της ηθικής αποτυχίας της ΕΕ. Ποιος χρειάζεται την ΕΕ; Και γιατί;
Είναι ειρωνεία ότι στην 30ή επέτειο της Συμφωνίας Σένγκεν για την κατάργηση των συνοριακών ελέγχων, οι έλεγχοι αυτοί επιστρέφουν στην Ευρώπη. Η Γαλλία, η Αυστρία και η Ελβετία έκλεισαν τα σύνορά τους με την Ιταλία για τους πρόσφυγες.
Ο κ. Ρέντσι απείλησε ότι θα εφαρμόσει ένα «Σχέδιο Β». Δεν το ανέπτυξε αλλά όλοι κατάλαβαν τι εννοούσε: οι ιταλοί αξιωματούχοι θα πάψουν να καταγράφουν τους νέους πρόσφυγες, θα τους δίνουν ίσως ακόμη και τρίμηνη βίζα Σένγκεν και θα τους οδηγούν στον κοντινότερο σιδηροδρομικό σταθμό για να πάρουν το τρένο για Αυστρία, Γερμανία και Γαλλία.
Στην τελευταία συνάντηση των υπουργών Εσωτερικών την περασμένη εβδομάδα, δεν υπήρξε συμφωνία για τις ποσοστώσεις. Την ώρα που οι υπουργοί αποχωρούσαν, ο κ. Αβραμόπουλος τους φώναξε: «Η αλληλεγγύη δεν μπορεί να είναι εθελοντική». Ο έλληνας Επίτροπος πολεμά στο πλευρό του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ υπέρ των ποσοστώσεων αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν την υποστήριξη της πλειοψηφίας. Και είναι πολύ αμφίβολο αν θα το επιτύχουν ως την έναρξη της συνόδου κορυφής την Πέμπτη.