Το μετέωρο «Οχι» στα σχολεία-Τι γνωρίζουν οι μαθητές για την επέτειο;

Μια ερώτηση στους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από τηλεοπτικούς ρεπόρτερ έβαζε συνήθως φωτιά στη μαθητική παρέλαση των εθνικών επετείων –εν προκειμένω της 28ης Οκτωβρίου: «Τι γιορτάζουμε σήμερα;». Οι απαντήσεις στην πλειονότητά τους φέρονταν λανθασμένες. Παρακάμπτοντας την ισοπεδωτική κριτική ορισμένων που καταλογίζουν στη νέα γενιά αδιαφορία και ιστορική άγνοια, τα αίτια για το «φαινόμενο» αυτό οδηγούν όχι μόνο στον λανθασμένο τρόπο διδασκαλίας της Ιστορίας αλλά και στην απουσία από τη διδακτέα ύλη ιστορικών γεγονότων σχετικά με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο από τα σχολικά βιβλία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

«Στην Ελλάδα τα τελευταία περίπου 40 χρόνια ανατράπηκε το απαιτητικό σύστημα παιδείας που προϋπήρχε και υιοθετήθηκε ένα χαλαρό σύστημα στο οποίο οι μαθητές αποστηθίζουν απλώς τα μαθήματα και βαθμολογούνται –όλοι ανεξαιρέτως –με υψηλό βαθμό από το δημοτικό ως το λύκειο» δηλώνει στο «Βήμα» η κυρία Μαρία Ευθυμίου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας Νέου Ελληνισμού του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το στοιχείο αυτό της αποστήθισης είναι εκείνο στο οποίο συγκλίνουν οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί και στο οποίο αποδίδουν την άγνοια των μαθητών απέναντι σε ιστορικά γεγονότα.

«Οι μαθητές καλούνται να αποστηθίσουν τα κείμενα των βιβλίων Ιστορίας χωρίς να μαθαίνουν ουσιαστικά το περιεχόμενο των όσων «παπαγαλίζουν», με αποτέλεσμα να τους δημιουργείται ένα αίσθημα απέχθειας απέναντι στην Ιστορία» σχολιάζει ο εκπαιδευτικός και συγγραφέας κ. Δημήτρης Ξιφαράς, συμπληρώνοντας: «Πολλά παιδιά δεν έχουν ακριβή εικόνα του τι γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου, γι’ αυτό ρωτάνε, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι δεν ευθύνονται τα ίδια για αυτή την άγνοια αλλά η έλλειψη ερεθίσματος ώστε καθοδηγούμενα από τους καθηγητές τους να ερευνήσουν τα ιστορικά γεγονότα».

Ενας επίσης παράγοντας της «ιστορικής άγνοιας» είναι ότι τα σχολικά εγχειρίδια δεν αφιερώνουν τον «χώρο» που ίσως θα όφειλαν για την αποτύπωση των ιστορικών γεγονότων του ελληνοϊταλικού πολέμου και εν συνεχεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, γεγονότα τα οποία αφορούν τη σύγχρονη ελληνική ιστορία.

«Δεν υπάρχει ειδικό κεφάλαιο στα βιβλία Ιστορίας του δημοτικού το οποίο να αναφέρεται στην επέτειο του 1940, στο «Οχι» του Ιωάννη Μεταξά και στον ελληνοϊταλικό πόλεμο» αναφέρει στο «Βήμα» η κυρία Μπέσυ Μελιτζούρη, δασκάλα στο 19ο Δημοτικό Σχολείο Αιγάλεω, συμπληρώνοντας ότι «υπάρχουν κάποιες ευκαιριακές ενότητες στα εγχειρίδια της νεοελληνικής γλώσσας οι οποίες αναφέρονται στην έναρξη του πολέμου μέσω μικρών ιστοριών οι οποίες διδάσκουν με ευχάριστο τρόπο στα παιδιά ορισμένα γεγονότα και κυρίως την ελληνοϊταλική φιλία των στρατιωτών στο μέτωπο του πολέμου».

Μπορεί τα σχολικά βιβλία να μην αναφέρονται στη σύγχρονη ιστορία εκτενώς, όπως συμβαίνει στα αρχαϊκά και βυζαντινά χρόνια, με τους εκπαιδευτικούς να μένουν πιστοί στον στείρο τρόπο διδασκαλίας που προτείνει το υπουργείο και στο περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων, ορισμένοι εκπαιδευτικοί όμως προσπαθούν έστω και μέσω των σχολικών εκδηλώσεων να μιλήσουν στους μαθητές. «Δυστυχώς τα παιδιά διδάσκονται την επέτειο μέσω των ποιημάτων, των τραγουδιών και των θεατρικών σκετς που λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο στις σχολικές αίθουσες την παραμονή της επετείου, δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον ηρωισμό των ελλήνων στρατιωτών στο αλβανικό μέτωπο» δηλώνει η κυρία Μελιτζούρη.

Βέβαια για τον κ. Ξιφαρά οι σχολικές εορτές παρουσιάζουν μόνο τον ηρωισμό και τη θετική έκβαση του πολέμου «απογυμνώνοντας το ιστορικό γεγονός από το ευρύτερο ευρωπαϊκό και στη συνέχεια παγκόσμιο πλαίσιο, γι’ αυτό άλλωστε και στην Ελλάδα γιορτάζουμε την έναρξη του πολέμου και όχι τη νικηφόρα λήξη του, μια και συνδέεται άμεσα με τον εμφύλιο πόλεμο».

Εξαιτίας αυτής της ιστορικής άγνοιας, όχι μόνο στα γεγονότα του 1940, καλλιεργείται ένα πρόσφορο έδαφος για φασιστικές οργανώσεις, οι οποίες με προπαγανδιστικό τρόπο προσπαθούν να διαστρεβλώσουν την ιστορική αλήθεια. «Η άγνοια αυτή μετατρέπει τους ανθρώπους σε ευκολόπιστους απέναντι σε ό,τι λένε, υιοθετούν κάθε άποψη χωρίς κριτική σκέψη. Οπως χαρακτηριστικά μου είχε πει ένας μαθητής μου, «πρέπει να διαβάσουμε τα στοιχεία και τα γεγονότα και να μην πιστεύουμε ό,τι μας λένε»» σχολιάζει ο κ. Ξιφαράς.

Ισως τελικά η λύση για τη διδασκαλία της σύγχρονης ιστορίας βρίσκεται στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα της διδακτέας ύλης. «Ο εκπαιδευτικός οφείλει να δίνει ερεθίσματα στους μαθητές του, να τους κινεί το ενδιαφέρον να ψάξουν για τον πόλεμο του ’40» υπογραμμίζει ο κ. Ξιφαράς.

«Είναι οι νοοτροπίες διεκπεραίωσης και ήσσονος προσπάθειας που έχουν από δεκαετίες παγιωθεί ως κανονικότητα στην ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα. Η Ιστορία, αυτό το συναρπαστικό ταξίδι αυτογνωσίας στην πορεία των κοινωνιών του ανθρώπου, πρέπει να διδάσκεται στη διαχρονικότητά του, γιατί μόνο έτσι θα καταλάβουμε το τώρα, και στην παγκοσμιότητά του, γιατί έτσι μόνο θα κατανοήσουμε το εδώ» καταλήγει η κυρία Ευθυμίου.

Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 24 Οκτωβρίου 2013