Εμείς δεν γίναμε βεβαίως «Δανία του Νότου». Πώς θα μπορούσαμε, βουτηγμένοι στα χρέη και Μεσόγειοι, να μπούμε στο μοντέλο ενός πλούσιου, καταπράσινου, σκανδιναβικού «παραδείσου» κράτους πρόνοιας;
Η Δανία είναι μεν μικρή χώρα, αλλά έχει μεγάλη παράδοση σε λίγα πράγματα που κάνουν την κρίσιμη διαφορά.
Κατ’ αρχάς ο κόσμος πληρώνει, εδώ και δεκαετίες, από τους υψηλότερους φόρους στον κόσμο.
Για να χρηματοδοτούνται ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες και γενναιόδωρα κοινωνικά επιδόματα. Η οικονομία αναπτύσσεται παρά την κρίση. Η ισότητα των δύο φύλων είναι δεδομένη και η κουλτούρα της πολιτικής συναίνεσης εντελώς εδραιωμένη.
Περικοπές


Την ερχόμενη Πέμπτη, 18 Ιουνίου οι Δανοί πάνε στις κάλπες με τρία πράγματα στο μυαλό: το μέλλον του ζηλευτού κράτους πρόνοιας, την πρόκληση της μετανάστευσης και τη μονίμως τεταμένη σχέση τους με την ΕΕ. Αν πιστέψουμε τις δημοσκοπήσεις, οι Σοσιαλδημοκράτες της πρωθυπουργού Χέλε Τόρνινγκ-Σμιτ προηγούνται με 26%. Λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές η Σμιτ ανακοίνωσε ότι θα δοθούν 39 δισ. κορόνες (5,2 δισ. ευρώ) σε επιπλέον δαπάνες, ως το 2020, για Υγεία, συνταξιούχους, νηπιαγωγεία, περιβάλλον και αστυνομία. Αλλά υπό την πίεση της ανόδου της Δεξιάς πρότεινε να μειώσει επιδόματα για όσους μετανάστες δεν βρίσκουν δουλειά ύστερα από έναν μήνα παραμονής στη χώρα.
Μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης είναι οι κεντροδεξιοί Φιλελεύθεροι του πρώην πρωθυπουργού Λαρς Ράσμουσεν. Με περίπου 20% στις δημοσκοπήσεις. Αυτοί υπόσχονται να μειώσουν φόρους και δημόσιες δαπάνες. Θέλουν άδειες παραμονής μόνο για όσους έχουν ήδη βρει δουλειά στη Δανία. Επειδή οι κυβερνήσεις είναι συνασπισμού, οι Συντηρητικοί μπορούν να περιμένουν 49,5%, έναντι 50,5% του κυβερνώντος «κόκκινου μπλοκ». Αρα εκπλήξεις και ανατροπές δεν αποκλείονται.
Η οικονομία μοιάζει με όαση. Ανάπτυξη στο 1,9% του ΑΕΠ εφέτος και πρόβλεψη για 2,3% το 2016. Η ανεργία έχει πέσει στο 6,3%. Αν και οι Δανοί δεν θέλησαν ποτέ να εγκαταλείψουν την κορόνα εκχωρώντας την εθνική κυριαρχία της νομισματικής πολιτικής στις Βρυξέλλες, η οικονομία τους είναι de facto συνδεδεμένη με της γειτονικής Γερμανίας. Χάρη στις ελεύθερες εξαγωγές προϊόντων υψηλών προδιαγραφών στην ΕΕ, ένα πιο αδύναμο ευρώ, χαμηλότερες τιμές πετρελαίου και μείωση των επιτοκίων, ζουν πολύ καλές μέρες.
Αυτή τη φορά το φλέγον θέμα των εκλογών είναι το κοινωνικό κράτος. Τα δεξιά κόμματα, με επικεφαλής τον Ράσμουσεν, επιχειρούν να συνδέσουν το μέλλον των κοινωνικών επιδομάτων με τη μετανάστευση.
Τα επιδόματα


Για να δικαιολογήσουν τις θέσεις τους, επικαλούνται στοιχεία που δείχνουν, ας πούμε, ότι τρεις στους τέσσερις ξένους που πήραν άσυλο το 2003 είναι ακόμη άνεργοι. ‘Η ότι από τις 40.000 θέσεις εργασίας που έχουν δημιουργηθεί στον ιδιωτικό τομέα από το 2011 το 75% καταλήφθηκε από ξένους, ιδίως από την Πολωνία, τις χώρες της Βαλτικής και τη Ρουμανία.
Οι Φιλελεύθεροι λένε ότι αυτά αποδεικνύουν πως πρέπει να μειωθούν τα επιδόματα, για να κινητοποιηθούν Δανοί και ξένοι να βρουν δουλειά και να πάψουν να εξαρτώνται από τα χρήματα της κοινωνικής αρωγής.
Σήμερα ένας άνεργος άνω των 30 ετών μπορεί να παίρνει το λιγότερο 1.680 ευρώ τον μήνα επίδομα ανεργίας από το κράτος. Η Δανία δίνει άσυλο και ιθαγένεια πολύ πιο εύκολα από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Τα «γκέτο της σαρίας»


Ως αποτέλεσμα, το 10% του πληθυσμού των 5,6 εκατομμυρίων κατάγεται από εθνοτικές μειονότητες. Τώρα όμως το 60% του κόσμου ανησυχεί για τα λεγόμενα «γκέτο της σαρίας», υποβαθμισμένα προάστια μουσουλμάνων μεταναστών, όπως το Νέρμπρο, έξω από την Κοπεγχάγη.
Εκεί οι πιο ακραίοι φοράνε τσαντόρ και μακριά μαύρα παλτά. Εμποδίζουν τους υποψηφίους να μοιράσουν φυλλάδια σε γειτονιές με σπασμένα παράθυρα, γκραφίτι σε τοίχους και σκουπίδια σε κάθε γωνία.
Οι ιμάμηδες λένε ότι η ψηφοφορία είναι «χαράμ», δηλαδή απαγορεύεται. Ενας, ο Αμπού Μπιλάλ Ισμαήλ, ιεροκήρυκας στο ριζοσπαστικό τζαμί του Ορχους, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης στη Δανία, κατηγορείται ότι στέλνει δεκάδες μαχητές για τον τζιχάντ στο Ιράκ και στη Συρία.
Ετσι δεν είναι περίεργο που όπως σχεδόν παντού στην Ευρώπη ένα αντιευρωπαϊκό, ξενοφοβικό, ακροδεξιό κόμμα (του Λαού της Δανίας – DF) έχει 20% στις δημοσκοπήσεις.


Αντρέα Τέτι, Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν
«Θεωρούν αδιανόητη την παρέμβαση της ΕΕ εις βάρος των κοινωνικών παροχών»
«Αν και στη Δανία το κράτος πρόνοιας δεν έχει ακόμη υποχωρήσει όσο στη Βρετανία ή στην Ιταλία, τα πράγματα έχουν αλλάξει, μερικές φορές ουσιωδώς. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει κατηγορηθεί για «δημοκρατικό έλλειμμα», όχι μόνο επειδή το Συμβούλιο και η Επιτροπή είναι μη εκλεγμένοι θεσμοί, αλλά επειδή συχνά οι ηγέτες της EE αγνοούν λαϊκά αιτήματα για κοινωνική δικαιοσύνη. Οι Δανοί εξακολουθούν να αντιστέκονται σε αυτό το ζήτημα και να θεωρούν αδιανόητη μια παρέμβαση των Βρυξελλών εις βάρος των παροχών τις οποίες απολαμβάνουν» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Αντρέα Τέτι, διευθυντής του Κέντρου για τη Διακυβέρνηση στο Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν, στη Σκωτία.

«Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο έχουν την τάση να απορρίπτουν βαθύτερες μεταρρυθμίσεις της ΕΕ, οι περισσότερες από τις οποίες δεν περιλαμβάνουν την ικανοποίηση τέτοιων λαϊκών αιτημάτων» λέει ο Τέτι. Και τονίζει: «Η Δανία ήταν η επιτομή του «ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου» –ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας για να στηρίζει τους πιο αδύναμους πολίτες, συνεννοήσεις στις εργασιακές σχέσεις και πολιτική συναίνεση».
Οι Δανοί ήταν πάντα από τους πιο ευρωσκεπτικιστές της ΕΕ εξασφαλίζοντας «ειδικές εξαιρέσεις» από την κοινή άμυνα, το δικαστικό σύστημα, ακόμη και από το ευρώ, με το δημοψήφισμα το 2000. Η δημοτικότητα του εθνικιστικού Κόμματος του Λαού της Δανίας (DF) αντικατοπτρίζει την άνοδο της αντι-ευρωπαϊκής ξενοφοβικής Ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη. Ηταν πρώτο κόμμα στις ευρωεκλογές με 27% και φαίνεται τρίτο κόμμα σήμερα. Απαιτεί δημοψήφισμα για την έξοδο από την ΕΕ, μια προοπτική η οποία όμως θεωρείται σχεδόν από όλους τους αναλυτές εντελώς απίθανη προς το παρόν.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ