Γιατί νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας δεν θα έχουν αποτέλεσμα

Η δυτική προσέγγιση για την Ρωσία βασίζεται στην υπόθεση ότι η συνεχιζόμενη πίεση στη χώρα θα αναγκάσει το καθεστώς του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν να κάνει παραχωρήσεις ή ακόμη και να καταρρεύσει. Τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια.

Η υπόθεση στην οποία βασίζεται η αποτελεσματικότητα των δυτικών κυρώσεων είναι ότι η απότομη επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών που θα προκύψει θα μεταστρέψει το ρωσικό κοινό, ιδιαίτερα την οικονομική και πολιτική ελίτ, εναντίον του Κρεμλίνου. Ο Πούτιν δεν θα είναι σε θέση να αντέξει την αυξανόμενη αντιπολίτευση από τις εύπορες αστικές περιοχές και την αναπτυσσόμενη μεσαία τάξη της χώρας.

Εν τω μεταξύ, σύμφωνα πάντα με αυτή τη θεωρία, η στρατιωτική πίεση – με τη μορφή παροχής όπλων στην Ουκρανία – θα κινητοποιήσει ομοίως τους απλούς Ρώσους εναντίον του Πούτιν. Απρόθυμοι να δουν τα αγόρια τους να πεθαίνουν για το Ντονμπάς, θα σχηματίσουν ένα αντιπολεμικό κίνημα που θα τον αναγκάσει να χαλιναγωγήσει τις εδαφικές φιλοδοξίες του. Πιεζόμενο ταυτοχρόνως από πάνω και από κάτω, το Κρεμλίνο θα αναγκαστεί να αλλάξει την πολιτική του, και ίσως ακόμη να αρχίσει να εκδημοκρατίζεται.

Αυτό που αδυνατούν να κατανοήσουν οι δυτικοί πολιτικοί είναι ότι μια τέτοια προσέγγιση είναι λιγότερο πιθανό να υπονομεύσει το καθεστώς από το να συσπειρώσει τους Ρώσους πίσω του. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Ρώσοι θεωρούν πως οι δυτικές πιέσεις και κυρώσεις δεν στρέφονται εναντίον του Πούτιν και των φίλων του, αλλά εναντίον της Ρωσίας και των πολιτών της. Τον Ιανουάριο, το 69% των Ρώσων υποστήριξαν την πολιτική του Κρεμλίνου στην Ουκρανία.

Για να λέμε την αλήθεια, η υποστήριξη στον Πούτιν δεν είναι απολύτως συμπαγής. Πράγματι, υπάρχει διάχυτη η υποψία για διαφθορά στην κυβέρνησή του. Αλλά οι Ρώσοι έχουν μια μακρά παράδοση να υπερασπίζονται τους συμπατριώτες τους από τους ξένους. Και σε αυτή την περίπτωση, οι συμπατριώτες που δέχονται επίθεση είναι ο Πούτιν και η κυβέρνησή του.

Η ρωσική προπαγάνδα αντλεί από ένα βαθύ πηγάδι εθνικισμού, παίζοντας έντεχνα με συναισθήματα και εικόνες από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γνωστός στη χώρα ως Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος, ο αγώνας για την υπεράσπιση της πατρίδας από την γερμανική εισβολή παραμένει ιερός για πολλούς Ρώσους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Κρεμλίνο στολίζει με υποτιμητικούς ιστορικούς όρους όπως «ναζιστές» την σημερινή πολιτική ελίτ της Ουκρανίας.

Η ρωσική κοινωνία είναι στρατιωτικοποιημένη για δεκαετίες, αν όχι επί αιώνες. Η στρατιωτική ετοιμότητα ήταν μία από τις σημαντικότερες κοινές αξίες στη Σοβιετική Ενωση. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Πούτιν έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την πίεση των Δυτικών ως ένα εργαλείο για να ανακτήσει την υποστήριξη πολλών Ρώσων. Αντιμέτωπος με μια πραγματική ή φανταστική απειλή για την πατρίδα, ο μέσος Ρώσος υποστηρίζει τους ηγέτες της χώρας.

Ούτε η ρωσική μεσαία τάξη, η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το 20-30% του πληθυσμού, ενδέχεται να αποτελέσει μεγάλη απειλή για τον Πούτιν. Με πολλά από τα μέλη της να χρωστάνε τον πρόσφατο πλούτο τους στις υψηλές τιμές του πετρελαίου και στην οικονομική ανάκαμψη της δεκαετίας του 2000, η πίστη στο καθεστώς Πούτιν είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της ρωσικής μεσαίας τάξης.

Ρώσοι από όλα τα κοινωνικά στρώματα έχουν δείξει ότι προτιμούν την παθητική προσαρμογή έναντι της διαμαρτυρίας. Εν όψει των αυξανόμενων οικονομικών πιέσεων, η μεσαία τάξη της Ρωσίας απομακρύνεται από την πολιτική συμμετοχή. Η εργατική τάξη δεν είναι διαφορετική. Οσο περισσότερο αυξάνει τις πιέσεις η Δύση, τόσο λιγότερο πιθανό είναι ότι θα αλλάξει η Ρωσία.