Εχω απέναντί μου μια λεπίδα ξυρίσματος και την περιεργάζομαι, με απόλυτη συγκέντρωση και περιέργεια. Δεν υποφέρω από κατάθλιψη, δεν έχω αυτοκτονικές τάσεις, δεν θέλω να κοπώ με τη βοήθειά της. Απλά, μόλις έχω μάθει δυο-τρία πράγματα γι’ αυτήν και έχω πραγματικά εντυπωσιαστεί. Εχω σπάσει τη θήκη όπου ήταν στερεωμένη. Περιεργάζομαι την αθέατη πλευρά της και τα 13 μικρά σημάδια στο μπροστινό μέρος που εντοπίζουν το πού έχει γίνει η συγκόλλησή της με το υπόστρωμα με τη βοήθεια ακτίνας λέιζερ. Πριν από λίγο βρισκόταν μαζί με τις δύο ή και τρεις άλλες… αδελφές της μονταρισμένη στην κεφαλή. Ψηλαφώ προσεκτικά και τις υπόλοιπες που μπορούν να κινούνται πάνω – κάτω ανεπαίσθητα και αυτό έχει τον λόγο του, δεν είναι αστοχία των σχεδιαστών. Ξέρω τώρα και γιατί είναι καλό ολόκληρη η κεφαλή να διαθέτει αυτή τη χαλαρή σύνδεση με την υπόλοιπη λαβή.
Επάνω λοιπόν σε ένα λίγων χρήσεων και φθηνό εργαλείο ξυρίσματος, που χρησιμοποιούν εκατομμύρια άνθρωποι καθημερινά, όχι μόνο τίποτε δεν είναι τυχαία κατασκευασμένο αλλά και τα πάντα προστατεύονται από παγκόσμιας εμβέλειας διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Ταυτόχρονα όλες αυτές οι καινοτομίες αποτελούν και τα όπλα στον αδιάκοπο πόλεμο μεταξύ των δύο ή τριών το πολύ εταιρειών που έχουν καταφέρει να κρατηθούν στην παγκόσμια αγορά. Αλίμονο σε όποιον δεν τελειοποιεί τα όπλα του αδιάκοπα. Και η πίεση όμως για κάτι τέτοιο, όπως ο καθένας μπορεί να καταλάβει, είναι ανάλογα εξοντωτική. Και οι προϋπολογισμοί των εταιρειών επίσης τεράστιοι.
Γλυπτική σε ατσάλι
Οι λεπίδες γεννιούνται από αυτές τις λεπτές χαλύβδινες ταινίες που πρώτα θα διατρηθούν στη μία πλευρά τους για να μπορούν να στερεώνονται εύκολα στις επόμενες διαδικασίες. 400 χιλιόμετρα τέτοιας ταινίας μπορεί να απαιτούνται για την παραγωγή μιας ημέρας
Για να κατασκευαστεί μια λεπίδα που θα ξυρίζει τουλάχιστον ανώδυνα, χρειάζονται σήμερα επενδύσεις εκατομμυρίων! Για έρευνα, κατασκευή μηχανημάτων, δημιουργία συνθηκών ασταμάτητης παραγωγής. Ενα ποσό τουλάχιστον 35 εκατ. ευρώ είναι μια αρκετά ρεαλιστική προσέγγιση στο τι χρειάζεται να επενδύσει μια εταιρεία σε έναν μόνο χρόνο, αν δεν θέλει να μείνει πίσω στον ανταγωνισμό με τις άλλες. Για παράδειγμα, μόνον η επεξεργασία της λεπίδας απαιτεί από επτά ως δέκα στάδια. Ερχεται από την Ιαπωνία συνήθως, σε μορφή λεπτής και ελαστικής ανοξείδωτης χαλύβδινης κορδέλας, και στο πρώτο στάδιο γίνεται το λεγόμενο stamping, το τρύπημα δηλαδή στη μία πλευρά της για να μπορεί να στηρίζεται και να ξετυλίγεται από τα διάφορα μηχανήματα. Ακολουθεί η σκλήρυνσή της περίπου τρεις φορές μεγαλύτερη από πριν, οπότε αποκτά δομή μαρτενσίτη, όπως θα έλεγε ένας μεταλλουργός.
Μετά πρέπει να ακονιστεί, και τότε μηχανήματα υψηλότατης τεχνολογίας καθιστούν τη μία πλευρά της ταινίας σε ένα από τα πιο αιχμηρά αντικείμενα που υπάρχουν στον πλανήτη. Διότι, αν δεχθούμε ότι μια ανθρώπινη τρίχα κατά μέσον όρο έχει διάμετρο κοντά στα 100 εκατομμυριοστά του μέτρου, η αιχμή της λεπίδας που θα τη συναντήσει και έχει το προφίλ σφήνας είναι 2.000 φορές λεπτότερη (άρα κοντά στα 50 νανόμετρα). Οπως λένε με υπερηφάνεια οι κατασκευαστές, «σκίζει τους ατομικούς δεσμούς» κυριολεκτικά, και αυτό το παρακολουθούν και με τη βοήθεια ηλεκτρονικού μικροσκοπίου, που απαραιτήτως πρέπει να υπάρχει σε τέτοιου επιπέδου εργοστασιακές εγκαταστάσεις. Τα πάθη όμως της λεπίδας δεν έχουν τελειώσει. Θα πρέπει να αποκτήσει αντιδιαβρωτική προστασία, που είναι διαφορετική ανάλογα με το τμήμα του πλανήτη στο οποίο θα χρησιμοποιηθεί, χάρη στην επικάλυψη με χρώμιο, με πάχος μόλις 50 δισεκατομμυριοστά του μέτρου(!) σε συνθήκες πίεσης μόλις 3 χιλιοστών του Torr και από επάνω να επικαλυφθεί και με ένα λιπαντικό σε στερεά μορφή (με πάχος 500 δισεκατομμυριοστά), που είναι συνήθως το PTFE (δηλαδή πολυτετραφθοροαιθυλένιο).
Δοκιμαστές λεπίδων
Αν η λεπίδα παίζει στ’ αλήθεια έναν ρόλο ισοδύναμο με αυτόν του κινητήρα στο αυτοκίνητο, όπως λέγεται, τότε θα πρέπει να υπάρχουν και αντίστοιχα κάποιοι που να δοκιμάζουν ένα καινούργιο ξυράφι. Οπως oι έμπειροι οδηγοί στα αυτοκίνητα της Formula 1 μπορούν να οδηγήσουν τον αρχιμηχανικό να κάνει μερικές φορές απειροελάχιστες ρυθμίσεις για να βελτιώσει την οδική συμπεριφορά του οχήματος, έτσι ενεργούν και εκπαιδευμένοι «δοκιμαστές» των καινούργιων λεπίδων. Υπάρχουν εταιρείες συνδεδεμένες με ομάδες τέτοιων εξασκημένων χρηστών που αναλαμβάνουν να φωτίσουν τον κατασκευαστή για το ποια μπορεί να είναι η πιθανή υποδοχή του νέου προϊόντος αν αυτό βγει στις αγορές. Το δίνουν μαζί με ισοδύναμα προϊόντα ανταγωνιστών, έτσι ώστε ο… πιλότος να μη γνωρίζει για λογαριασμό ποιου κάνει τη δοκιμή και ανεπηρέαστος να κρίνει. Λέγεται ότι οι παρατηρήσεις ανδρών και γυναικών σε αυτές τις ομάδες ως προς το ξύρισμα σε διάφορα μέρη του σώματος είναι πολύτιμες, ενώ το πακέτο συμπληρώνουν και βιντεολήψεις του τρόπου ξυρίσματος, του πώς πιάνεται η λαβή, με ποιες γωνίες γίνεται το ξύρισμα. Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες οι άνδρες πλέον σε ένα μεγάλο ποσοστό δεν περιορίζονται στο ξύρισμα μόνο του προσώπου. Οι λόγοι είναι αξιοπρόσεκτοι και δείχνουν ότι για ένα προϊόν χρειάζεται οι κατασκευαστές να διαθέτουν ενημέρωση ακόμη και στον τομέα του lifestyle. Ανδρες που ξυρίζουν τις τρίχες στο σώμα τους, όπως έδειξαν έρευνες και απαντήσεις σε ερωτηματολόγια, το κάνουν διότι:
- Θεωρούν ότι έτσι είναι πιο καθαροί.
- Το σώμα τους πλησιάζει ως προς την εμφάνιση και την καθαριότητα αυτό της συντρόφου τους.
- Είναι πιο κοντά και στο πρότυπο του αγγέλου, και ως γνωστόν οι άγγελοι δεν έχουν φύλο.
- Αλλά, σε αντίφαση με τα παραπάνω, ξυρίζουν και την περιοχή του εφηβαίου, εκεί δηλαδή που συναντιούνται οι μηροί, ώστε να φαίνεται μεγαλύτερο το πέος!
Οι φυσικές ιδιορρυθμίες της κάθε ομάδας-στόχου είναι επίσης πολλές. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που ανήκουν στη μαύρη φυλή έχουν δύσκολα διαχειρίσιμη τριχοφυΐα κάτω από το πηγούνι, εκεί που λέμε ότι ξυριζόμαστε στο κόντρα, αφού το καμπύλο σχήμα των τριχών οδηγεί τις κορυφές τους να ξαναμπαίνουν στο δέρμα, ανεβάζοντας κατακόρυφα τις απαιτήσεις για την απόδοση της ξυριστικής λεπίδας.
Δίνοντας λαβή
Οπως έδειξαν όμως οι έρευνες, οι πιο νέοι δεν αγοράζουν μόνο λεπίδα, όπως φαίνεται ότι έκαναν οι παλαιότεροι, που μερικοί από αυτούς, παππούδες πια, επιμένουν ακόμη στο ξυραφάκι με την ευθύγραμμη, άκαμπτη λαβή. Η λαβή γίνεται προέκταση του χεριού, άρα κάτι φυσικό, και, όπως λένε οι σχεδιαστές, τα φυσικά πράγματα μεταδίδουν με τη μορφή τους την αίσθηση της ροής. Αλλά ο σχεδιασμός μιας λαβής δεν είναι και πίνακας ζωγραφικής όπου ο καλλιτέχνης βάζει μέσα ό,τι θέλει. Ο βιομηχανικός σχεδιαστής πρέπει να λάβει υπόψη του ότι για όποια λαβή, όντας ακόμη στην οθόνη του υπολογιστή, αποφασιστεί ότι θα κατασκευαστεί, πρέπει αυτή μετά να μπορεί να κατασκευαστεί. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι εφικτή η δημιουργία μιας μήτρας όπου θα χυθεί κάθε φορά το (συνήθως) βασικό πλαστικό υλικό, και αυτή η μήτρα επαληθεύοντας την ιδιότητά της θα μπορέσει να γεννήσει και μια ολόκληρη οικογένεια από άλλες με μικρότερες παραλλαγές.
Επίσης στον σχεδιασμό λαμβάνεται υπόψη και το πόσο υλικό απαιτείται για κάθε λαβή και πόσο γρήγορα ψύχεται, διότι μια βελτίωση π.χ. κατά 50% του χρόνου ψύξης διπλασιάζει την ημερήσια παραγωγή. Μακάρι κάποια στιγμή μάλιστα οι κατασκευαστές να σκεφθούν ότι είναι κρίμα να καταλήγουν στο περιβάλλον οι λαβές και οι διάφανες πλαστικές θήκες μέσα στις οποίες τοποθετούνται οι κεφαλές. Θα μπορούσαν με κάποιες μετατροπές στον σχεδιασμό να συνδυάζονται, ως άλλα συναρμολογούμενα κομμάτια τύπου Lego, και ο χρήστης να κατασκευάζει από αυτά χρήσιμα αντικείμενα ή να δημιουργεί κατά το δοκούν καλλιτεχνικές συνθέσεις, οπότε και με τη viral δυναμική του Διαδικτύου, δηλαδή τη μεταδοτική μανία που μπορεί να εξαπλωθεί όπως η φωτιά στο άχυρο, ο κόσμος να δημιουργεί και να πετάει λιγότερο πλαστικό εξαιτίας του ξυρίσματός του.
Μπλε με άσπρο
Οι λεπίδες, που ακόμη είναι σε μορφή μεγάλων ταινιών και δεν έχουν κοπεί στις τελικές τους διαστάσεις, τοποθετούνται σε αυτό το περιστρεφόμενο τύμπανο και αυτό με τη σειρά του μπαίνει στον θάλαμο κενού
Αυτές τις μέρες από το περιοδικό «Bloomberg Businessweek» δόθηκε στην κυκλοφορία ένα τεύχος αφιερωμένο στο Design, στον μελετημένο δηλαδή σχεδιασμό διαφόρων προϊόντων. Εχω ξεχωρίσει μερικές φράσεις με ιδιαίτερη σχέση με το θέμα μας: «Ο μελετημένος σχεδιασμός προϊόντων δεν έχει σκοπό «να λύνει προβλήματα», αλλά να κάνει τον κόσμο ευτυχισμένο. Και υπάρχουν πάντα τόσο πολλές προσωπικότητες και ιδέες να αντλήσεις ώστε (πρέπει να) προσπαθείς να απλοποιήσεις φθάνοντας στην πιο θεμελιώδη δομή» λέει ο Eddie Opara. «Πρέπει να καταλάβεις (ως σχεδιαστής) πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για διάλογο και πότε είναι καιρός να μετακινήσεις τα όρια. Οι σχεδιαστές βρίσκονται σε μια εταιρεία για να μετακινούν τα όρια», κατά την Patricia Urquiola. «Ασχημο, όχι πρωτογενές, φθηνό, επαναστατικό, τεράστιο, πολυτελέστατο, δεν είναι απαραίτητο όλα αυτά να θεωρούνται αντιφατικά μεταξύ τους», κατά τον Giuseppe Lignano και την Ada Tolla. Απόψεις διάσημων σχεδιαστών διαφόρων προϊόντων, που όμως έχω την εντύπωση ότι τις συνάντησα και «εδώ» στην Ελλάδα, ορατές και υλοποιημένες, καθώς μιλούσα με τους υπεύθυνους για τη σχεδίαση και την παραγωγή κατά εκατομμύρια αυτής της απλής αλλά τόσο χρήσιμης επέκτασης του ανθρώπινου χεριού, που είναι το ξυραφάκι μιας χρήσης. «Εσύ δεν φοβάσαι ότι θα φθάσεις σε ένα αδιέξοδο σε λίγο, σχεδιάζοντας συνεχώς ξυραφάκια;» ρωτώ έναν άνθρωπο που είναι εδώ και μία δεκαετία ο επικεφαλής ολόκληρης της ελληνικής ομάδας σχεδιασμού. «Ετσι νόμιζα κι εγώ όταν ξεκίνησα και ήταν ο φόβος μου», λέει, «αλλά όπως βλέπω αυτή η ιστορία δεν έχει τέλος».
Και δεν έχει τέλος αφού εδρεύει εδώ και χρόνια στην Ελλάδα το τμήμα έρευνας της μιας από τις τρεις κατασκευάστριες εταιρείες που έχουν μείνει στην αγορά και από εδώ γίνεται ο σχεδιασμός για όλον τον κόσμο. Δηλαδή, πέρα από τα ελληνικά γιαούρτια, υπάρχει ένα πολύ πιο σκληρό προϊόν, τα ξυραφάκια μιας ή τέλος πάντων ολίγων χρήσεων, που σχεδιάζονται και ξανασχεδιάζονται αδιάκοπα εδώ από Ελληνες και με αυτά ξυρίζεται ο Αμερικανός, ο Κινέζος, ο Αφρικανός. Δεν είναι όμως μια δουλειά τα προϊόντα της οποίας κυλούν απλά και αναλλοίωτα στο αυλάκι της παραγωγής. Η ελληνική ομάδα είναι αναγκασμένη να εφοδιάζει το απλό, όπως το θεωρεί ο καταναλωτής, προϊόν με πέντε και έξι νεωτερισμούς τον χρόνο για να στέκεται στον αφρό. Πίσω από την απλότητα κρύβεται μια τεράστια και αδιάκοπη πολυπλοκότητα που δημιουργεί ο ανταγωνισμός και οι πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες του αντιπάλου. Οι εταιρείες βρίσκουν καινούργια πράγματα και καταθέτουν αιτήσεις για «πατέντες» μερικές φορές μόνο και μόνο για να κλείσουν όσο περισσότερο γίνεται τον δρόμο η μία στην άλλη. Η ελληνική ερευνητική ομάδα είναι δέκα φορές μικρότερη από την αντίστοιχη των ξένων, «άρα πρέπει να δουλεύουμε ο καθένας για δέκα», λένε μεταξύ τους, όμως είναι πολύ σίγουροι ότι όλα πηγαίνουν καλά και αντέχουν. Και όταν λένε «εδώ (είναι) το καλό ξύρισμα», το «εδώ» σημαίνει μόλις μερικά χιλιόμετρα έξω από την Αθήνα.
10 μυστικά του ξυρίσματος
- Οι λεπίδες είναι ίδιες για τους άνδρες και για τις γυναίκες, αλλά είναι άλλη η γεωμετρία στο ξύρισμα κάθε φύλου, αφού στοχεύουν σε διαφορετικά σημεία του σώματος. Γι’ αυτό και η λαβή (πέρα από τα χρώματα φυσικά) απαιτεί διαφορετικό σχεδιασμό.
Το ρευστό πλαστικό μπαίνει στις μήτρες που θα δώσουν τη φόρμα με το χαρακτηριστικό της «ρευστότητας», για λαβές σχεδιασμένες να χρησιμοποιηθούν από γυναικεία χέρια
- Η ύπαρξη περισσότερων της μιας λεπίδων, παράλληλων μεταξύ τους, που φαίνονται σαν να είναι χαλαρά τοποθετημένες στη θέση τους και η δυνατότητα κίνησης ολόκληρης της κεφαλής εξυπηρετούν τον καταναλωτή καλύτερα από τις σε σταθερή θέση τοποθετημένες λεπίδες, διότι έτσι όποια και αν είναι η θέση του χεριού η συσκευή ξυρίσματος συναντά το δέρμα με την πιο κατάλληλη γωνία.
- Η σύγκριση με βάση εικόνες που έχουν ληφθεί με τη βοήθεια ηλεκτρονικού μικροσκοπίου αποκαλύπτει πόσο περισσότερο ταλαιπωρείται η τρίχα όταν κόβεται με ηλεκτρική μηχανή.
- Για ένα καλό ξύρισμα πρέπει η τρίχα να ενυδατωθεί καλά, διότι τότε διογκώνεται και κόβεται ευκολότερα. Είναι λοιπόν καλύτερα, όταν αυτό είναι δυνατόν, να ξυριζόμαστε ύστερα από ένα καλό και ζεστό μπάνιο. Αν αυτό είναι ανέφικτο, θα πρέπει το στάδιο κατά το οποίο με το πινέλο και το σαπούνι ή με τον αφρό γίνεται ενυδάτωση του προσώπου να παίρνει τον χρόνο του. Αν μια τρίχα βρίσκεται σε υγρό περιβάλλον, όπως αυτό που μπορεί να δημιουργήσει το πινέλο με τη σαπουνάδα επί τουλάχιστον δύο λεπτά, ο όγκος της αυξάνεται κατά 30% και η σκληρότητά της, που είναι στην αρχή όσο περίπου και ενός λεπτού χάλκινου σύρματος, μειώνεται κατά 60%.
- Είναι καλό πριν από τη σαπουνάδα που απλώνεται με το πινέλο, με τη βοήθεια του σαπουνιού και με πολύ λίγο νερό να δημιουργήσουμε ένα λεπτό αλλά άκρως ολισθηρό στρώμα που θα μειώσει στο ελάχιστο δυνατόν τις τριβές ανάμεσα στη λεπίδα και στο δέρμα.
- Καλό είναι να αποφεύγεται το κόντρα ξύρισμα όταν κάποιος έχει ευαισθησία με ερεθισμούς και κοψίματα.
- Το ξύρισμα, και μάλιστα το καθημερινό, προκαλεί επιπλέον μια έμμεση απολέπιση που συμβάλλει θετικά στην υγεία του δέρματος.
- Είναι μύθος ότι με το ξύρισμα οι τρίχες γίνονται πιο χοντρές και πιο άκαμπτες.
- Είναι καλό να ξυριζόμαστε με ξυραφάκι που διαθέτει περισσότερες της μιας λεπίδες, διότι οι μετά την πρώτη επερχόμενες λεπίδες συμβάλλουν στο βαθύτερο κόψιμο της τρίχας που έχει συρθεί πιο έξω από τη θέση ηρεμίας της με τη βοήθεια της πρώτης λεπίδας.
- Τα ξυραφάκια με τις εντελώς ευθείες, άκαμπτες και όχι ρέουσας μορφής λαβές δεν συμβάλλουν στο άνετο ξύρισμα. Επάνω στις καινούργιες λαβές είναι ενσωματωμένες οι δυνατότητες για αρκετά περισσότερες ανέσεις στη διάρκεια του ξυρίσματος, αλλά πρέπει ο καταναλωτής να τις ανακαλύψει γιατί δεν περιγράφονται συνήθως στη συσκευασία. Τίποτε πάντως επάνω σε μια λαβή δεν είναι τυχαίο ή μόνο για εντυπωσιασμό.
Ευχαριστούμε την εταιρεία BIC-Βιολέξ για τα στοιχεία που έθεσε στη διάθεση της εφημερίδας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
