Ιδρυσε το 1997 και διευθύνει τη μεγαλύτερη εταιρεία ηλεκτρονικού εμπορίου και μία από τις μεγαλύτερες και πιο επιτυχημένες ιντερνετικές επιχειρήσεις στον κόσμο. Επεκτείνεται διαρκώς σε νέους επιχειρηματικούς τομείς, από τα έξυπνα κινητά ως τις εκδόσεις εφημερίδων. Ο τζίρος του ομίλου του καλπάζει από ρεκόρ σε ρεκόρ. Η μετοχή του πάει… σφαίρα. Και όμως, κέρδη δεν βάζει στην τσέπη του! Τρόπος του λέγειν «δεν βάζει». Διότι το περιοδικό «Forbes» αποτιμά την προσωπική περιουσία του Τζεφ Μπέζος σε 25 δισ. δολάρια και τον κατατάσσει ανάμεσα στους «κροίσους» του πλανήτη. Το «πρόβλημα» φαίνεται πως το έχει η εταιρεία του αμερικανού επιχειρηματία, η Amazon. Ή, ακριβέστερα, το επιχειρηματικό μοντέλο της Amazon, που βασίζεται στη μηδαμινή ως ελάχιστη χρέωση του πελάτη.

Το πρόβλημα


Θα ήταν αστείο, ασφαλώς, να ισχυριστεί κανείς ότι το επιχειρηματικό μοντέλο μιας εκ των μεγαλυτέρων και πλέον γνωστών εταιρειών υψηλής τεχνολογίας στον κόσμο, που έκανε δισεκατομμυριούχο τον ιδρυτή και μεγαλομέτοχό της, είναι αποτυχημένο. Το ζήτημα είναι ότι… «κάποια στιγμή», στο εγγύς ή στο λιγότερο εγγύς μέλλον, θα πρέπει η Amazon να δείξει ότι δεν ξέχασε να μετατρέπει σε κερδοφορία τις ιδέες και τη δουλειά των επιτελών και των συντελεστών της εν γένει. Προς το παρόν είναι αλήθεια ότι η εταιρεία του Μπέζος απασχολεί σχεδόν καθημερινά την επικαιρότητα με κάποιο νέο επιχειρηματικό σχέδιο. Η τελευταία είδηση θέλει την αμερικανική επιχείρηση ηλεκτρονικού εμπορίου να συνεργάζεται με την HTC για τη δημιουργία του πρώτου έξυπνου κινητού τηλεφώνου (smartphone) που θα φέρει την επωνυμία της.
Η αλήθεια είναι ότι το Ιnternet από τη δημιουργία του είναι συνυφασμένο με το τζάμπα. Αλλά το τζάμπα δεν φέρνει κέρδη. Ετσι παρατηρείται το παράδοξο ο μεγαλύτερος σε τζίρο λιανοπωλητής προϊόντων μέσω Διαδικτύου να μην εμφανίζει αξιοσημείωτα κέρδη! Το 2012 η Amazon ανακοίνωσε κέρδη μόλις 97 εκατ. δολάρια, ενώ ο τζίρος της είχε φθάσει στα 21,25 δισ. δολάρια. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι στο ίδιο παράδοξο μοτίβο θα κινηθούν τα οικονομικά της εταιρείας και το τρέχον έτος: προβλέπουν ελάχιστα κέρδη συγκριτικά με τα έσοδα της εταιρείας, τα οποία προβλέπουν να εκτιναχθούν στα… 75 δισ. δολάρια! Ευτυχώς, πάντως, για την Amazon και τον Τζεφ Μπέζος, η τιμή της μετοχής της εταιρείας έχει εκτιναχθεί κατά 150% υψηλότερα την τελευταία τριετία της ασήμαντης ως μηδενικής κερδοφορίας της εταιρείας. Διότι ως τελευταία κερδοφόρα χρονιά για την Amazon λογίζεται το 2010.
Δεν «τραβά»


Εν προκειμένω η Amazon ετοιμάζεται να εκμεταλλευθεί την έλευση των εορτών και βεβαίως του χειμώνα στο βόρειο ημισφαίριο. Διότι χρονιά με τη χρονιά αυξάνονται θεαματικά οι καταναλωτές που κάνουν τις χριστουγεννιάτικες αγορές τους μέσω Διαδικτύου. Κάποιοι οικονομικοί αναλυτές θεωρούν ότι το επιχειρηματικό μοντέλο του Μπέζος είναι ανορθόδοξο ή τέλος πάντων μη ορθολογικό και αποκλίνον από τις νόρμες της αγοράς και τα ειωθότα για μια εισηγμένη εταιρεία. «Ο Μπέζος έχει επιλέξει να κάνει την Amazon το πιο επιτυχημένο και ισχυρό κατάστημα σε βάθος 20ετίας, ενώ θα μπορούσε να το διευθύνει επικερδώς σήμερα» σχολιάζει ο Ντέιβιντ Στρέιτφελντ των «New York Times».
Αλλοι υποστηρίζουν ότι για να επιστρέψει στην κερδοφορία η Amazon πρέπει να αλλάξει πολλές από τις σταθερές που ακολουθεί τα 16 χρόνια της λειτουργίας της, όπως είναι οι πολύ χαμηλές τιμές και τα φθηνά μεταφορικά που χρεώνει στους πελάτες της. Σε μια τέτοια απόφαση όμως ελλοχεύει ο κίνδυνος της αποξένωσης των πελατών και της επιβράδυνσης των εσόδων, σχολιάζουν οι ειδικοί της αγοράς. Μια τόσο ριζική αλλαγή επιχειρηματικού μοντέλου σε έναν τομέα που, όπως προαναφέραμε, έχει συνηθίσει στο τζάμπα, ίσως έχει επιπτώσεις και στους επενδυτές της επιχείρησης, στην τιμή της μετοχής της δηλαδή.

«Μια στροφή 180 μοιρών σε ένα επιχειρηματικό μοντέλο δεν είναι καθόλου εύκολη» σχολιάζει στη «Wall Street Journal» ο επιχειρηματικός αναλυτής Ορους Ντεντιγιού. Ο Ντεντιγιού υπενθυμίζει ότι «ακόμη και ο Μπιλ Γκέιτς, παρά την εξυπνάδα του, δεν έχει καταφέρει να προσαρμόσει τη στρατηγική της Microsoft στις ανάγκες της αγοράς των κινητών ηλεκτρονικών συσκευών, όπως τα smartphones και οι ταμπλέτες».

Το who is who
Από μικρός ο Τζεφ Μπέζος είχε εκδηλώσει το ενδιαφέρον του για τις θετικές επιστήμες. Ξεκίνησε να σπουδάζει Φυσική στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, αποφοίτησε όμως το 1986 με πτυχίο μηχανολόγου. Μετά την αποφοίτησή του δραστηριοποιήθηκε στη Wall Street, αλλά το 1994 μετακόμισε από τη Νέα Υόρκη στην Ουάσιγκτον για να δημιουργήσει μια εταιρεία ηλεκτρονικού εμπορίου. Η αγορά τότε ήταν παρθένα και η Amazon επικράτησε.
Την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα βρίσκεται διαρκώς στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Πότε στην κορυφή κατατάξεων με τα «Πρόσωπα της χρονιάς» ή με τους «Κροίσους του πλανήτη», πότε με τις αμιγώς επιχειρηματικές δραστηριότητές του, πότε με εκδηλώσεις που αποκαλύπτουν το φιλελεύθερο και αντικομφορμιστικό πνεύμα του. Διότι άλλοτε ξεχωρίζει με τις χαμηλές –ως… ανύπαρκτες για «τσέπες» σαν τη δική του –χορηγίες προς τα πολιτικά κόμματα (στις τελευταίες εκλογές έδωσε 16.000 δολάρια στους Δημοκρατικούς και 2.000 δολάρια στους Ρεπουμπλικανούς) και άλλοτε με τα 2,5 εκατ. δολάρια που χάρισε μέσω της συζύγου του Μακένζι Μπέζος για την προώθηση της καμπάνιας υπέρ του γάμου μεταξύ ομοφυλοφίλων στην Πολιτεία της Ουάσιγκτον.
Επιθετική πολιτική εξαγορών
Στα σκαριά νέα συμφωνία με την ΗΤC για την κατασκευή νέων προϊόντων
Πρόσφατο δημοσίευμα των «Financial Times» φέρει την Amazon και την κατασκευάστρια συσκευών κινητής τηλεφωνίας HTC σε προχωρημένο στάδιο διαπραγματεύσεων για τη συμφωνία μιας στενής συνεργασίας για την κατασκευή νέων προϊόντων. Οι δύο εταιρείες δεν σχολιάζουν προς το παρόν τις φήμες που κυκλοφορούν περί επικείμενης κατασκευής ενός έξυπνου κινητού με… τρισδιάστατη οθόνη. Η Amazon, η οποία πάντως έχει από καιρό ανακοινώσει ότι τα πρώτα κινητά θα κυκλοφορήσουν στην αγορά το 2014, περιορίστηκε στη διάψευση όσων υποστηρίζουν ότι τα smartphones που θα κατασκευάσει θα τα διανέμει… δωρεάν.
Πέρα από τη συνεργασία που ετοιμάζει με την HTC, η Αmazon εξαγόρασε πρόσφατα μια εταιρεία εκπαίδευσης και επιμόρφωσης μέσω Διαδικτύου, εισήγαγε έναν μηχανισμό πληρωμής που ανταγωνίζεται τη γνωστή υπηρεσία ηλεκτρονικής μεταφοράς χρημάτων PayPal, εγκαινίασε μια καινούργια επιχείρηση εμπορίας οίνου στη Νέα Υόρκη, διοργάνωσε έναν διαγωνισμό σχεδίου μόδας για να τονώσει τη δραστηριότητα στο αντίστοιχο εμπορικό κομμάτι της, ενώ έχει αποκαλύψει ότι επεξεργάζεται ένα νέο σύστημα αποθήκευσης των προϊόντων σε εγκαταστάσεις των προμηθευτών της, όπως η Procter & Gamble, για να περιορίσει τον χρόνο παράδοσης των παραγγελιών.
Βεβαίως η εντυπωσιακότερη επιχειρηματική κίνηση του Τζεφ Μπέζος ήταν η εξαγορά-έκπληξη τον περασμένο Αύγουστο της ιστορικής εφημερίδας «Washington Post» αντί 250 εκατ. δολαρίων. Ο αμερικανός επιχειρηματίας με το κουβανέζικο επίθετο –γεννήθηκε πριν από 49 χρόνια στην Αλμπουκέρκη του Νέου Μεξικού ως Τζέφρι Πρέστον Γιόργκενσεν, αλλά έλαβε το επίθετο του κουβανέζου εμιγκρέ Μιγκέλ Μπέζος, δεύτερου συζύγου της μητέρας του –χαρακτήρισε την εξαγορά της «Washington Post» «προσωπική προσπάθεια». Και σίγουρα αποτελεί την πιο εντυπωσιακή επιχειρηματική κίνηση της καριέρας του. Εντυπωσιακότερη και από τη δωρεάν κυκλοφορία ενός κινητού με τρισδιάστατη οθόνη αν πιστέψουμε τις φήμες.

Η στρατηγική και τα ρίσκα

  • Η παρατηρούμενη ελκυστικότητα των μετοχών της Amazon φέρει μνήμες από το 1999, όταν ο εταιρικός στόχος του Τζεφ Μπέζος ήταν και πάλι να αυξήσει ταχύτατα το μέγεθος της επιχείρησής του μέσω μιας επιθετικής εισόδου σε νέες αγορές πριν από οποιονδήποτε άλλον. Η επιχειρηματική αυτή στρατηγική είχε αποδειχθεί τότε προβληματική και παρακινδυνευμένου ρίσκου για την εταιρεία. Γι’ αυτό και δυο-τρία χρόνια αργότερα ο Μπέζος επικεντρώθηκε στη μεγιστοποίηση του κέρδους. Το 2001 μάλιστα είχε ξεκαθαρίσει ότι «η Amazon θα διαχειρίζεται µε αυστηρό κριτήριο τα προϊόντα που διακινεί έτσι ώστε να πουλά µόνο όσα είναι κερδοφόρα».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ