Βόμβες… βυθού, έτοιμες να προκαλέσουν ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή, αποτελούν τα εκατοντάδες ναυάγια πλοίων που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλα τα μήκη και πλάτη των ελληνικών θαλασσών. Οι ποσότητες των καυσίμων τους ή και ολόκληρων φορτίων πετρελαιοειδών που δεν έχουν απαντληθεί αρκούν για να διαλύσουν, σε μια πιθανή διαρροή, το περιβάλλον και τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε μεγάλη έκταση γύρω από αυτά.
Η πρόσκρουση του εφοδιαστικού πλοίου «Αλφα 1» σε παλιό ναυάγιο στον κόλπο της Ελευσίνας, με αποτέλεσμα να βυθιστεί, παίρνοντας μαζί του και τον πλοίαρχό του, επανέφερε τον κίνδυνο των ξεχασμένων στη θάλασσα πετρελαιοειδών στο προσκήνιο με τραγικό τρόπο. Και στις ελληνικές θάλασσες, κυρίως στις ευρύτερες περιοχές των μεγάλων λιμανιών – Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Πάτρας – και σε άλλες ζώνες πυκνής κυκλοφορίας πλοίων, βρίσκεται συγκεντρωμένο το 20% του βυθισμένου πετρελαίου στη Μεσόγειο!
Στην Ελευσίνα κατά τις έρευνες, σύμφωνα με το Λιμενικό, «διαπιστώθηκε η ύπαρξη εντός του φράγματος που έχει αναπτυχθεί γύρω από το πλοίο και περιμετρικά αυτού διάσπαρτων μαύρων πετρελαιοειδών και ιριδισμών εκτάσεως περίπου 800 τετραγωνικών μέτρων, ενώ και στη θαλάσσια περιοχή ναυστάθμου Σαλαμίνας εντοπίστηκαν επίσης διάσπαρτα μαύρα πετρελαιοειδή και ιριδισμοί, εκτάσεως 1.000 τετραγωνικών μέτρων». Γύρω από το ναυάγιο επιχειρούν πλωτά της εταιρείας που έχει αναλάβει την απορρύπανση και την περισυλλογή των πετρελαιοειδών.
Πριν από λίγες ημέρες το Διοικητικό Πρωτοδικείο Πειραιά επέβαλε πρόστιμο περίπου 1,2 εκατ. ευρώ και στην πλοιοκτήτρια εταιρεία του κρουαζιερόπλοιου «Sea Diamond» για τη ρύπανση που προκάλεσε το ναυάγιό του στις 5 Απριλίου 2007 στη Σαντορίνη. Η ποσότητα καυσίμων που διέρρευσε από το συγκεκριμένο πλοίο, σύμφωνα με τους ειδικούς, αν και δεν ήταν μεγάλη, ήταν ωστόσο σημαντική για να δημιουργήσει περιβαλλοντική καταστροφή στην Καλντέρα. Κανείς δεν θέλει να υπολογίσει τις συνέπειες από τη διαρροή των πολλαπλάσιων ποσοτήτων που βρίσκονται «αποθηκευμένες» στους ελληνικούς βυθούς.
«Υγρή νάρκη» 135.000 τόνων
Σύμφωνα με έρευνα που έχει εκπονηθεί από τον επίκουρο καθηγητή του Εργαστηρίου Θαλασσίων Μεταφορών της Σχολής Ναυπηγών – Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου κ. Νικόλαο Βεντίκο και τον ναυπηγό μηχανολόγο-μηχανικό, απόφοιτο της ίδιας σχολής, κ. Κωνσταντίνο Λούζη, αυτή τη στιγμή η συνολική ποσότητα εγκλωβισμένου πετρελαίου στις ελληνικές θάλασσες – όπως προκύπτει από το επιστημονικό μοντέλο που εφήρμοσαν – μπορεί να είναι από 18.000 ως και 135.000 τόνους!
Αρκούν δύο παραδείγματα για να αποκαλύψουν την εικόνα πίσω από τους αριθμούς. Από το ελληνικών συμφερόντων δεξαμενόπλοιο «Πρεστίζ», που κόπηκε στη μέση, προκαλώντας τεράστια καταστροφή στον κόλπο της Γαλικίας, στη Βορειοδυτική Ισπανία, διέρρευσαν 20.000 τόνοι τον Νοέμβριο του 2002. Οι 40.000 τόνοι του «Εξον Βαλντέζ», που βυθίστηκε στην Αλάσκα το 1989, συνέχισαν να ρυπαίνουν το ευαίσθητο οικοσύστημα της περιοχής ως και 20 χρόνια μετά!
Τα βυθισμένα πετρελαιοφόρα είναι ο σοβαρότερος κίνδυνος και για τις ελληνικές θάλασσες. Αν και αποτελούν, σύμφωνα με την έρευνα, ένα μικρό κομμάτι του συνολικού αριθμού των εγγραφών στα ναυάγια (7%), συγκεντρώνουν τις μεγαλύτερες ποσότητες εγκλωβισμένου πετρελαίου (από περίπου 9.800 ως 78.000 τόνους).
Οπως σημειώνει ο δρ Βεντίκος, για την εκτίμηση της επικινδυνότητας των ναυαγίων σε σχέση με το περιβάλλον είναι σημαντικός ο προσδιορισμός της ποσότητας του πετρελαίου που έχει εγκλωβιστεί μέσα σε αυτά. Πολλές φορές όμως, συμπληρώνει, αυτή η πληροφορία δεν είναι απολύτως διαθέσιμη, οπότε πρέπει να γίνει μια σχετική εκτίμηση, η οποία προσδιορίζει το «δυναμικό» της ρύπανσης από μια πιθανή διαρροή πετρελαίου.
Γεμάτος ο Σαρωνικός
Οι ερευνητές δούλεψαν με βάση 402 επιβεβαιωμένα ναυάγια μεγάλων πλοίων στις ελληνικές θάλασσες από το 1940 ως και το 2009. Από αυτά τα 374 (93%) είναι πλοία που δεν μετέφεραν πετρέλαιο ως κύριο φορτίο τους – κατά συνέπεια βυθίστηκαν μόνο με τα καύσιμά τους – και τα 28 (7%) είναι πετρελαιοφόρα. Τα 342 ναυάγια (85%) αφορούν εμπορικά πλοία, ενώ 60 (15%) είναι πολεμικά. Σημαντικός αριθμός από τα ναυάγια αυτά (228 πλοία) έγιναν τη 10ετία από το 1940 ως το 1950 και κυρίως κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σύμφωνα με την έρευνα οι μεγαλύτερες ποσότητες εγκλωβισμένου πετρελαίου βρίσκονται στον Σαρωνικό και στον Θερμαϊκό και ακολουθούν θαλάσσιες περιοχές στο Κεντρικό και Νότιο Ιόνιο Πέλαγος, ανάμεσα στην Κρήτη και στη Νοτιοανατολική Πελοπόννησο, στο Κεντρικό και Βορειοανατολικό Αιγαίο. Μικρότερες ποσότητες υπάρχουν και στον κόλπο της Πάτρας.
Τα περισσότερα ναυάγια βρίσκονται στον Σαρωνικό Κόλπο (πάνω από το 15%) και ακολουθούν οι περιοχές του Θερμαϊκού, της Ικαρίας, των Χανίων, της Πάτρας και της Νότιας Εύβοιας. Τα συνηθέστερα αίτια για την πρόκλησή τους, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι η σύγκρουση πλοίων μεταξύ τους, η προσάραξη, η δημιουργία ρήγματος από πρόσκρουση, η απώλεια πολέμου, η μετακίνηση φορτίου, η κατασκευαστική αστοχία, οι καιρικές συνθήκες και η πυρκαγιά.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
