Ο υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων ανακοίνωσε τον ακαδημαϊκό χάρτη, σχέδιο Αθήνα ως λύση καλλίτερης παιδείας, σε αντικατάσταση της μη λειτουργικής/κακής παιδείας. Προτείνει: Ένα ομοσπονδιακό πανεπιστήμιο που θα διοικεί όλα τα άλλα πανεπιστήμια εκτός του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Δημιουργείται δαιδαλώδης διοίκησης των πανεπιστημίων τα οποία εντάσσονται στο ομοσπονδιακό πανεπιστήμιο, αφήνει τα πανεπιστήμια της περιφέρειας εκτός ομοσπονδιακού πανεπιστημίου, θα συνεχίσουν να λειτουργούν με διοικούσες επιτροπές ή λιγότερα από τέσσερα τμήματα, με το χρόνο υποθέτει θα απορροφηθούν από άλλα πανεπιστήμια.
Δημιουργείται Ομόσπονδο Τεχνολογικό Ίδρυμα στην Αθήνα, σε αυτό θα υπαχθούν τα ΤΕΙ Αθηνών, Πειραιά και η Ανωτάτη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης.
Ενενήντα τέσσερα τμήματα πανεπιστημίων και ΤΕΙ συγχωνεύονται ή απορροφώνται, αυτό γίνεται γιατί δεν είχαν καλό βαθμό επίδοσης και το απαραίτητο διδακτικό προσωπικό.
Όχι γιατί πέτυχε, το υπουργείο Παιδείας, τον απόλυτο κορεσμό των ΑΕΙ, με τον άκριτο πλατειασμό της ανωτάτης εκπαίδευσης.
Σε 63 πόλεις λειτουργούν ΑΕΙ και ΤΕΙ, με το σχέδιο νόμου μειώνονται σε 51 οι έδρες/πόλεις των πανεπιστημίων.
Εις ότι αφορά το γνωστικό πεδίο της ανωτάτης παιδείας: θα αυξηθούν οι εισακτέοι στα πανεπιστήμια και θα μειωθούν οι εισακτέοι στα ΤΕΙ, στροφή στις θετικές επιστήμες, μείωση στις ανθρωπιστικές επιστήμες.
Ο υπουργός της Παιδείας δήλωσε, μεταξύ άλλων:
.- Εντάσσουμε όλα τα τμήματα σε σχολές, προχωράμε σε συγχωνεύσεις τμημάτων, αλλά και Ιδρυμάτων με διοικούσες επιτροπές, η λιγότερα από τέσσερα τμήματα.
.-Από την πρώτη στιγμή βάλαμε συγκεκριμένες προτεραιότητες. Συνεχίσαμε και ολοκληρώσαμε την εφαρμογή ενός νόμου που ψηφίστηκε από τη Βουλή με ευρεία πλειοψηφία.
.-Τα νέα ΔΣ έδωσαν μια ψήφο εμπιστοσύνης στα Ιδρύματα…Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε ένας χάρτης στην ανωτάτη εκπαίδευση και δεν ακούει σε αναπτυξιακά κριτήρια, υπήρχε κατακερματισμός γνωστικών αντικειμένων, εξήγαγε ανέργους.
.-Στόχοι μας η ενίσχυση της δωρεάν δημόσιας παιδείας, η αναβάθμιση πανεπιστημίων και τη σύνδεση με αναπτυξιακό χάρτη».
Πριν αναφερθώ στο ζητούμενο το κυρίως θέμα, θα κάνω ορισμένες επισημάνσεις:
.-Βρίσκομαι κοντά στα τεκταινόμενα με τα ΑΕΙ και για τις άλλες βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος από το 1961, δεν υπήρξε υπουργός ο οποίος δεν έκανε την δική του μεταρρύθμιση πάνω στη δική του σκακιέρα.
.-Είναι λειτουργικά ανεφάρμοστος ο νέος σχεδιασμός, θα καταλήξει σε πεδίο προσδοκιών για τους πολιτικούς οι οποίοι θα λειτουργήσουν ως ισορροπιστές/εντολοδόχοι λύσης διαφορών.
Γιατί η πολυεπίπεδη οργάνωση/αλληλεξάρτησης των κάτω και των επάνω. Οι καθηγητές είναι οι εκλεκτοί της παιδείας, χρειάζονται εποπτεία ομοσπονδιακών συμβουλίων; Κάθε Πανεπιστήμιο έχει τη δική του αυτοτέλεια, την ευθύνη. Ο υπουργός έχει την εποπτεία, αν πάει καλά το πανεπιστήμιο καλό για το ίδιο κάνει, αν πάει άσχημα επεμβαίνει ο υπουργός για τα περαιτέρω. Επιλέγονται τα πανεπιστήμια που θα διατηρηθούν και προσαρτώνται σε αυτά τα τμήματα των πανεπιστημίων που καταργούνταν. Τόσο απλά, έτσι λειτουργούσαν τα πανεπιστήμια στον τόπο μας από το ’50, είχαν καλές επιδόσεις πάντα ελληνικά πανεπιστήμια ήταν μέσα στα καλλίτερα του κόσμου.
.-Γιατί το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας, σε αριθμό φοιτητών, στη Θεσσαλονίκη και το πανεπιστήμιο στην Κρήτη, με πολύ καλές επιστημονικές επιδόσεις, δεν είναι οι πρωταγωνιστές πανεπιστήμια στο Βορρά και τον Νότο, μπορούν να είναι το σημείο αναφοράς στη περιφέρεια, όπου θα προσαρτηθούν προφανώς καταργούμενα τμήματα πανεπιστημίων.
.-Επανερχόμαστε στο καθεστώς του πολυκεντρικού κόμβου την Αθήνα, η οποία απορροφά ότι υγιές της περιφέρεια και δεν δίνει/έδωσε τίποτα στην περιφέρεια .
.- Η δωρεάν παιδεία χρειάζεται λεφτά, αν θα υπάρξουν λεφτά, η δωρεάν παιδία περιορίζεται μόνο στους αριστεύσαντες και ικανούς μαθητές και φοιτητές, όχι τους ισόβιους και των πολλών εξαμήνων εξεταστικών περιόδων.
Η πρόταση του υπουργείου για δωρεάν παιδεία, τους καιρούς που ζούμε, δε βελτιώνει την υπάρχουσα κατάσταση, επηρεάζει αρνητικά και αυτό που υπάρχει. Δεσμεύεσαι όταν το μπορείς.
.-Είναι καταστροφική η πρόβλεψη αύξησης του αριθμού εισακτέων στα πανεπιστήμια και η μείωση των εισακτέων στα Τεχνολογικά Επαγγελματικά Ιδρύματα.
Η αγορά εργασίας είναι ήδη κορεσμένη, η ζήτηση πτυχιούχων επιπέδου ΑΕΙ μειώνεται συνεχώς, υπάρχει υπερπροσφορά σε όλες τις κατευθύνσεις/πεδία σπουδών, έχει περίσσια προσφοράς εκροών, το πρόβλημα υπάρχει στην παραγωγή: τον τόρνο, το χημείο, το εργαστήριο, η νοσοκομειακή βοηθός, καλή, στο χώρο δουλειάς, ανωτέρας παιδείας γνώση.
Οι γιατροί, οι γεωπόνοι, οι μηχανολόγοι, οι δάσκαλοι, οι καθηγητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης περισσεύουν, ψάχνουν για δουλειά. Εξ χιλιάδες γιατροί Έλληνες βρίσκονται για δουλειά στο εξωτερικό, δεκάδες χιλιάδες δάσκαλοι και καθηγητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι σε λίστα αναμονής διορισμού.
Εις ότι αφορά το καθεστώς/status του ακαδημαϊκού χάρτη της ανωτάτης εκπαίδευσης σήμερα, όπως είναι διαμορφωμένος χωροταξικά και στα κτίρια/facilities,κόστισε πολύ, η περιφερειακή διασπορά των πανεπιστημίων ήταν πολύ κακή απόφαση για την ποιότητα της παιδείας, οι μέχρι σήμερα δαπάνες ανέρχονται σε πολλά δις ευρώ.
Βάσει των στοιχείων του υπουργείου Παιδείας για το 2011, υπήρχαν και λειτουργούσαν(είχαν δαπάνες) 499 τμήματα σε 40 πανεπιστήμια και ΤΕΙ, εκτός των στρατιωτικών σχολών. Τα 286 τμήματα ανήκουν στα πανεπιστήμια, τα 213 ανήκουν στα ΤΕΙ. Έχουμε 34 πανεπιστήμια τα οποία έχουν «σκορπιστεί» σε 36 διαφορετικές πόλεις και κωμοπόλεις, 16 ΤΕΙ σε 40 πόλεις.
Οι εγγεγραμμένοι φοιτητές ήταν 580.000, οι ενεργοί/επιμελής φοιτητές ήταν 360.000. Για μια χώρα του μεγέθους, οικονομίας, των ικανοτήτων, το μπορούσε: Όχι, αποδείχτηκε στην πράξη, στοίχισε τεράστια ποσά.
Το μπορεί σήμερα ο τόπος; Γιατί συντηρούνται/διατηρούνται στα πανεπιστήμια 220.000, αδιάφοροι για τις σπουδές τους φοιτητές;
Μόνο παρανοϊκοί μπορούσαν να δεχτούν μια τέτοια κατάσταση.
Χρειαζόταν περισσότερους εισακτέους η ανωτάτη παιδεία: Έπρεπε να ανωτοτοποιηθούν τα ΤΕΙ, μόνο για να φορέσουν οι δάσκαλοι των ΤΕΙ την τήβεννο του πανεπιστημιακού, οι απόφοιτοι να μη βρίσκουν δουλειά;
Τα ΚΑΤΕΕ είχαν ιδρυθεί γιατί η ζήτηση είχε ανάγκη καλής μόρφωσης ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, γνώστες της δουλειάς στην πράξη, το χώρο δουλειάς. Αυτό γιατί, είχαμε ειδικευμένο εργατικό δυναμικό επιπέδου ΑΕΙ-υψηλού κόστους, χωρίς τη γνώση στην πράξη της παραγωγής-δίπλα στη πρέσα-και τον ανειδίκευτο εργάτη εμπειρικής κατάρτισης. Έλλειπε από την αγορά εργασίας ο επιστάτης, ο υπεύθυνος παραγωγής, αυτός που θα έχει την φροντίδα του εργαστηρίου δίπλα στον ερευνητή, ο νοσηλευτής κοντά στον ασθενή, ο βοηθός του χημείου, ο βοηθός του εργαστηρίου. Έπρεπε να πάρει μαθήματα κλασσικής/κοινωνικής παιδείας, να είναι ένα επίπεδο κατάρτισης πιο πάνω της μέσης τεχνικής εκπαίδευσης, στο επίπεδο της Ανωτέρας Επαγγελματικής Σχολής, τα ΚΑΤΕ ή ΚΑΤΕΕ.
Η Δανία, με πληθυσμό περίπου 5,5 εκατομμύρια κατοίκους έχει 3,0 εκατομμύρια ενεργό πληθυσμό, τα 17 πανεπιστήμια που είχαν τα μείωσαν σε 3, εντάξανε στα 3 πανεπιστήμια όλα τα τμήματα, κάθε πανεπιστήμιο έχει τη δική του διοίκηση, είναι αυτοτελή/ανεξάρτητα πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Στην Αυστρία, με ενεργό πληθυσμό 4,0 εκατομμύρια σε σύνολο 8,0 εκατομμύρια κατοίκων, λειτουργούν 14 κρατικά πανεπιστήμια και 6 ανώτατες σχολές τεχνών.
Στην Ελβετία με 7 εκατομμύρια κατοίκους λειτουργούν 12 κρατικά πανεπιστήμια.
Στην Μεγάλη Βρετανία με 65 εκατομμύρια κατοίκους λειτουργούν 120 πανεπιστήμια και 60 κολέγια, δέχονται τους περισσότερους ξένους φοιτητές από όλες τις χώρες της Ευρώπης. Τα περισσότερα πανεπιστήμια λειτουργούν ως μονάδες εισαγωγής εισοδήματος για τη χώρα, το κόστος δαπάνης για κάθε φοιτητή είναι 3,000-3500 λίρες Αγγλίας, λέγεται τελευταία αυξήθηκε το ποσό.
Στη δική μας χώρα ο ενεργός πληθυσμός είναι 4.5 εκατομμύρια σε σύνολο 11.- εκατομμυρίων κατοίκων, έχουμε 40 πανεπιστήμια με 499 τμήματα-για το σχολικό έτος 2012-2013 αυξήθηκαν σε 529-(sic!).
Είναι εκ των πραγμάτων φανερό, πρέπει να μειωθούν σε αριθμό και τμήματα τα πανεπιστήμια, όπως οι αντίστοιχες και συγκρίσιμες με τη χώρα μας, πιο πάνω χώρες. Κάθε πανεπιστήμιο θα έχει την δική του αυτοτέλεια, χωρίς «ομοσπονδιακά ιδρύματα» και ποικίλα γραφειοκρατικά ευρήματα.
Η χώρα δεν χρειάζεται τόσα πολλά πανεπιστήμια, γενικός/παραδεκτός κανόνας είναι: ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους ένα πανεπιστήμιο. Εμείς έχουμε ανά 200.000 κατοίκους και πανεπιστήμιο. Δεν γίνεται.
*Ο κ. Ευάγγελος Ιω. Λαζαρίδης είναι Υφηγητής Πολιτικής Οικονομίας
