Η πραγματική είδηση του συνεδρίου, αυτή που θα επηρεάσει την καθημερινότητα εκατομμυρίων κουβανών πολιτών, είναι άλλη: η ομόφωνη έγκριση των 300 και πλέον «προτάσεων» του Ραούλ Κάστρο για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας της χώρας ένα πακέτο μέτρων που δικαίως χαρακτηρίζονται οι σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις στο πολύπαθο νησί από την επανάσταση του 1959!
Πρόκειται χωρίς αμφιβολία για μια πολυμέτωπη απόπειρα τύπου «περεστρόικα», που συνδυάζει στοιχεία της γκορμπατσοφικής «αναδιάρθρωσης» του 1985 με τις βασικές αρχές λειτουργίας του κινεζικού μοντέλου, προκειμένου να δημιουργήσει έναν υβριδικό «κόκκινο καπιταλισμό» των τροπικών. Ετσι, για πρώτη φορά εδώ και μισό αιώνα, οι κουβανοί πολίτες αποκτούν το δικαίωμα να αγοράζουν και να πωλούν τα σπίτια και τα αυτοκίνητά τους, αλλά και να συστήνουν ιδιωτικές επιχειρήσεις χωρίς άμεση κρατική συμμετοχή: ως σήμερα, το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να κληροδοτούν τα σπίτια τους στα παιδιά τους ή να ανταλλάσσουν σπίτια χωρίς αντίτιμο (φανερό τουλάχιστον, αφού το «μαύρο χρήμα» δεν είναι διόλου άγνωστο) μέσω ενός πολύπλοκου γραφειοκρατικού συστήματος.
Προβλέπεται ακόμη, όπως γνωρίζουμε άλλωστε από το περυσινό καλοκαίρι, η δραματική μείωση των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα, ο περιορισμός των πάσης φύσεως κρατικών επιδοτήσεων, η εισαγωγή μορφών «αυτοδιαχείρισης» στις κρατικές επιχειρήσεις, και η αποκέντρωση του κρατικού μηχανισμού προς όφελος της περιφέρειας.
Ειδικότερα τα σχέδια συρρίκνωσης του δημοσίου τομέα θα φέρουν δραματικές αλλαγές, αφού προβλέπουν την απάλειψη 1 εκατομμυρίου θέσεων εργασίας μέσα στα επόμενα χρόνιαέστω και αν ο «σοσιαλιστής» Ραούλ δεν κάνει λόγο για απολύσεις αλλά για «μετατάξεις», «αύξηση της παραγωγικότητας» και «ενίσχυση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας»! Το πόσο κοινωνικά επώδυνη θα είναι αυτή η ριζική αλλαγή μοντέλου διακυβέρνησης φαίνεται άλλωστε από την πρόσφατη, νέα αναβολή της: επρόκειτο να ξεκινήσει την 1η Μαρτίου, αλλά ο Ραούλ προφανώς προτίμησε να μεταθέσει το πολιτικό κόστος για αργότερα…
Μάλιστα, το «μαχαίρι» στον δημόσιο τομέα παρουσιάζεται ως ευκαιρία για πιο προσοδοφόρο απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα. Ο Ραούλ Κάστρο δήλωσε ότι θα ελαφρύνει τους υπάρχοντες περιορισμούς για να εργαστεί κανείς στον ιδιωτικό τομέα ώστε οι στρατιές των απολυμένων υπάλληλων να «απορροφηθούν» εκεί- ως ελεύθεροι επαγγελματίες ή συστήνοντας μικρές «συνεταιριστικές» εταιρείες. Ηδη εδώ και λίγους μήνες έχουν «απελευθερωθεί» κατά το ήμισυ κάποια επαγγέλματα, όπως οι κομμωτές και οι οδηγοί τουριστικών ταξί. Είναι η νέα τάξη των λεγόμενων «cuenta propistas» (σε ελεύθερη μετάφραση, «αυτοί που κάνουν μόνοι τους λογαριασμό»!), η οποία υποτίθεται ότι θα απορροφήσει τώρα, εν μέσω ύφεσης, τις στρατιές των απολυμένων.
Εξίσου δυσβάσταχτη για πολλούς Κουβανούς αναμένεται ότι θα είναι η σταδιακή εξάλειψη της μηνιαίας χορήγησης επιδοτούμενων τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης σε όλους τους πολίτες, η οποία ισχύει από το 1963: το μέτρο, λέει, θα ισχύει πλέον «μόνον για όσους το έχουν ανάγκη». Προβλέπονται επίσης η «απελευθέρωση» του γεωργικού τομέα και η προσέλκυση ιδιωτών, οι οποίοι θα μπορούν πλέον να νοικιάσουν δημόσια γη για καλλιέργειες. Ο Ραούλ βέβαια προειδοποίησε ότι δεν θα επιτραπεί η «μεγάλη συγκέντρωση πλούτου σε λίγα άτομα». Και ο Μαρίνο Μουρίγιο, πρώην υπουργός Οικονομικών και υπεύθυνος για την υλοποίηση των οικονομικών μεταρρυθμίσεων, τόνισε ότι «η οικονομική μας πολιτική ακολουθεί την αρχή ότι μόνο ο σοσιαλισμός μπορεί να διατηρήσει τις νίκες της επανάστασης» . Οσο για την κυβέρνηση της Κίνας, που μαζί με εκείνη της Βενεζουέλας αποτελούν τους βασικούς «σπόνσορες» της αποκλεισμένης κουβανικής οικονομίας, αυτή έσπευσε φυσικά να επαινέσει τις οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις του «αδελφού» κόμματος…
Στη νέα Cuba Libre (ελεύθερη Κούβα) του 21ου αιώνα δεν ισχύει πλέον το «δουλειά για όλους». Πρόκειται χωρίς αμφιβολία για τη μεγαλύτερη αλλαγή στο εργασιακό καθεστώς των Κουβανών εδώ και μισό αιώνα, εφόσον η πολιτική της πλήρους απασχόλησης, έστω και με πενιχρούς μισθούς (μέσος όρος 430 πέσος, δηλαδή… ούτε 14 ευρώ το μήνα!), δεν καταργήθηκε ούτε κατά την περίφημη «ειδική περίοδο» (1990-94), μετά την αποκοπή του ομφάλιου λώρου από τη Σοβιετική Ενωση.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι το παλαιό οικονομικό σύστημα, που ήδη παρέπαιε λόγω του ασφυκτικού μονομερούς εμπάργκο των ΗΠΑ, δεν αντέχει τις συνέπειες της διεθνούς οικονομικής κρίσης: η τιμή του βασικού εξαγώγιμου αγαθού της, του περιζήτητου άλλοτε νικελίου, έχει υποχωρήσει στο 1/3 της τιμής του 2008. Και η αγροτική παραγωγή παραμένει προβληματική λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας αλλά και του γεγονότος ότι οι καταστροφές από τους τρεις τυφώνες που σάρωσαν πρόπερσι το νησί δεν έχουν ξεπεραστεί. Ο τουρισμός, η «βαριά βιομηχανία» της Κούβας, έχει χάσει μεγάλο μέρος του παραγόμενου τζίρου του, καθώς η ύφεση έπληξε το διαθέσιμο εισόδημα των αμερικανών και των ευρωπαίων τουριστών.
Την ίδια στιγμή η υψηλή ανεργία και η μείωση στον μέσο μισθό στις ΗΠΑ έχουν πλήξει σοβαρά τη δυνατότητα των εκατομμυρίων εξόριστων Κουβανών να στέλνουν εμβάσματα σε δολάρια στις οικογένειές τους πίσω στο νησί – ένα έξτρα εισόδημα που επιτρέπει σε εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες να βελτιώνουν το βιοτικό τους επίπεδο, αγοράζοντας καταναλωτικά αγαθά που δεν υπάρχουν στα κρατικά καταστήματα. Πηγή δολαρίων είναι βέβαια και τα διάφορα «negocios»- οι «μαύρες», δεύτερες δουλειές του δρόμου, που ξεκινούν από το λαθρεμπόριο αγαθών και υπηρεσιών και καταλήγουν, για χιλιάδες νέες και νέους, στην πορνεία…
Ως τώρα, το άλλοθι του καθεστώτος για τα δεινά του συστήματος- πέρα από το εμπάργκο – ήταν πως οι μισθοί πείνας συνοδεύονταν από ένα αξιοθαύμαστο σύστημα δωρεάν Υγείας και Παιδείας, από φθηνή, επιδοτούμενη σίτιση και στέγαση, από πάσης φύσεως κοινωφελείς υπηρεσίες. Αυτό το ζηλευτό για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες κράτος πρόνοιας είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα πληγεί ανεπανόρθωτα από τις μεταρρυθμίσεις του Ραούλ. Πώς θα αντιδράσει, άραγε, ο υπερήφανος, ανεξάρτητος, αλλά και επί δεκαετίες χειμαζόμενος κουβανικός λαός σε αυτή την απώλεια; Μήπως η υπόσχεση για «ηλικιακή ανανέωση», που ούτε αυτή τη φορά υλοποιήθηκε, θα γίνει τελικά «από τα κάτω», σε… αραβικό στυλ;
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
