Πώς μια καλλιτέχνις, που όπως λέει μπήκε στον λαβύρινθο της τέχνης από την έξοδο κινδύνου, μπορεί να μετουσιώσει το χάος της ζωγραφικής σε μια λουλουδιασμένη όαση; Και τι σχέση μπορεί να έχει μια ελληνίδα ζωγράφος με έναν αρχιτέκτονα κήπων, στενό φίλο του Λουδοβίκου ΙΔ’; Κι όμως, οι διαδρομές των δύο αυτών καλλιτεχνών συναντώνται στις Βερσαλλίες. Ο Αντρέ Λε Νοτρ (1613-1700) σχεδίασε τους θαυμαστούς κήπους των Βερσαλλιών και η Αννα-Μαρία Τσακάλη εκθέτει τους πίνακές της στο μουσείο Λαμπινέ των Βερσαλλιών, για να τιμηθούν τα 400 χρόνια από τη γέννηση του ανθρώπου που αναμόρφωσε το Παρίσι. «Εκείνος έβαλε τάξη στο χάος της φύσης», μας λέει η ζωγράφος, «κι εγώ δίνω φόρμα στο χάος της ζωγραφικής, προσπαθώντας να αναγνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου, να εξερευνήσω τον προσωπικό μου λαβύρινθο, να επαληθεύσω τις επιθυμίες μου, να παίξω με τα όνειρά μου, να ζήσω την προσωπική μου περιπέτεια χωρίς να μαντεύω πού με οδηγεί».

«Χάρη στον Λε Νοτρ κατανοούμε την αναγκαιότητα του διαλόγου ανάμεσα στην πόλη και στο φυτικό βασίλειο, και αυτόν ακριβώς τον διάλογο η Αννα-Μαρία Τσακάλη εκφράζει με τρόπο θαυμάσιο στη ζωγραφική της» τονίζει ο δήμαρχος των Βερσαλλιών François de Mazières και συμπληρώνει: «Επιλέξαμε, εφέτος, να δώσουμε στην Αννα-Μαρία Τσακάλη την τιμητική θέση όχι μόνο για τις νέες μορφές της, τις εμπνευσμένες από τον δάσκαλό της Λεονάρντο Κρεμονίνι, και τη μοναδική εικαστική γλώσσα που δημιούργησε, με την πάροδο του χρόνου, αλλά κυρίως επειδή το μήνυμά της, που αφορά τις σχέσεις τις οποίες μπορούμε να συνάψουμε με το αμεσότατο περιβάλλον μας, είναι καθησυχαστικό και πολλά υποσχόμενο».

Στον ίλιγγο του ορατού


Ο Λεονάρντο Κρεμονίνι, δίπλα στον οποίο μαθήτευσε στην Beaux-Art του Παρισιού η Αννα-Μαρία Τσακάλη μετά τη θητεία της στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ήταν ένας από τους τελευταίους θιασώτες της ζωγραφικής του βλέμματος, όπως σημειώνει η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα στον κατάλογο της έκθεσης που η ζωγράφος πραγματοποίησε εκεί. Ενός βλέμματος στοχαστικού, όχι «αθώου», που προκαλεί «ίλιγγο του ορατού». Η ερημία των αφιλόξενων πολιτειών που απασχολούσε ως το 1995 τη δημιουργό την οδήγησε στις μικρές, πολύχρωμες οάσεις που άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους με φόντο τις γκρίζες πολυκατοικίες στην αρχή, ώσπου έφευγαν σιγά-σιγά από το κάδρο αφήνοντας στη θέση τους μόνο μπουκέτα λουλούδια.
Αναδρομή στην περίοδο του «Φυτικού απείρου» αποτελεί η έκθεση στο μουσείο Λαμπινέ. «Είναι έργα μεγάλων διαστάσεων» λέει η ζωγράφος. «Μου αρέσει γιατί είναι σωματική η σχέση με το έργο, σαν να βρίσκομαι μέσα. Υπάρχουν και μεγάλα έργα ασπρόμαυρα. Το σχέδιο είναι πολύ σημαντικό για μένα. Μια μεταφορά του κόσμου χωρίς την ηδονή του χρώματος, με οικονομία, αυστηρότητα και ένταση. Υπάρχουν και έργα με δυνατά χρώματα, αλλά και έργα μονοχρωματικά σχεδόν, όπου όλα πάλλονται σαν ένα τεράστιο σώμα. Η εικόνα της φύσης είναι μια εικόνα ενεργειακή, γεμάτη συχνότητες ακόμη και στις σιωπηλές μονοχρωμίες».

Πέρα από τα κλισέ των λουλουδιών


Τα έργα σχολιάζουν τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, την ίδια την ανθρωπιά, και κορυφώνονται με εξαιρετική δεξιοτεχνία και επίμονη εργασία σε μια έκρηξη χρωμάτων μέσα στα γκρίζα, σε πλούσια μπουκέτα λουλούδια. Λουλούδια στους σκληρούς, μοντέρνους καιρούς; «Ηταν για μένα ένα στοίχημα να μπορέσω να μιλήσω για την ομορφιά των λουλουδιών προσπερνώντας τα διακοσμητικά κλισέ που τα συνοδεύουν, ξεχνώντας ό,τι ξέρουμε για την ανθογραφία» τονίζει η Αννα-Μαρία Τσακάλη και καταλήγει: «Για μένα τα λουλούδια μιλούν για τη μάχη με τον θάνατο, κρατώντας την ομορφιά τους. Είναι ο δικός μου αισθησιακός τρόπος να μιλήσω για τη δύναμη της ομορφιάς».

«Ζωγραφίζω την ένταση και την αντίσταση της ομορφιάς»
«Εξερευνώντας τον προσωπικό μου λαβύρινθο, γίνονται λαβυρινθώδη και τα έργα μου, λέει η Αννα-Μαρία Τσακάλη. Μιλώ για τη φύση χωρίς νατουραλιστική πρόθεση. Δεν με ενδιαφέρει να την απεικονίσω μόνο. Στην ουσία με ενδιαφέρει να καταγράψω μια κατάσταση, μια διαδρομή με τις αμφιβολίες και τις αβεβαιότητες που συναντώ. Να μιλήσω για έναν ζωντανό οργανισμό και για τη συνεχή μάχη με τον θάνατο. Για την ένταση και την αντίσταση της ομορφιάς. Τα φυτά και τα λουλούδια είναι για μένα μια μεταφορά της ανθρώπινης κατάστασης με όλη την ευθραυστότητα και τη δύναμη που περιέχουν. Τα έργα μου γεννιούνται από το πρωταρχικό χάος της ζωγραφικής, όπου η εικόνα εμφανίζεται σιγά-σιγά. Ανάμεσα σε αυτό που λέγεται και σε αυτό που δεν λέγεται, σε αυτό που εμφανίζεται και διεκδικεί μια θέση, η εικόνα αποκαλύπτεται και αποκαλύπτει. Ολα βρίσκονται σε εύθραυστη ισορροπία όπου και η μικρότερη, τυχαία, κηλίδα μπορεί να αποκτήσει νόημα. Ενας διάλογος ανάμεσα στην επιθυμία, το ένστικτο και το σώμα της ζωγραφικής».

πότε & πού:
Η έκθεση της Αννας-Μαρίας Τσακάλη «Infini Vegetale – Φυτικό άπειρο» στο Μουσείο Lambinet των Βερσαλλιών στο Παρίσι θα διαρκέσει ως τις 3 Δεκεμβρίου.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ