Δύο ημέρες νωρίτερα ο υπουργός Παιδείας κ. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος «απασφάλισε» τα πολιτικά όπλα του και οι σφαίρες έφυγαν από τη θαλάμη. Το περίφημο σχέδιο «Αθηνά» που επί μήνες ανέμενε ο ακαδημαϊκός και πολιτικός κόσμος δόθηκε στη δημοσιότητα εισάγοντας στον χώρο των πανεπιστημίων και των τεχνολογικών ιδρυμάτων το μοντέλο των ομοσπονδιακών ιδρυμάτων αλλά και «κόβοντας» δεκάδες τμήματα σε ολόκληρη τη χώρα. Προηγήθηκαν συναντήσεις με τους προέδρους των κομμάτων της συγκυβέρνησης αλλά και των υπολοίπων κομμάτων του Κοινοβουλίου. Τους προβληματισμούς που προηγήθηκαν αλλά και την επόμενη ημέρα στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης αναλύει ο ίδιος στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα» αμέσως μετά την ανακοίνωση του σχεδίου «Αθηνά».

Το σχέδιο «Αθηνά» αποδείχθηκε πολιτικός εφιάλτης. Επί τρεις μήνες τα κείμενα «πάνε κι έρχονται», τα σχέδια αλλάζουν. Ο χρόνος ήταν επαρκής για να ολοκληρωθεί ο διάλογος προτού ανακοινωθεί το τελικό σχέδιο;

«Ολοι γνωρίζουμε ότι στο πλαίσιο που δημιουργεί η κρίση ο πολιτικός χρόνος είναι συμπυκνωμένος και πολύτιμος. Παρ’ όλα αυτά, ακολουθήσαμε μια μεθοδολογία διαλόγου. Ξεκινήσαμε συγκεντρώνοντας και επικαιροποιώντας όλα τα στοιχεία τα οποία θα μας επέτρεπαν να κάνουμε έναν εμπεριστατωμένο διάλογο με όλους τους αρμόδιους φορείς και τα πολιτικά κόμματα. Στη συνέχεια συνομιλήσαμε με τους αρμόδιους φορείς: τις συνόδους των πρυτάνεων και των προέδρων των ΤΕΙ, την ΠΟΣΔΕΠ, την ΑΔΙΠ και με το κάθε ίδρυμα ξεχωριστά, καθώς και με εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων. Θέσαμε τα κριτήρια, τους κανόνες επάνω στους οποίους θα στηριζόταν το σχέδιο αυτό. Οταν καταλήξαμε στην πρότασή μας, είχαμε και πάλι επαφές με τους προέδρους των κοινοβουλευτικών ομάδων και με επιτροπές εκπροσώπησης των κομμάτων. Μετά την ανακοίνωση της πρότασής μας μπαίνουμε στο τελικό στάδιο διαβούλευσης όπου όλοι θα έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν τις προτάσεις τους και, αν διαπιστωθούν αστοχίες, να διορθωθούν μέσα από τον διάλογο. Οι μεταρρυθμίσεις που επιβάλλονται είναι ιδέες που έγιναν εμμονές. Η μεταρρύθμιση που εμείς επιδιώκουμε συνίσταται από ιδέες που για να εφαρμοστούν απαιτούν ρεαλισμό αλλά και συναίνεση».
Υπήρξαν ενστάσεις από την πλευρά των πολιτικών αρχηγών;
«Οι συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν σε πολύ καλό κλίμα και η συνισταμένη ήταν ότι χρειάζεται εξορθολογισμός και διόρθωση στον ακαδημαϊκό χάρτη της χώρας. Οι προτάσεις που κατατέθηκαν ελήφθησαν σοβαρά υπόψη. Το ίδιο θα συμβεί και με τις προτάσεις που θα κατατεθούν στο τελικό στάδιο διαβούλευσης».
Οι βουλευτές του κόμματός σας υποθέτω ότι δεν σταμάτησαν να επιδιώκουν συναντήσεις μαζί σας για να «σώσουν» τμήματα της εκλογικής τους περιφέρειας. Ηταν κι αυτός ένας από τους λόγους που επιδιώξατε συνάντηση με τους αρχηγούς αλλά και τους προέδρους όλων των κομμάτων;
«Τους προέδρους των κομμάτων που εκπροσωπούνται στο Κοινοβούλιο τους συνάντησα διότι θεωρώ ότι ο εξορθολογισμός του συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι εθνική υπόθεση που ξεπερνά τις κομματικές διαχωριστικές γραμμές. Για τους συναδέλφους βουλευτές όλων των κομμάτων κατανοώ την αγωνία τους, διότι μεταφέρουν την αγωνία των τοπικών κοινωνιών. Παρ’ ότι η μεταρρύθμιση δεν υλοποιείται μέσα από νομοσχέδιο, έχω δεσμευθεί ότι θα γίνει συζήτηση στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων στη Βουλή, όπου οι συνάδελφοι θα έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν τις προτάσεις τους».
Κάποιοι σχολιάζουν πάντως ότι το ομοσπονδιακό πανεπιστήμιο και το αντίστοιχο ΤΕΙ που φτιάχνετε στην Αθήνα δεν αποτελούν μεγάλη αλλαγή, καθώς τα ίδια ιδρύματα μένουν με τις ίδιες διοικήσεις, τους ίδιους εργαζομένους και τους ίδιους φοιτητές.
«Η εισαγωγή του ομοσπονδιακού μοντέλου, ενός μοντέλου που έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στα δημόσια πανεπιστήμια της Μεγάλης Βρετανίας, είναι δυνατόν να αποτελέσει πολύ μεγάλη τομή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας, αρκεί να το στηρίξουν έμπρακτα οι συνάδελφοι πανεπιστημιακοί αυτών των ιδρυμάτων. Επιδιώκουμε ως υπουργείο Παιδείας τη δημιουργία «κόμβων αριστείας», μεγαλύτερη κινητικότητα του προσωπικού, μεγαλύτερες δυνατότητες για τους φοιτητές, δυνατότητες οικονομίας κλίμακος και σύνδεση με τις αναπτυξιακές προτεραιότητες της χώρας μας. Οι συνέργειες όμως δεν επιβάλλονται. Αναμένω από πανεπιστημιακούς και φοιτητές να αξιοποιήσουν αυτές τις δυνατότητες και να δώσουν σάρκα και οστά στον νέο αυτόν θεσμό διότι οι άνθρωποι είναι η κινητήριος δύναμη των θεσμών».
Ποιες θα είναι οι αρμοδιότητες του ΔΣ του ομοσπονδιακού πανεπιστημίου και του αντίστοιχου ΤΕΙ; Για να πάρουν μια απόφαση τα πανεπιστήμια που θα ανήκουν στη δικαιοδοσία του θα πρέπει να έχουν έγκριση και ποιος θα αποφασίζει για την κατανομή των κονδυλίων σε καθένα από αυτά;
«Το διοικητικό συμβούλιο που θα προκύψει από μέλη των συμβουλίων των ιδρυμάτων θα είναι αυτό που θα υλοποιήσει στην πράξη τη μετάβαση στον νέο θεσμό. Για τις αρμοδιότητές του αναμένω και τις προτάσεις που θα κατατεθούν από τα ιδρύματα. Η διαβούλευση είναι ουσιαστική και αυτή τη μεταρρύθμιση την υλοποιούμε από κοινού με τα ιδρύματα».
Ηδη πρυτάνεις πανεπιστημίων και πρόεδροι ΤΕΙ εκφράζουν διαφωνίες για το κομμάτι του σχεδίου που τους αφορά. Είστε έτοιμος να αντιμετωπίσετε αντιδράσεις ακόμη και με πολιτικό κόστος;
«Αν φοβόμουν το πολιτικό κόστος, δεν θα ήμουν υπουργός Παιδείας σε αυτή την κρίσιμη περίοδο που χρειάζονται μεγάλες μεταρρυθμίσεις σε όλες τις βαθμίδες. Γνωρίζω πολύ καλά ότι κάθε μεταρρύθμιση έχει το κόστος της και όσο σημαντικότερη είναι τόσο μεγαλύτερο είναι αυτό. Δεν μπορούμε όμως όλοι να συμφωνούμε ότι χρειάζεται διόρθωση στον ακαδημαϊκό χάρτη, να συμφωνούμε στις αρχές αυτής της ανασυγκρότησης και όταν η συζήτηση έρχεται στο ίδρυμά μας ή στην πόλη μας να διαφωνούμε».
Τι οικονομικό όφελος θα υπάρξει από το σχέδιο «Αθηνά»;
«Το σχέδιο φέρει το όνομα της θεάς Αθηνάς, της θεάς της σοφίας, και όχι του «κερδώου Ερμή». Τα οφέλη που αναμένουμε να προκύψουν είναι η ενίσχυση της δημόσιας δωρεάν Παιδείας και η αναβάθμιση των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, με τον εξορθολογισμό των γνωστικών αντικειμένων των τμημάτων, με τμήματα και ιδρύματα ισχυρά, εξωστρεφή, κόμβους αριστείας. Τα αναπτυξιακά οφέλη θα προκύψουν από την επένδυση στη γνώση, από τη σύνδεση του ακαδημαϊκού χάρτη με τον αναπτυξιακό χάρτη της χώρας, διότι δεν είναι δυνατόν η γνωσιακή διαδικασία για τους σκοπούς της κοινωνίας να είναι αποκομμένη από την παραγωγική διαδικασία».
Ποιο ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίσατε όλο αυτό το χρονικό διάστημα στη μελέτη του σχεδίου «Αθηνά»;
«Το μέγεθος της στρεβλότητας και του ανορθολογισμού που παρουσίαζε ο τρόπος ανάπτυξης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης επί δεκαετίες, με αποτέλεσμα τον σημερινό ακαδημαϊκό χάρτη. Αυτό καθιστά τη διόρθωσή του εξαιρετικά δύσκολη. Γι’ αυτό η μέριμνά μας ήταν πώς θα την υλοποιήσουμε χωρίς να θέσουμε στο κρεβάτι του Προκρούστη την ελληνική κοινωνία. Αξιοποιώντας τις υποδομές που διαθέτουν τα ιδρύματα και έχει πληρώσει ο έλληνας φορολογούμενος, το ανθρώπινο δυναμικό τους και με τις μικρότερες δυνατές μετακινήσεις. Γι’ αυτό και εξετάζουμε την επιδότηση των μετακινήσεων».
Τι θα γίνει με τους εισακτέους
«Η μείωση δεν θα υπερβεί το 4%»

Πόσο θα μειωθεί, τελικά, ο αριθμός των εισακτέων;

«Η εκτίμηση είναι ότι θα έχουμε αύξηση 15% των εισακτέων στα πανεπιστήμια και μείωση 30% στα ΤΕΙ. Η συνολική εκτίμηση είναι ότι η μείωση δεν θα υπερβεί το 4%. Για να μιλήσουμε σε απόλυτους αριθμούς, οι εισακτέοι στη γενική σειρά κατάταξης ήταν 51.485 το 2012 και το 2013 προβλέπεται να είναι 49.600».
Η βάση του δέκα τελικά έμεινε πίσω. Υπήρξε πράγματι πρόβλημα με την ηγεσία του ΠαΣοΚ;
«Για να το ξεκαθαρίσω, το ζήτημα της βάσης του «10» δεν συζητήθηκε στη συνάντησή μας με τον κ. Βενιζέλο. Είναι ένα εργαλείο για μας, το οποίο δεν θα χρησιμοποιήσουμε στις επόμενες πανελλήνιες εξετάσεις».
Με τους αιώνιους φοιτητές τι θα γίνει; Πώς θα εκκαθαριστούν τα μητρώα των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ;
«Δώσαμε στους επί πτυχίω φοιτητές τη δυνατότητα να εξεταστούν σε δύο έκτακτες εξεταστικές εντός αυτής της ακαδημαϊκής περιόδου, ώστε να δώσουμε την ευκαιρία σε φοιτητές να αποφοιτήσουν. Μετά τη διεξαγωγή τους θα ζητήσω από τα Ιδρύματα να προχωρήσουν στην εκκαθάριση των μητρώων τους».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ