Μεγάλη ζήτηση για άνθρακα στην Ευρώπη

Σηµαντική αύξηση της ζήτησης του άνθρακα παρατηρήθηκε το 2012 στην ευρωπαϊκή αγορά, καθώς το υψηλό κόστος του φυσικού αερίου περιορίζει τη χρήση του ως πρώτης ύλης στις µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Συγκεκριµένα, σύµφωνα µε τα τελευταία στοιχεία της εταιρείας Bloomberg New Energy Finance, η οποία επικεντρώνεται σε έρευνες για την αγορά ενέργειας και άνθρακα, ο συνολικός όγκος συναλλαγών άνθρακα αυξήθηκε κατά 26% σε σχέση µε το 2011. Στη διαµόρφωση της τάσης αυτής βοήθησαν και οι δυναµικές εξαγωγές άνθρακα από τις Ηνωµένες Πολιτείες, όπου το φυσικό αέριο έχει τον πρώτο λόγο στην ενεργειακή αγορά, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η εφηµερίδα «Financial Times».

Το μερίδιο του γαιάνθρακα στην ενεργειακή πίτα αυξάνεται συνεχώς και οι προβλέψεις δείχνουν ότι σε λίγα χρόνια θα απειλήσει το πετρέλαιο ως την πρώτη πηγή ενέργειας παγκοσμίως. Χάρη στις άφθονες προμήθειες και στην ακόρεστη ζήτηση για ενέργεια από τις αναδυόμενες αγορές, ως το 2017 θα καταναλωθούν 1,2 δισεκατομμύρια περισσότεροι τόνοι άνθρακα ετησίως, αγγίζοντας τη σημερινή κατανάλωση της Ρωσίας και των ΗΠΑ μαζί.

Οι παγκόσμιες ενεργειακές ανάγκες αυξάνονται διαρκώς και ως το 2035 εκτιμάται ότι θα είναι 50% μεγαλύτερες σε σχέση με το 2010. Οι αλλαγές στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται εμφανείς και επηρεάζονται άμεσα από τις τιμές και τα αποθέματα των καυσίμων αλλά και από περιβαλλοντικούς και ρυθμιστικούς παράγοντες.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ) η ζήτηση του άνθρακα θα αυξηθεί σε όλες τις περιοχές του κόσμου με εξαίρεση τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ηδη η εξόρυξη και η εκμετάλλευση του σχιστόλιθου στη Βόρεια Αμερική ανοίγουν τον δρόμο για την ενεργειακή αυτονομία της σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η παραγωγή φυσικού αερίου των ΗΠΑ έχει αυξηθεί 16% από το 2008, κάτι που οδήγησε στην κάθετη πτώση των τιμών του και στη στροφή πολλών επιχειρήσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον άνθρακα σε αυτό. Ως εκ τούτου οι εξαγωγές του άνθρακα από τις ΗΠΑ προς την Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 29% την περασμένη χρονιά.

Η Ευρώπη, αντίθετα, όχι μόνο δεν είναι πλούσια σε κοιτάσματα αερίου από σχιστόλιθο, αλλά πολλές κυβερνήσεις δεν είναι διατεθειμένες να αναλάβουν τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από τη διαδικασία εξόρυξης. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ενέργειας και Οικονομικών της Ρωσίας, λόγω της μορφολογίας του ευρωπαϊκού υπεδάφους, οι υδραυλικές διαρρήξεις που χρησιμοποιούνται κατά τη διαδικασία μπορεί να προκαλέσουν σεισμούς σε γειτονικές περιοχές.

Ο παραγκωνισμός του άνθρακα και των παραγώγων του από την αμερικανική ενεργειακή αγορά τον οδήγησε σε άλλες αγορές, όπως η ευρωπαϊκή, όπου εκθρόνισε το υψηλού κόστους φυσικό αέριο από πρώτη ύλη για τους ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς. Η περίσσεια προμήθειας όμως στις αγορές αυτές συνετέλεσε στην κάθετη πτώση των τιμών (από τα 130 δολάρια ανά τόνο τον Μάρτιο του 2011 στα 86 δολάρια σήμερα) και κατ’ επέκταση στη μείωση της αξίας της αγοράς κατά 36% συγκριτικά με το 2011.

Στη διαμόρφωση της τάσης έχει παίξει σημαντικό ρόλο και η γενική αποκήρυξη των μονάδων πυρηνικής ενέργειας ως απόρροια του πυρηνικού δυστυχήματος στη Φουκουσίμα τον Μάρτιο του 2011. Μετά την καταστροφή πολλές χώρες αναθεώρησαν ή ακόμη και τερμάτισαν τη λειτουργία των πυρηνικών σταθμών.

Στις ΗΠΑ, οι εκπρόσωποι του εξορυκτικού κλάδου τάσσονται σθεναρά απέναντι στην πολιτική της κυβέρνησης Ομπάμα για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς, όπως υποστηρίζουν, γονατίζει την παραγωγή και πολύ σύντομα θα οδηγήσει τον κλάδο στο τέλος του. Από το 2010 έχουν κλείσει 100 μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, ενώ άλλες περίπου 150 έχουν ανακοινώσει τα σχέδιά τους για τερματισμό των εργασιών πριν από το τέλος της δεκαετίας.

Τα πράγματα δεν είναι διαφορετικά για την Ευρώπη, όπου η περιβαλλοντική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης επιτάσσει τη μείωση 20% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ως το 2020, ενώ παράλληλα δίνει ιδιαίτερη σημασία στη διάδοση «πράσινων» μορφών ενέργειας.