Σε 20 χρόνια χάσαμε 6 εκατ. στρέμματα φυσικές εκτάσεις

«Υποχώρηση» των φυσικών εκτάσεων της χώρας κατά 6 εκατομμύρια στρέμματα την τελευταία εικοσαετία προς όφελος των γεωργικών και αστικών καλύψεων κατέγραψε μελέτη του WWF με τίτλο «Η Ελλάδα τότε και τώρα: Διαχρονική χαρτογράφηση των καλύψεων γης 1987-2007»,η οποία παρουσιάστηκε σήμερα στην αίθουσα τελετών του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου.

Οι πλέον «θιγόμενες» είναι οι περιοχές χαμηλής βλάστησης, οι οποίες κατά κύριο λόγο απορροφούν τις πιέσεις επέκτασης της γεωργικής γης, των οικισμών και των υποδομών.

Οι εκτάσεις αυτές, σύμφωνα με την κυρία Παναγιώτα Μαραγκού από το WWF, συχνά βρίσκονται στο επίκεντρο πολλαπλών πιέσεων για εκμετάλλευση, και συχνά γίνονται αντικείμενο «εκπτώσεων» στην προστασία τους. Σε μικρότερο βαθμό οι ανθρωπογενείς πιέσεις εκδηλώνονται εις βάρος των θαμνότοπων, ενώ ακόμη λιγότερο επηρεάζονται άμεσα τα δάση. Από την άλλη πλευρά, οι γεωργικές εκτάσεις επίσης απορροφούν ένα πολύ μεγάλο μέρος ανθρωπογενών πιέσεων για οικιστική επέκταση και εγκατάσταση υποδομών.

Αυτή η διαχρονική, συνεχής και άναρχη μείωση των φυσικών εκτάσεων, προς όφελος της επέκτασης της γεωργικής γης, των υποδομών και των οικισμών χαρακτηρίζεται από την απόλυτη έλλειψη τεκμηριωμένου και μακροχρόνιου εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού.

Ειδικότερα κατά την εικοσαετία 1987-2007 υπήρξαν σε απόλυτα νούμερα οι εξής μεταβολές στις καλύψεις γης:

∙Τα δάσημειώθηκαν κατά 1.311.382 στρέμματα.

∙Οι εκτάσεις θαμνώδους και χαμηλής βλάστησης μειώθηκαν συνολικά κατά 4.886.431 στρέμματα.

∙Οι γεωργικές εκτάσεις αυξήθηκαν κατά 5.736.939 στρέμματα.

∙Λοιπές καλύψεις(δόμηση, έργα υποδομής κ.ά.) αυξήθηκαν κατά 333.675 στρέμματα.

«Τα απόλυτα νούμερα των αλλαγών όμως δεν διηγούνται τη συνολική ιστορία, καθώς εξίσου σημαντική με τις αλλαγές στην έκταση είναι και η μετατόπιση των καλύψεων γης ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές» επεσήμανε η κυρία Μαραγκού.

Ενδεικτική είναι η αντίφαση που προκύπτει, εξετάζοντας τις γεωργικές εκτάσεις στα γεωγραφικά διαμερίσματα Ιονίων Νήσων και Πελοποννήσου.Στα Ιόνια Νησιά, σχεδόν 289.000 στρέμματα φυσικής γης (12,6% της συνολικής έκτασης) μετατράπηκαν σε γεωργική.

Από την άλλη μεριά, φαίνεται ότι εγκαταλείπεται η αγροτική παραγωγή στα ορεινά της χώρας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Πελοπόννησο, όπου 1.390.000 στρέμματα γεωργικής γης μετατράπηκαν διαχρονικά σε άλλες καλύψεις. Η έκταση αυτή αντιστοιχεί στο 6,44% της συνολικής έκτασης του γεωγραφικού διαμερίσματος και είναι εξαιρετικά σημαντική, δεδομένου ότι είναι υπερδιπλάσια του εθνικού μέσου όρου (3,17%). Η συγκεκριμένη αλλαγή εμφανίζεται εντονότερη στους ορεινούς όγκους, όπως ο Πάρνωνας, ο Ερύμανθος, ο Χελμός και το Μαίναλο και αφορά κυρίως την εγκατάσταση εκτάσεων χαμηλής βλάστησης και θαμνότοπων (47% και 31% επί της αλλαγής αντίστοιχα).

Τα αποτελέσματα της μελέτης του WWF αποτυπώθηκαν σε βιβλίο στο οποίο για πρώτη φορά απεικονίζονται οι καλύψεις γης για όλη την Ελλάδα σε βάθος εικοσαετίας, ανοίγοντας μια ουσιαστική συζήτηση για την εξέλιξη και διαχείριση του χώρου στην Ελλάδα.

«Η αποτυχία στην αποτελεσματική διαχείριση αυτών των αλλαγών, δεν θα λειτουργήσει μονάχα εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά εν τέλει, θα υποσκάψει και την ίδια την προοπτική ανάπτυξης της χώρας μας, ειδικά μάλιστα σε ό,τι αφορά τους οικονομικούς κλάδους του τουρισμού και του πρωτογενούς τομέα» τόνισε ο γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς κ. Δημήτρης Καραβέλλας.

Ειδικά στην εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο που διανύουμε, ο κ. Καραβέλλας θεωρεί ότι θα έπρεπε η πολιτική ηγεσία της χώρας «να αντιμετωπίσει για ιστορικά πρώτη φορά την εθνική ανάγκη για βιώσιμο αναπτυξιακό σχεδιασμό, βασισμένο στη διατήρηση του φυσικού κεφαλαίου και την οικολογικά ορθή, κοινωνικά δίκαιη και νομικά ασφαλή τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας».

Από την πλευρά του ο γνωστός αρχιτέκτων – χωροτάκτης κ. Θύμιος Παπαγιάννης αναφέρθηκε στη διαχείριση του χώρου στη χώρα μας. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή βασίζεται σε μια εκτενή νομοθεσία και σε σωρεία ανεφάρμοστων μελετών με συνέπεια την άναρχη επέκταση της αστικοποίησης και τη διάσπαρτη δόμηση σε όλα τα σημεία της επικράτειας, με ανάμειξη αλληλοσυγκρουόμενων χρήσεων γης εις βάρος των φυσικών περιοχών και της ποιότητας ζωής.

Όπως είπε ο κ. Παπαγιάννης, προϋποθέσεις για τη διαφύλαξη του φυσικού και πολιτιστικού πλούτου είναι μεταξύ άλλων ο καθορισμός και ο έλεγχος των χρήσεων γης, η συγκέντρωση παραγωγικών δραστηριοτήτων σε οργανωμένους υποδοχείς, η κοινωνική αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας (Τράπεζα Γης). Αναφερόμενος στην εκτός σχεδίου δόμηση τόνισε ότι απώτερος στόχος θα πρέπει να είναι η πλήρης κατάργηση μέσα από μια επίπονη και μακρόχρονη μεταβατική διαδικασία περιορισμού.