Γαλλογερμανικός άξονας για τη φορολόγηση των συναλλαγών

Αποφασισμένες να προωθήσουν την εφαρμογή ενός φόρου επί των χρηματιστηριακών συναλλαγών στην Ευρώπη φέρονται οι κυβερνήσεις του Βερολίνου και του Παρισιού. Εστω και σε χαλαρή εκδοχή, έστω και σε μόνο 11 από τις 18 χώρες-μέλη της ζώνης του ευρώ. Το ζήτημα της επιβολής ενός φόρου Τόμπιν (πήρε το όνομα του εμπνευστή του, αμερικανού νομπελίστα Τζέιμς Τόμπιν) επανέφεραν στο προσκήνιο την περασμένη εβδομάδα οι υπουργοί Οικονομικών της Γερμανίας και της Γαλλίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και Πιερ Μοσκοβισί αντιστοίχως, στις συναντήσεις που είχαν με τους ομολόγους τους στις Βρυξέλλες.

Πέρα από τον κεντρικό σκοπό της φορολόγησης των συναλλαγών, που είναι να αποθαρρυνθεί ο χρηματιστηριακός τζόγος που δημιουργεί φούσκες επικίνδυνες για τις οικονομίες και την ευημερία των λαών, η γαλλογερμανική πρωτοβουλία έχει έναν διπλό επιμέρους στόχο. Εναν στόχο οικονομικό, καθώς πρόθεση Παρισιού και Βερολίνου είναι οι 11 κυβερνήσεις που θα εφαρμόσουν τον φόρο να διαθέσουν τα χρήματα που θα εισπράττουν (υπολογίζονται συνολικά σε 35 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ θα έφθαναν τα 57 δισ. αν συμμετείχαν και οι 28 χώρες-μέλη της ΕΕ) στις τράπεζές τους για να τις βοηθήσουν να επιστρέψουν τα… χρωστούμενα που συσσώρευσαν από το 2007 ως το 2009, τα χρόνια της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Επειδή όμως στις περισσότερες των περιπτώσεων οι τράπεζες σώθηκαν με χρήματα των φορολογουμένων, δηλαδή με κρατικές ενισχύσεις, τα 35 δισ. ευρώ θα καταλήξουν στα ταμεία των εθνικών κυβερνήσεων, που με τη σειρά τους θα διαγράψουν τις προς αυτές υποχρεώσεις των τραπεζών.

Παρίσι και Βερολίνο έχουν όμως και έναν πολιτικό στόχο, στο μέτρο που το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Ευρωκοινοβουλίου έχει κλιμακώσει εσχάτως –έρχονται και εκλογές… –τις πιέσεις προς τις εθνικές κυβερνήσεις προκειμένου να μην καμφθούν από τις αντιδράσεις του τραπεζικού λόμπι που αντιδρά έντονα στην επιβολή φόρου επί των χρηματιστηριακών συναλλαγών. «Αγαπητοί υπουργοί, βασιζόμαστε σε σας για να απορρίψετε τις αιτιάσεις των οργανωμένων συμφερόντων και να πράξετε με γνώμονα το όφελος των πολιτών και τη δημιουργία ενός βιώσιμου και εύρωστου χρηματοοικονομικού τομέα» αναφέρουν χαρακτηριστικά σε επιστολή που απέστειλαν την περασμένη εβδομάδα στους υπουργούς Οικονομικών οι Σοσιαλιστές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Το ότι στο Παρίσι κυβερνούν οι Σοσιαλιστές και το ότι στο Βερολίνο η Ανγκελα Μέρκελ συγκυβερνά εδώ και λίγους μήνες με τους Σοσιαλδημοκράτες σίγουρα συνεισέφεραν στην αναθέρμανση της υπόθεσης «φόρος Τόμπιν» για την Ευρώπη –αν και η αρχική ιδέα για τη φορολόγηση των συναλλαγών θα πρέπει να πιστωθεί (ή να χρεωθεί, εξαρτάται πώς το βλέπει κανείς) στους διόλου σοσιαλιστές Μέρκελ και Νικολά Σαρκοζί το 2011.

«Ελπίζω ότι θα προχωρήσουμε ένα ακόμη βήμα μπροστά. Διότι ίσως πρέπει να προωθήσουμε βήμα-βήμα την υπόθεση αυτή» δήλωσε την περασμένη Δευτέρα ο Σόιμπλε φθάνοντας στη βελγική πρωτεύουσα. Στις συναντήσεις των υπουργών Οικονομικών αποφάσεις οριστικές δεν ελήφθησαν. Αποφασίστηκε, ωστόσο, να προχωρήσει η επιβολή κάποιας ήπιας και σταδιακής φορολόγησης μόνο από την ομάδα των 11 χωρών που εκδήλωσαν εξαρχής την προθυμία τους. Εξετάζεται, δηλαδή, η επιβολή κατ’ αρχάς ενός φόρου με συντελεστή 0,1% στις μεταβιβάσεις μετοχών επιχειρήσεων. Στη συνέχεια φόρος με τον ίδιο συντελεστή θα επιβληθεί στις μεταβιβάσεις πακέτων εταιρικών ομολόγων και σε ένα μεταγενέστερο στάδιο, που θα αποφασιστεί εν ευθέτω χρόνω, θα επιβληθεί φορολόγηση με συντελεστή 0,01% στις συναλλαγές που λαμβάνουν χώρα στις αγορές παραγώγων. Στις συναλλαγές κρατικών ομολόγων φορολόγηση πιθανότατα δεν θα επιβληθεί.

Τη νίκη τους στην προσπάθεια φορολόγησης των χρηματιστηριακών συναλλαγών προανήγγειλαν αξιωματούχοι τόσο της Γαλλίας όσο και της Γερμανίας, ενώ για ημίμετρα και για ατολμία έκαναν λόγο αρθρογράφοι σε πολλές ευρωπαϊκές εφημερίδες. Ο αρμόδιος για θέματα Φορολόγησης και Τελωνείων επίτροπος της ΕΕ Αλγκιρντας Σεμέτα καλωσόρισε την αναβίωση του σχεδίου, αλλά ο τραπεζικός κόσμος της Ευρώπης αντιδρά. Και αντιδρά κυρίως στη φορολόγηση των αγορών παραγώγων στις οποίες, όπως είναι γνωστό, γίνεται πλέον ο μεγάλος τζόγος από τις επενδυτικές τράπεζες και τις χρηματιστηριακές εταιρείες. «Ακόμη και η Γαλλία αναμένεται να πιέσει ώστε να μη φορολογηθούν οι συναλλαγές στα παράγωγα καθώς γαλλικές τράπεζες, όπως η Société Générale και η BNP Paribas, συγκαταλέγονται στους μεγάλους παίκτες στην αγορά» γράφει ο Χιου Τζόουνς στο Reuters.

Σημειωτέον ότι ακόμη και οι Κεντρικές Τράπεζες των κρατών-μελών εκφράζουν ενστάσεις για την επιβολή φόρου στις συναλλαγές. Είναι χαρακτηριστική η παρατήρηση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας Κριστιάν Νουαγέ ότι «ο φόρος δεν θα αποδώσει τίποτε», ενώ αντίθετα «μπορεί να καταστρέψει την ευρωπαϊκή χρηματιστηριακή αγορά». Τέλος, και οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εκφράζουν τον σκεπτικισμό τους για τον φόρο Τόμπιν, καθώς φοβούνται μήπως οι τράπεζες μετακυλίσουν την επιβάρυνση στο κόστος των πιστώσεων που χορηγούν.