Η Αθήνα παίζει το «αλβανικό χαρτί» στα Βαλκάνια

Αποφασισμένη «να παίξει» με τον αλβανικό παράγοντα στα Βαλκάνια είναι η Αθήνα. Η πρωτοβουλία αυτή έχει προκύψει, σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», από σειρά συζητήσεων και κλειστών συσκέψεων στο υπουργείο Εξωτερικών τους τελευταίους μήνες. Εκτείνεται δε και στα τρία μέτωπα του «αλβανικού παράγοντα» στα Βαλκάνια: στην ίδια την Αλβανία, στο Κοσσυφοπέδιο και στο αλβανικό στοιχείο της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (πΓΔΜ).

Οι εκτιμήσεις υψηλόβαθμων υπηρεσιακών κύκλων του υπουργείου Εξωτερικών αναφέρουν ότι η επιλογή αυτή θα μπορούσε να αποφέρει οφέλη για την ελληνική διπλωματία σε δύο σημεία: πρώτον, στις σχέσεις με τους ευρωπαίους εταίρους και τις Ηνωμένες Πολιτείες και, δεύτερον, στα εθνικά συμφέροντα, έτσι όπως αυτά εκφράζονται στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων και στην υπογραφή συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με τα Τίρανα.

Ωστόσο, η προσαρμογή της Αθήνας είναι προσεκτική, αν και οι αυξημένες επαφές με αξιωματούχους από το «αλβανικό τρίγωνο» δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει άλλωστε να ενταχθεί και η επίσκεψη, αύριο Δευτέρα, στα Τίρανα του αντιπροέδρου και υπουργού Εξωτερικών κ. Ευ. Βενιζέλου για συνομιλίες με τη νέα αλβανική κυβέρνηση. Παράλληλα, προγραμματίζεται για το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κ. Παπούλια στην Αλβανία.

Τίρανα: κοντά στη λύση για τις ΑΟΖ

Το θέμα της πολύπαθης συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών δεν θα είναι το μόνο που θα απασχολήσει τον κ. Βενιζέλο κατά την επίσκεψή του στην Αλβανία. Η ατζέντα είναι πολυπλόκαμη και τα θέματα αλληλοσυνδεόμενα. Αναφορικά με τις θαλάσσιες ζώνες, που κατόπιν πίεσης του τότε ευρισκόμενου στην αντιπολίτευση αλλά πρωθυπουργού, πλέον, σήμερα κ. Ράμα, ελληνικοί διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούν ότι λύση θα μπορούσε να βρεθεί με αμοιβαία καλή θέληση. Ηδη, η Αθήνα την έδειξε με τη στάση της στο θέμα των τοπωνυμίων, παρά τα ακραία επεισόδια στην Πρεμετή κατά τον εορτασμό του Δεκαπενταύγουστου.

Ο κ. Ράμα εμφανίστηκε θετικός κατά την πρώτη άτυπη συνάντησή του με τον κ. Βενιζέλο προτού ακόμη ορκιστεί για τα νέα του καθήκοντα και εκτιμάται ότι μια μικρή προσαρμογή της οριοθέτησης, ιδιαίτερα στην περιοχή όπου τέμνονται οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) Ελλάδας, Αλβανίας, Ιταλίας, θα μπορούσε να δώσει λύση. Είναι για αυτόν ακριβώς τον λόγο που η Αθήνα προσέγγισε τη Ρώμη για επικαιροποίηση της διμερούς συμφωνίας του 1977 για την υφαλοκρηπίδα ώστε να πιέσει και τα Τίρανα να καθήσουν στο τραπέζι. Παράλληλα, η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι στο πλαίσιο της προσπάθειας της Αλβανίας να λάβει καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) θα μπορούσε να αποκομίσει κάποια οφέλη στο ζήτημα των θαλασσίων ζωνών.

Υπάρχουν ωστόσο και άλλα ζητήματα, όπως η άρση του εμπολέμου, οι κινήσεις των Τσάμηδων αλλά και θέματα περιουσιών υπό μεσεγγύηση, που αφορούν όμως αλβανούς πολίτες. Δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν ότι η άρση του εμπολέμου, η οποία απαιτεί όμως τυπικό νόμο, πιθανόν να είναι ένα από τα ανταλλάγματα που θα επιθυμούσε η αλβανική κυβέρνηση για να κάνει το δύσκολο βήμα στη συμφωνία για τις θαλάσσιες ζώνες.

Κοσσυφοπέδιο: το «αγκάθι» της αναγνώρισης

Ισως η πιο ενδιαφέρουσα κινητικότητα της Αθήνας στον βαλκανικό χώρο να αφορά τη διακριτική προσαρμογή της στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου. Η Ελλάδα είναι άλλωστε μία εκ των πέντε κρατών-μελών της ΕΕ (μαζί με Κύπρο, Σλοβακία, Ισπανία και Ρουμανία) που δεν αναγνωρίζουν το Κοσσυφοπέδιο ως ανεξάρτητο κράτος. Σε αυτή την προσαρμογή βοηθούν δύο παράγοντες, παραδέχονται διπλωματικές πηγές.

Ο πρώτος παράγοντας αφορά τη συνειδητοποίηση ότι η κάθετη άρνηση δεν προσφέρει το παραμικρό πολιτικό πλεονέκτημα, από τη στιγμή που «το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω» μετά και τη Συμφωνία των Βρυξελλών τον περασμένο Απρίλιο μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας. Η Αθήνα έχει γίνει κατά καιρούς δέκτης ασφυκτικών πιέσεων να αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο, ιδιαίτερα από την Ουάσιγκτον. Πλέον, εξαιτίας και των οικονομικών συμφερόντων ελληνικών επιχειρήσεων, πραγματοποιεί στροφή, η οποία σηματοδοτήθηκε από δύο αποφάσεις: κατ’ αρχήν την αποδοχή διαβατηρίων που εκδίδουν οι κοσοβαρικές Αρχές (κάτι που πράττει και η Σλοβακία) και κατά δεύτερον με τη συμφωνία για λειτουργία εμπορικού Γραφείου Συνδέσμου στην Αθήνα ήδη επί υπουργίας του κ. Δ. Αβραμόπουλου, ο οποίος προώθησε ενεργά τη νέα πολιτική.

Ενδεικτική του νέου κλίματος ήταν η συνάντηση που είχε ο κ. Βενιζέλος στη Νέα Υόρκη τόσο με τον υπουργό Εξωτερικών του Κοσσυφοπεδίου Ενβέρ Χοτζάι όσο και με τον πρωθυπουργό Χασίμ Θάτσι, αν και η τελευταία φέρεται να προκάλεσε δυσαρέσκεια σε ορισμένους κύκλους του Μεγάρου Μαξίμου. Η αιτία ήταν ότι επρόκειτο να υπάρξει συνάντηση του πρωθυπουργού κ. Αντ. Σαμαρά με τον σέρβο ομόλογό του Ιβιτσα Ντάτσιτς.

Ο δεύτερος παράγοντας είναι η μετακίνηση της Λευκωσίας σε πιο διαλλακτικές θέσεις –κάτι που «λύνει τα χέρια» της Αθήνας. Σε αντίθεση με την προεδρία Χριστόφια, ο κ. Ν. Αναστασιάδης ακολουθεί πιο ευέλικτη τακτική στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου ώστε να διαλύσει την εικόνα που έχει σχηματιστεί ότι η Κύπρος θεωρεί όλα τα ζητήματα υπό το πρίσμα του Κυπριακού και των σχέσεων με την Τουρκία.