Ο αμαρτωλός γιος του πάστορα

Στην Ευρώπη της απομάγευσης όποτε συσχετίζουμε στον νου μας την Αμερική με τη θρησκεία, και πιο συγκεκριμένα με τον χριστιανισμό, δεν μπορούμε να μη σταθούμε στο γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού στην άλλη μεριά του Ατλαντικού ακόμη και σήμερα πιστεύει στην ύπαρξη και στην κακή επιρροή του Σατανά.

Το πρώτο πράγμα επομένως που μας έρχεται στο μυαλό είναι, στην καλύτερη περίπτωση, κάποιες πουριτανικές Πολιτείες της λεγόμενης «βαθιάς» Αμερικής προσκολλημένες στην παράδοση και, στη χειρότερη, κάποιος τηλεκήρυκας σε παραλήρημα να προπαγανδίζει την κατάργηση των προφυλακτικών ή των εκτρώσεων ή μια νέα σταυροφορία κατά του Ισλάμ.

Οποιος όμως έλθει σε επαφή με το έργο της Μέριλιν Ρόμπινσον θα συνειδητοποιήσει ότι υπάρχει ακόμη γόνιμος χώρος για έλλογες θρησκευτικές αναζητήσεις στην εποχή της εκκοσμίκευσης. Θα αντιληφθεί κυρίως ότι η εκάστοτε θρησκεία πέρα από τον μεταφυσικό έχει και έναν ισχυρότατο υπαρξιακό και πολιτισμικό χαρακτήρα που εξακολουθεί να διαμορφώνει συλλογικότητες και άτομα, ανεξαρτήτως αν με αυτό διαφωνεί το άτυπο κίνημα των Νέων Αθεϊστών, όπως ο Ρίτσαρντ Ντόκινς ή ο προσφάτως εκλιπών Κρίστοφερ Χίτσενς.

Η Μέριλιν Ρόμπινσον, με μόλις τρία μυθιστορήματα σε 32 χρόνια, έχει αποσπάσει όλα τα σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία των ΗΠΑ και έχει κερδίσει την καθολική αποδοχή της κριτικής και των πιο απαιτητικών αναγνωστών. Στην ελληνική γλώσσα μεταφράστηκε για πρώτη φορά το 2010 το δεύτερο μυθιστόρημά της, Γκίλιαντ: τόπος της μαρτυρίας, όπου ένας γέρος πάστορας ονόματι Τζον Εϊμς, λίγο προτού πεθάνει στην ομώνυμη μικρή πόλη της Αϊοβα, γράφει ένα μεγάλο συμβουλευτικό γράμμα αγάπης στον επτάχρονο γιο του αφήνοντάς του έτσι την πιο οικεία πνευματική παρακαταθήκη.

Το τρίτο μυθιστόρημά της, Στο σπίτι (Home, 2008), που μόλις κυκλοφόρησε, και πάλι από τις εκδόσεις Εν Πλω, είναι ένα βιβλίο πλασμένο από την ίδια μαγιά, ένα βιβλίο χαρακτήρων με υποτυπώδη πλοκή και χρονική δυναμική 19ου αιώνος, προσανατολισμένο ωστόσο να διερευνήσει τα πολλά πρόσωπα της απώλειας και της επιστροφής μέσα στο οικογενειακό κουκούλι, αυτόν τον τρομερό οργανισμό που δύναται να αγαπά και ταυτοχρόνως να καταπιέζει.

«Οταν τελειώσω ένα διήγημα ή ένα μυθιστόρημα, μου λείπουν οι χαρακτήρες, βιώνω ένα είδος πένθους» έχει πει η συγγραφέας και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ορισμένοι χαρακτήρες από το προηγούμενό της βιβλίο επανεμφανίζονται εδώ με πιο θαμπά και αβάσταχτα χρώματα – σε αντίθεση με το Γκίλιαντ, όπου επικρατούσε ένα κλίμα ευφρόσυνης χρηστομάθειας ανάμεσα σε πατέρα και γιο. Το Στο σπίτι, ένα βιβλίο που σαφώς μπορεί να διαβαστεί αυτόνομα, είναι επί της ουσίας η επαναφήγηση της γνωστής παραβολής, μια νέα εκδοχή της «Επιστροφής του Ασώτου Υιού» στην ίδια μικρή πόλη στα μέσα της δεκαετίας του 1950, όταν ξεσπούν σφοδρές φυλετικές συγκρούσεις στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, λίγο προτού επανεκλεγεί ο στρατηγός Αϊζενχάουερ στην προεδρία της Αμερικής. Στο επίκεντρο της αφήγησης είναι ο καλύτερος φίλος και γείτονας του Τζον Εϊμς, ο υπέργηρος και πολύτεκνος πάστορας Ρόμπερτ Μπάουτον, που προσπαθεί, μαζί με τη μικρότερη κόρη του Γκλόρι, η οποία κατέληξε να τον φροντίζει στα γεράματα έπειτα από ένα αποτυχημένο ειδύλλιο, να διαχειριστεί την απρόσμενη επιστροφή του αλκοολικού γιου του Τζακ ύστερα από 20 ολόκληρα χρόνια.

Ο τελευταίος, ο οποίος δεν επέστρεψε στο πατρικό του ούτε για την κηδεία της μητέρας του, έχει κάνει φυλακή εξαιτίας κλοπών, έχει ένα παιδί εκτός γάμου, είναι άθεος και μάλλον συμπαθεί τον κομμουνισμό. Ο πατέρας υπεραγαπά τον γιο του, αλλά η λύτρωση είναι ανέφικτη, η επιστροφή στο σπίτι μοιάζει με επιστροφή σε μια νέα εξορία.

Η Ρόμπινσον, ως σπουδαία πεζογράφος, ενεργοποιεί με τρόπο μυστηριακό μια σπάνια συναισθηματική απαντοχή. Η πρόζα της είναι αξιοζήλευτη: είναι σαν να αναδεύεται ένας πίνακας του Βερμεέρ και να γίνεται Χόπερ.

Τον ερχόμενο Μάιο η Μέριλιν Ρόμπινσον θα δώσει μια διάλεξη για το έργο της στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Megaron Plus.