Η χώρα μας βρίσκεται στη δίνη μιας βαθιάς παραγωγικής, πολιτισμικής και οικονομικής κρίσης και ως εκ τούτου οφείλουμε να αναδιαρθρώσουμε κοινωνικές δυνάμεις, να αλλάξουμε προτεραιότητες και επιλογές. Η εκπαίδευση και το σχολείο δοκιμάζονται και θα δοκιμαστούν έτι περαιτέρω στο άμεσο μέλλον. Οφείλουμε να δώσουμε μάχη μέσα από τους κοινωνικούς αγώνες και τους συνδικαλιστικούς και κοινωνικούς μας φορείς για να μην πληγεί ο δημόσιος και δωρεάν χαρακτήρας της παιδείας μας, γιατί, άλλως, η κρίση θα επιταθεί, θα διευρυνθεί και θα βαθύνει.
Στην εκπαίδευση οι κοινωνικές δυνάμεις είναι εξ ορισμού δημιουργικές και διαπαιδαγωγικές. Είναι δυνάμεις που ανοίγουν δρόμους στις δύσκολες περιόδους. Είναι δυνάμεις που μάχονται για μια δίκαιη κοινωνία, για άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, για την προαγωγή μιας ουμανιστικής παιδείας και αγωγής. Και όλα αυτά δεν μπορεί να είναι θεωρητικά πονήματα, δεν μπορεί να είναι ανέξοδες διακηρύξεις του πίνακα, δεν μπορεί να είναι γενικόλογες αναφορές. Παράλληλα με την κοινωνική μας δράση, οφείλουμε να διαμορφώσουμε εν τοις πράγμασι μια αγωνιστική στάση ζωής, να αγωνιστούμε, ώστε οι μαθητές να μορφώνονται με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.
Βλέπουμε πλέον το φάντασμα της φτώχειας να απλώνεται στα μάτια των μαθητών, βλέπουμε την ανησυχία των νέων για το μέλλον τους, αντιλαμβανόμαστε την αγωνία των παιδιών για την οικονομική κατάσταση των οικογενειών τους. Είναι δυνατόν να μη δράσουμε σ’ αυτή τη λαίλαπα; Η έννοια του φροντιστηρίου έχει βαθιές κοινωνικές ρίζες στη χώρα μας. Δεν είναι η στιγμή που χρειάζονται οι προς τούτο αναλύσεις. Καλώς ή κακώς είναι μια πραγματικότητα. Και μπορεί να έχει γίνει και μια ανάγκη για τους μαθητές που είναι υποψήφιοι για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Φέτος, λοιπόν, υπάρχουν μαθητές και μαθήτριες της Γ΄ Λυκείου που δεν πηγαίνουν λόγω έλλειψης χρημάτων σε φροντιστήριο ή ενώ πήγαιναν στην αρχή της χρονιάς, στη συνέχεια αναγκάστηκαν να διακόψουν. Και αυτό είναι ένα σημαντικό πρόβλημα, στο οποίο δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μας.
Από εδώ, από αυτή την ανάγκη ξεκινάει η σύλληψη και η γέννηση του κοινωνικού φροντιστηρίου. Μπορεί να οργανωθεί από τις τοπικές ενώσεις των καθηγητών (ΕΛΜΕ), από τους δήμους αλλά και από τα ίδια τα σχολεία. Θεωρώ ότι η ΟΛΜΕ, η ΟΙΕΛΕ και η ΔΟΕ πρέπει να κάνουν κεντρικό ζήτημα την πρόσθετη εκπαιδευτική ενίσχυση των μαθητών. Να προχωρήσουν α) σε μια επί τούτου ιστορική πρόσκληση Γενικών Συνελεύσεων σε όλη τη χώρα και β) σε μια καμπάνια αλληλοσυνεργασίας με τους Δήμους και άλλους κοινωνικούς φορείς για τη διαμόρφωση σχεδίου σε όλη την Ελλάδα. Ήδη τέτοιες πρωτοβουλίες αναπτύσσονται σε όλη τη χώρα.
Η όλη ανάπτυξη του κοινωνικού φροντιστηρίου είναι απλή. Το μόνο που απαιτείται είναι η έκφραση της κουλτούρας της προσφοράς, η έμπρακτη ανάπτυξη της έννοιας της αλληλεγγύης. Αν έστω ένα μικρό σύνολο εκπαιδευτικών εργαστεί εθελοντικά για 2 – 4 ώρες την εβδομάδα στο κοινωνικό φροντιστήριο, θα υπάρξει ένα πολύ σημαντικό αποτέλεσμα τόσο στην μορφωτική ανάπτυξη των μαθητών / -τριών όσο και στην ψυχολογική τους ενίσχυση. Αν από τους περίπου 100. 000 καθηγητές της χώρας το 20% προσφέρει εθελοντική εργασία, θα έχουμε δημιουργήσει ένα κίνημα αλληλεγγύης με πρωτόγνωρα αποτελέσματα.
Οι γονείς και ολόκληρη η κοινωνία θα εκτιμήσει και θα βοηθήσει την όλη προσπάθεια. Καμιά έννοια παιδαγωγικής δεν μπορεί να σταθεί στη σημερινή συγκυρία χωρίς την έμπρακτη πρόσθετη στήριξη των νέων που νιώθουν να απειλείται το μέλλον τους. Κανένας εκπαιδευτικός δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν μπορεί να διαθέσει λίγες ώρες από το απόγευμά του για να δώσει μια πνοή χαράς και αισιοδοξίας στους μαθητές και στις μαθήτριες που έχουν ανάγκη. Η κουλτούρα της αλληλεγγύης και της προσφοράς είναι η καλύτερη απάντηση στην κρίση αξιών, στην παρακμιακή αντίληψη ζωής που τόσο ταλαιπώρησαν και ταλαιπωρούν την ελληνική κοινωνία.
Οι εκπαιδευτικοί οφείλουμε να είμαστε δημιουργοί πολιτισμού, αλλιώς δεν υπάρχει έννοια εκπαίδευσης και πολύ περισσότερο παιδείας, αλλιώς δεν λειτουργούμε ως εκπαιδευτικοί – παιδαγωγοί και ως διανοούμενοι αλλά ως απλοί διεκπεραιωτές μεταφοράς γνώσης, ως υπάλληλοι ενός τυπικού καθηκοντολογίου και ωραρίου. Θέλουμε έναν τέτοιο συρρικνωμένο κοινωνικό ρόλο; Δε νομίζω. Γι’ αυτό η σημερινή συγκυρία απαιτεί: κοινωνικό φροντιστήριο τώρα! Κανένας δεν μπορεί να λείπει! Γιατί, για να δημιουργήσουμε τους δικούς μας καιρούς, οφείλουμε να εκφράσουμε έμπρακτα την κουλτούρα της αλληλεγγύης.
Νίκος Τσούλιας (τ. πρόεδρος ΟΛΜΕ 1996-2003)
