«Στοπ στην παιδική βία που θεριεύει από την κρίση»

Για ανάγκη συνεργασίας των πολιτικών παρατάξεων μίλησε εκ νέου ο υπουργός Υγείας κ. Α. Λοβέρδος σε ημερίδα που διοργάνωσε στο Ζάππειο Μέγαρο η Ελληνογερμανική Αγωγή υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Unicef. Αφορμή πήρε από την παρουσία της προκατόχου του στο υπουργείο Εργασίας κυρίας Φάνης Πάλλη-Πετραλιά. Θέμα της ημερίδας, η σχολική βία.

«Το θέμα μας αφορά όλους, γονείς και πολιτικούς. Η σχολική βία και οι συμμορίες δεν είναι φαινόμενο της κρίσης. Πάντα υπήρχε. Είναι φαινόμενο ευρωπαϊκό, φαινόμενο του δυτικού ημισφαιρίου του πλανήτη. Σε περιόδους κρίσης όμως η βία παροξύνεται. Ο λόγος που αναπτύσσεται για την κρίση πολλές φορές είναι χειρότερος από την ίδια την κρίση και παροξύνει το φαινόμενο της βίας» τόνισε ο υπουργός Υγείας.

{{{ moto }}}Ο κ. Λοβέρδος εξέφρασε την ανάγκη συντονισμού των δύο υπουργείων, Παιδείας και Υγείας, για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων, «τον οποίο συντονισμό δεν πρέπει να διακόψει η εκλογική διαδικασία του Απριλίου». Ως υπουργείο Υγείας – σημείωσε – πρέπει να εξετάσουμε δυνατότητες παρέμβασης στον τομέα των ψυχικών τραυμάτων που αφήνει ακόμη και η λεκτική βία.

Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε μεγάλη πανελλαδική έρευνα της εταιρείας δημοσκοπήσεων V-Prc για την παιδική βία σύμφωνα με την οποία το ένα τρίτο των μαθητών δηλώνουν δυσαρεστημένοι από τη σχολική ζωή. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας επτά στους δέκα μαθητές δηλώνουν ότι στη σχολική τους ζωή έχουν παρατηρήσει φαινόμενα καταστροφών και ενδοσχολικής βίας. Μεγαλύτερο είναι το ποσοστό στο λύκειο που φτάνει το 73%.

Όμως η ενδοσχολική βία εκδηλώνεται κυρίως λεκτικά. Χλευασμοί, εξυβρίσεις σε ποσοστό 88%, διάδοση αρνητικών σχολίων σε ποσοστό 67% ενώ εκφοβισμοί, απειλές κ.ά. καταγράφονται σε ποσοστό 44%. Περιστατικά σωματικής βίας καταγγέλλουν ότι έχουν δει δύο στους τρεις μαθητές. Περιστατικά επιθέσεων με αυτοσχέδια όπλα έχουν χαμηλό ποσοστό μόλις 5% ενώ οι σεξουαλικές παρενοχλήσεις – προσβολές κ.λπ. έχουν καταγραφεί σε ποσοστό 33%. Τουλάχιστον το 26% των μαθητών έχουν υπάρξει θύματα κάποιας μορφής βίας στο σχολείο. Ένας στους 10 μαθητές δηλώνει ότι ο ίδιος έχει ασκήσει βία.

«Το θέμα της σχολικής βίας είναι τεράστιο και πολυδιάστατο» ανέφερε στην ομιλία του ο καθηγητής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου κ. Κλήμης Ναυρίδης. «Οφείλεται σε ιδεολογικούς παράγοντες και χρωματίζεται πάντα από τις συνθήκες της κάθε εποχής. Σήμερα ωστόσο η σχολική βία συνοδεύεται και από μείωση της κοινωνικής ανοχής. Η σχολική εμπειρία είναι σημαντική για κάθε άνθρωπο» συνέχισε. «Όλοι θυμόμαστε από τα μαθητικά μας χρόνια περιστατικά σχολικής βίας. Ωστόσο η βία είναι μία κατάσταση που έχει να κάνει με την αδυναμία του ανθρώπου να εκδηλώσει και να εκφράσει συναισθήματα και καταστάσεις με άλλο τρόπο. Υπάρχουν μαθητές που έχουν δυσκολία να εκφράσουν όσα νιώθουν με διαφορετικό τρόπο και καταφεύγουν στη βία. Στη σχολική ζωή είναι δύσκολο να μιλήσουμε με όρους θύματος και θύτη, γιατί όσο μιλάμε για παιδιά οι δύο θέσεις δεν μπορούν να διαχωριστούν πλήρως» κατέληξε ο κ. Ναυρίδης.

Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και καθηγητής Αντεγκληματικής Πολιτικής κ. Θ. Παπαθεοδώρου ανέφερε ότι «η σχολική βία υπάρχει από την αρχή της μαζικής εκπαίδευσης αλλά σήμερα βρίσκει πρόσφορο έδαφος για ανάπτυξη». Αυτό το απέδωσε στην αδυναμία αντιμετώπισης αλλά και στην ανοχή του φαινομένου από μαθητές και εκπαιδευτικούς. «Η μελέτη της σχολικής βίας από τις εγκληματολογικές υπηρεσίες είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο, παρ’ όλο που αποτελεί σημαντικό πολιτικό ζήτημα» συνέχισε. «Η σχολική βία είναι ορατή απόδειξη της αδυναμίας των κοινωνικών και πολιτικών θεσμών να λειτουργήσουν ενταξιακά για τα παιδιά που εκδηλώνουν βίαιη συμπεριφορά και να εξασφαλίσουν κοινωνική αρμονία. Η σχολική βία δεν αφορά μόνο το θύμα και τον θύτη αλλά το σύνολο της σχολικής ομάδας. Είναι ανάγκη να υπάρξει μία χαρτογράφηση των περιστατικών βίας στα σχολεία και να πάρουμε μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου, όπως η εισαγωγή ενός μαθήματος για την πρόληψη της βίας, η υποστήριξη των θυμάτων και η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών» είπε ο κ. Παπαθεοδώρου.

Τέλος, ο καθηγητής Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων κ. Αθαν. Γκότοβος ανέφερε ότι η απουσία βίας από ένα χώρο όπως το σχολείο είναι ένα επίτευγμα πολιτισμού και αποτέλεσμα συστηματικής προσπάθειας. «Είναι αναγκαίο να έχουμε μία εικόνα του φαινομένου, προκειμένου να δράσουμε αποτελεσματικά. Όσον αφορά τη σχολική βία, σημαντική παράμετρος είναι η ανοχή και τελικά η αποδοχή της βίας και στο κομμάτι αυτό ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι καθοριστικός» είπε ο κ. Γκότοβος. «Δυστυχώς ωστόσο σήμερα οι παρεμβάσεις των εκπαιδευτικών σε τέτοια θέματα, που είναι και θέματα διαπαιδαγώγησης, έχουν ατονήσει. Υπάρχουν διάφορες μορφές βίας και το σίγουρο είναι ότι στο σχολείο είναι αδύνατο να ελέγξουμε όλους τους παράγοντες που οδηγούν σε βίαιη συμπεριφορά, μπορούμε όμως να θεωρήσουμε το φαινόμενο σημαντικό. Αυτή είναι η αρχή» κατέληξε.

Αντικείμενο της έρευνας, στην οποία συμμετείχαν 700 μαθητές από αστικά κέντρα, αποτέλεσε η αποτύπωση των αναπαραστάσεων των μαθητών Λυκείου, Γυμνασίου και τελευταίων τάξεων του Δημοτικού για τη σχολική ζωή και ειδικότερα για τα φαινόμενα και τις εκδηλώσεις βίας στο σχολικό περιβάλλον.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, περίπου ένας στους τρεις μαθητές δηλώνουν δυσαρεστημένοι από τη σχολική ζωή. Περισσότερο δυσαρεστημένοι εμφανίζονται οι μαθητές των δημοσίων σχολείων, καθώς και οι μαθητές Λυκείου, στους οποίους το ποσοστό δυσαρέσκειας πλησιάζει το 40%. Επιπλέον, οι μαθητές του ελληνικού σχολείου εκφράζουν αβεβαιότητα για το μέλλον τους σε ποσοστό που καταγράφεται στο 72%, ενώ ειδικότερα για τους μαθητές Λυκείου, οι οποίοι βρίσκονται εγγύτερα στην αποφοίτηση, το αντίστοιχο ποσοστό εμφανίζεται κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο, αγγίζοντας το 83%. Συγκεκριμένα:

– Παρά τα αισθήματα δυσαρέσκειας για τη σχολική ζωή και το αίσθημα αβεβαιότητας για το μέλλον τους, οι μαθητές των ελληνικών σχολείων φαίνεται να συμπαθούν γενικά το σχολείο, τοποθετώντας τη συμπάθεια τους κατά μέσο όρο στο 7,15 με άριστα το 10. Μεγαλύτερος βαθμός συμπάθειας καταγράφεται για τα κορίτσια (7,44) συγκριτικά με τα αγόρια (6,85), όπως επίσης και για τους μαθητές του Δημοτικού (8,52) έναντι των μαθητών Γυμνασίου (7,15) και Λυκείου (6,84), ενδεχομένων λόγω του γεγονότος ότι χρόνο με το χρόνο, οι σχολικές απαιτήσεις για τους μαθητές αυξάνονται.

– Όσον αφορά τις εγκαταστάσεις του σχολείου, ικανοποίηση δηλώνει του 64% των μαθητών. Σημαντική διαφοροποίηση παρατηρείται μεταξύ των απαντήσεων μαθητών του δημοσίου και του ιδιωτικού σχολείου, καθώς οι μαθητές του πρώτου εκφράζουν ποσοστό δυσαρέσκειας περίπου 40%, έναντι μόλις 10% των μαθητών του δεύτερου. Επιπλέον, η πλειονότητα των μαθητών (50,9%) δεν ξεχωρίζει περισσότερους από 5 καθηγητές που να τους έχουν αφήσει καλές εντυπώσεις στη σχολική τους θητεία.

– Ενα 10% των μαθητών δήλωσαν ότι πολύ και αρκετά συχνά εκτονώνουν τον θυμό τους ξεσπώντας πάνω σε αντικείμενα, ενώ ένα 5% τσακώνεται σε αντίστοιχη συχνότητα με φίλους ή άτομα της παρέας τους. Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, το γεγονός ότι το 14% των μαθητών παραδέχεται ότι πολύ ή αρκετά συχνά σκέφτεται να ανταποδώσει την απογοήτευση ή στενοχώρια που του έχουν προκαλέσει. Γίνεται, συνεπώς, αντιληπτό ότι για σημαντικό μέρος των μαθητών παρατηρούνται φαινόμενα αδυναμίας διαχείρισης του θυμού στην καθημερινότητα τους.

– Η επίδραση των ΜΜΕ όσον αφορά την εξοικείωση των παιδιών με τις εικόνες βίας καταδεικνύεται από το γεγονός ότι λιγότεροι από τους μισούς ερωτώμενους απάντησαν ότι αλλάζουν κανάλι όταν μια σκηνή βίας προβάλλεται στην τηλεόραση.

– Για τα φαινόμενα βίας στη σχολική ζωή, επτά στους δέκα μαθητές δηλώνουν ότι στη σχολική τους ζωή παρατηρούν τέτοια φαινόμενα ή εκδηλώσεις. Υψηλότερη ορατότητα καταγράφεται για τους μαθητές Λυκείου (73%). Σε σχέση με τις υλικές καταστροφές, συχνότερα φαινόμενα αποτελούν οι καταστροφές διδακτικού υλικού (35%), με μικρή διαφορά ακολουθούν οι καταστροφές εξοπλισμού (33%) και κτιριακής υποδομής (27%), ενώ στην τέταρτη θέση καταγράφονται οι καταστροφές αντικειμένων ιδιοκτησίας των μαθητών (16%).

Οι καταστροφές αρχείων του σχολείου και αντικειμένων ιδιοκτησίας καθηγητών καταγράφουν μικρά ποσοστά συχνότητας (7% και 2% αντίστοιχα), ενώ προβληματισμό για τις συνθήκες φύλαξης των σχολικών χώρων δημιουργεί το γεγονός ότι το 20% των ερωτώμενων προσδιόρισε τις διαρρήξεις ή κλοπές αντικειμένων του σχολείου ως πολύ, αρκετά ή όχι και τόσο συχνό φαινόμενο.

– Όπως διαπιστώνεται από τα αποτελέσματα της έρευνας, η ενδοσχολική βία εκδηλώνεται ως επί το πλείστον λεκτικά. Υψηλό ποσοστό ορατότητας καταγράφηκε κυρίως για περιστατικά χλευασμών ή εξυβρίσεων (88%) όπως επίσης και διάδοσης αρνητικών σχολίων και φημών από μαθητές για συμμαθητές τους (67%), ενώ θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη και το ποσοστό 44% που καταγράφεται για τα περιστατικά εκφοβισμών και απειλών, τα οποία ενέχουν και ψυχολογική διάσταση.

– Δύο στους στους τρεις μαθητές έχουν παρατηρήσει περιστατικά αλληλοξυλοδαρμών στο σχολικό τους περιβάλλον. Τα περιστατικά επιθέσεων με αυτοσχέδια όπλα εμφανίζουν πολύ χαμηλό ποσοστό (μόλις 5%), ενώ αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι οι σεξουαλικές ενοχλήσεις ή προσβολές με σεξουαλικό υπονοούμενο συνιστούν και αυτές μία πραγματικότητα της σχολικής ζωής του Λυκείου, μιας και η ορατότητα του εν λόγω φαινομένου καταγράφηκε στο 33%.

– Ενας στους τέσσερις μαθητές (26%) έχει υπάρξει τουλάχιστον μία φορά θύμα κάποιου είδους βίας στο σχολείο του. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων (79%) επρόκειτο για περιστατικό λεκτικής βίας, το οποίο εκδηλώθηκε μέσω χλευασμού, εξύβρισης και κοροϊδίας και το οποίο προκλήθηκε από συνομήλικο μαθητή ή συμμαθητή. Στην πλειονότητά τους (67%), τα θύματα κάποιας μορφής σχολικής βίας ανέφεραν το περιστατικό, σε μεγαλύτερο ποσοστό στους οικείους τους (οικογένεια, φίλους), ωστόσο ένα 33% επέλεξε να αποσιωπήσει το γεγονός. Αξίζει να σημειωθεί ότι σχεδόν ένα στα δύο θύματα (46%), που υπέστησαν κάποια μορφή βίας στο σχολικό περιβάλλον και δεν ανέφεραν σε κανένα το περιστατικό αυτό, πραγματοποίησαν τη συγκεκριμένη επιλογή διότι αξιολόγησαν το περιστατικό ως μη σημαντικό.

Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Μαρία Σπυράκη.

Στην εκδήλωση η Ξένια Καλογεροπούλου διάβασε ένα λογοτεχνικό απόσπασμα σχετικά με την παιδική βία από το βιβλίο «Αγρια Παιδιά» του Στίβεν Κέλμαν (εκδόσεις Μεταίχμιο), υποψήφιο για βραβείο Booker 2011, και μοιράστηκε με το κοινό εμπειρίες της από τη συνεργασία της με τα παιδιά από το θεατρικό εργαστήρι του θεάτρου Πόρτα. Την εκδήλωση πλαισίωσε η παιδική χορωδία της Ελληνογερμανικής Αγωγής, η οποία ερμήνευσε το τραγούδι «Φύγε μακριά», που γράφτηκε για την εκδήλωση από τη Χρύσα Αποστολάτου.

Στο τέλος της εκδήλωσης σε μια συμβολική κίνηση, οι μικροί μαθητές της Ελληνογερμανικής Αγωγής άφησαν να φύγουν στον ουρανό δεκάδες μπαλόνια που μετέφεραν τα μηνύματα που έστειλαν για την παιδική βία οι εκπρόσωποι των γραμμάτων και των τεχνών της χώρας. Τα πρωτότυπα έργα που δημιούργησαν ειδικά για την εκδήλωση γνωστοί έλληνες καλλιτέχνες αποτέλεσαν το αντικείμενο έκθεσης που πραγματοποιήθηκε στο Ζάππειο.

Για το θέμα της παιδικής βίας και την σημερινή εκδήλωση, ο γνωστός συγγραφέας παιδικών βιβλίων κ. Ευγένιος Τριβιζάς έγραψε ένα παραμύθι με τίτλο «Ο λαγός και το μαντολίνο», ενώ μοιράστηκε λεύκωμα το οποίο περιείχε σκέψεις, σκίτσα, ιστορίες και μηνύματα ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών.

Στην εκδήλωση παρευρέθησαν, μεταξύ άλλων, ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Θεοδ. Πελεγρίνης, ο πρύτανης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Κ. Ρέμελης, ο πρώην υπουργός Παιδείας κ. Ευρ. Στυλιανίδης, η πρώην υπουργός κυρία Φάνη Πάλλη-Πετραλιά, ο βουλευτής του ΠαΣοΚ κ. Κ. Καρτάλης και η σύζυγός του κυρία Βικτόρια Ζυγούρου, η πρώην βουλευτής του ΠαΣοΚ κυρία Πέμυ Ζούνη, ο καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην ειδικός γραμματέας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας κ. Αθ. Κυριαζής, οι ζωγράφοι κκ. Αλέκος Φασιανός, Γιάννης Αδαμάκος, Μανώλης Χάρος, Κωστής Γεωργίου, η πρόεδρος του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης κυρία Κατερίνα Κοσκινά και η κυρία Μαρίνα Θεοχαράκη από το Ίδρυμα Θεοχαράκη.