Η τελευταία ευκαιρία για τον πυρηνικό αφοπλισμό

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες πυρηνικές δυνάμεις δεν μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν την πρόσφατη σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών για να προωθήσουν τον σκοπό του πυρηνικού αφοπλισμού. Η συνάντηση τον Μάιο υποτίθεται ότι θα ενίσχυε τις διεθνείς προσπάθειες για περιορισμό των πυρηνικών όπλων. Αντίθετα, ήταν μία υπενθύμιση των βαθιών διαφορών γύρω από τα πυρηνικά όπλα του μέλλοντος και τι προσπάθειες πρέπει να γίνουν για την εξάλειψή τους.

Η σύνοδος πραγματοποιείται κάθε τέσσερα χρόνια για να ελέγχεται η συμβατότητα με τη Συνθήκη μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων (NPT) του 1970, κάτω από την οποία οι χώρες που η συνθήκη αναγνωρίζει ως πυρηνικές δυνάμεις – οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία, η Κίνα, η Βρετανία και η Γαλλία – δεσμεύονται να επιδιώξουν τον πυρηνικό αφοπλισμό. Οι υπόλοιπες 186 χώρες που έχουν υπογράψει τη συνθήκη έχουν δεσμευθεί να μην αναπτύξουν πυρηνικά όπλα. Η Ινδία και το Πακιστάν δεν έχουν υπογράψει τη συνθήκη και έχουν και οι δύο πυρηνικά όπλα.

Ούτε το Ισραήλ έχει υπογράψει και αρνείται να παραδεχθεί ότι έχει πυρηνικά όπλα όπως και το Νότιο Σουδάν, το οποίο δεν έχει. Η Βόρεια Κορέα άλλοτε μέλος της συνθήκης αποσύρθηκε το 2003 και τώρα πιστεύεται ότι διαθέτει 16 πυρηνικές κεφαλές. Η σύνοδος αυτού του έτους, έπειτα από τέσσερις εβδομάδες, σφοδρές αντιπαραθέσεις και επιρρίψεις ευθυνών, τερματίστηκε στις 22 Μαΐου χωρίς τα μέλη να έχουν συμφωνήσει σε ένα σχέδιο δράσης. Όλες οι αποφάσεις πρέπει να ληφθούν με συναίνεση και οι ΗΠΑ, η Βρετανία και ο Καναδάς απέρριψαν το τελικό ανακοινωθέν.

Ένας λόγος για την αποτυχία ήταν η αντιπαράθεση μεταξύ της Αιγύπτου και του Ισραήλ, που υποστήριζαν οι ΗΠΑ, για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων στη Μέση Ανατολή. Δεν ήταν η πρώτη φορά που η Αίγυπτος και το Ισραήλ συγκρούστηκαν για μία πρόταση ελεύθερης ζώνης από πυρηνικά όπλα. Το 2010 η ίδια σύνοδος αναθεώρησης της NPT, κάλεσε για μία συνέλευση το 2012 με σκοπό την περιφερειακή απαγόρευση των πυρηνικών, εξοργίζοντας το Ισραήλ. Το Ισραήλ τελικά συμφώνησε να παραβρεθεί αλλά η συνέλευση ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε, κάτι που εξόργισε την Αίγυπτο και άλλα αραβικά έθνη. Φέτος, η Αίγυπτος και οι σύμμαχοί της προσπάθησαν να επιταχύνουν τη διαδικασία προτείνοντας να συγκληθεί συνέλευση για το ίδιο ζήτημα μέχρι τον Μάρτιο του 2016, ακόμη και αν το Ισραήλ διαφωνεί με την ατζέντα.

Το Ισραήλ επέμεινε να συμπεριληφθούν όλα τα ζητήματα ασφαλείας στην περιοχή. Η αντιπαράθεση είναι ατυχής γιατί και τα δύο έθνη θεωρούν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ως μεγάλη απειλή. Πέρα από τις απογοητεύσεις στις προσπάθειες αφοπλισμού , υπάρχει ένα πραγματικά φωτεινό σημείο – οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ιράν και των μεγάλων δυνάμεων που μπορεί να διακόψουν πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης με αντάλλαγμα την άρση των διεθνών κυρώσεων. Αν μία λογική συμφωνία επιτευχθεί, μπορεί να εμπνεύσει νέες πρωτοβουλίες για να απαλλαχθούμε από τα πιο επικίνδυνα όπλα στον κόσμο αλλά και στη Μέση Ανατολή.