«Γκριζάρισαν τα μαλλιά της Ευρώπης σε μία νύχτα» και «Σεισμός έπληξε την Ευρώπη. Επίκεντρο το Ελσίνκι» ήταν μερικοί από τους- ομολογουμένως υπερβολικούςτίτλους των εφημερίδων τη Μεγάλη Δευτέρα, την επομένη των εκλογών στη Φινλανδία. «Μετατρεπόμαστε σε μια “Ενωση Μεταβίβασης”» (χρημάτων από μια υπο-ομάδα χωρών σε άλλη) είναι η- κινδυνολογική είναι αλήθεια- προειδοποίηση από το Ελσίνκι.
Αφότου η οικονομική κρίση άρχισε να πλήττει τις πιο χρεωμένες χώρες της ΕΕ πριν από έναν χρόνο, πολλές ήταν οι Κασσάνδρες που προειδοποιούσαν ότι πλησιάζει η στιγμή όπου οι «εργατικοί» λαοί του Βορρά θα ξεσηκωθούν στην προοπτική να πληρώνουν τους «τεμπέληδες» του Νότου. Οι εκλογές στη Φινλανδία θέτουν τα πάντα υπό αμφισβήτηση καθώς η διάσωση της Πορτογαλίας, της τελευταίας χώρας που προσέφυγε στον ευρωπαϊκό μηχανισμό μετά την Ελλάδα και την Ιρλανδία, απαιτεί την ομόφωνη έγκριση των 17 κρατών-μελών της ευρωζώνης- και η Φινλανδία είναι η μόνη χώρα που προβλέπει την έγκριση του κοινοβουλίου της για κάτι τέτοιο.
Μόνο που στο νέο κοινοβούλιο που προκύπτει μετά τις εκλογές τα δύο από τα τρία κόμματα που είναι πιθανότερο να σχηματίσουν τη νέα κυβέρνηση πάσχουν από «κόπωση διασώσεων»- με κορυφαίους τους ευρωσκεπτικιστές και ξενοφοβικούς Αληθινούς Φινλανδούς, κόμμα το οποίο ήρθε τρίτο επταπλασιάζοντας τις έδρες του. Σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο, ο ηγέτης του Τίμο Σόινι, διψασμένος για εξουσία, θα κάνει πίσω στις διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης όσον αφορά τη διάσωση της Πορτογαλίας με αντάλλαγμα ένα υπουργικό πόστο. Το πιο απαισιόδοξο σενάριο θέλει τη Φινλανδία να αρνείται να συνδράμει οικονομικά τον Νότο, το μεγαλύτερο βάρος να πέφτει στους ώμους των Γερμανών, να ξεσηκώνονται και αυτοί με τη σειρά τους λέγοντας «Δεν πληρώνω»- με καταστρεπτικές συνέπειες και για το ίδιο το ευρώ.
«Οι Αληθινοί Φινλανδοί έκαναν πολύ “θόρυβο” προεκλογικά,όμως τελικά πιστεύω ότι η Φινλανδία θα τηρήσει τις ως τώρα δεσμεύσεις της – ίσως αρνηθεί να βοηθήσει την Ισπανία, αν ενδεχομένως το ζητήσει,αλλά δεν θα “κρεμάσει” την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία» επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» ο Γιαν Σάντμπεργκ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι. «Μεγάλο μέρος της αντιευρωπαϊκής προεκλογικής ρητορικής ήταν ένα απλό σόου για τους φινλανδούς ψηφοφόρους». Την απήχηση της λαϊκιστικής ρητορικής ο Σάντμπεργκ την αποδίδει στο «αυξανόμενο χάσμα ανάμεσα στους πλούσιους και στους φτωχούς – 700.000 Φινλανδοί αγωνίζονται να επιβιώσουν οικονομικά. Οι ψηφοφόροι του Σόινι προέρχονται από αυτούς». Εξηγεί ότι η Φινλανδία γνώρισε μεγάλη οικονομική κρίση στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, αλλά κατάφερε να την αντιμετωπίσει χωρίς βοήθεια, «λιμοκτονώντας και περικόπτοντας τις κοινωνικές παροχές, πολλές από τις οποίες δεν επανήλθαν» .
Την άνοδο της ευρωσκεπτικιστικής ιδεολογίας ο Ιλκα Ρουοστετσάαρι, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Τάμπερε, την αποδίδει μιλώντας στο «Βήμα» στην ευρωπαϊκή οικονομική κρίση, «ιδίως στη διάσωση της Πορτογαλίας.Ηταν το κυριότερο ζήτημα προεκλογικά και το “σήκωσαν” και τα μέσα ενημέρωσης, με πρώτη την τηλεόραση.Επιπλέον, η ίδια η οικονομία μας βρίσκεται σε άσχημη θέση. Γνωρίζουμε ότι η νέα κυβέρνηση θα αυξήσει τη φορολογία και θα περικόψει τις κοινωνικές παροχές.Οι Φινλανδοί φοβούνται πολύ ότι το κράτος προνοίας καταρρέει».
Αναλύοντας την εκλογική αναμέτρηση τη χαρακτηρίζει «ιστορική», διότι «η αλλαγή είναι τεράστια. Οι Αληθινοί Φινλανδοί έλαβαν 34 (σ.σ.: από τις 200) έδρες στη Βουλή.Κάτι τέτοιο είχε να συμβεί από το 1945, όταν οι κομμουνιστές,οι οποίοι ήταν εκτός νόμου ως τότε,έλαβαν 49 έδρες.Το (σ.σ.: κυβερνών) Κόμμα του Κέντρου γνώρισε μεγάλη ήττα- έχασε 16 έδρες.Η τελευταία φορά που συρρι κνώθηκε τόσο πολύ ήταν το 1974». Και ο Ρουοστετσάαρι αποδίδει τις αλλαγές αυτές στη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών. «Οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι στη Φινλανδία και πολύς κόσμος πιστεύει ότι δεν είναι δίκαιο να δίνουμε τους λιγοστούς μας πόρους στην ΕΕ».
Συνομήλικοι στα 49 τους χρόνια,ο καθένας ενσαρκώνει μια διαφορετική Φινλανδία.Ο Ολι Ρεν,επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων,είναι πασίγνωστος στην Ελλάδα λόγω του κορυφαίου ρόλου που παίζει στη διαμόρφωση του μηχανισμού διάσωσης των ευρωπαϊκών οικονομιών.Ο Τίμο Σόινι,ηγέτης των Αληθινών Φινλανδών,αναμένεται να γίνει πασίγνωστος στην Πορτογαλία,η οποία προσέφυγε προσφάτως στον μηχανισμό αυτόν. «Δείξτε υπευθυνότητα προς την ευρωζώνη» προτρέπει τους συμπατριώτες του ο κ.Ρεν.«Οι φινλανδικές αγελάδες πρέπει να αρμέγονται στη Φινλανδία και όχι να στέλνουμε το γάλα τους για φιλανθρωπία έξω από τα σύνορα της χώρας» ανταπαντά ο κ.Σόινι,του οποίου η αγαπημένη φράση είναι: «Οπου υπάρχει ΕΕ υπάρχει πρόβλημα». Ο κ.Ρεν,κάτοχος διδακτορικού από την Οξφόρδη,ήταν στα νιάτα του ποδοσφαιριστής (και μάλιστα στην Α΄ Εθνική της Φινλανδίας) και μέλος του Κόμματος του Κέντρου.Οταν ανέλαβε επίτροπος Διεύρυνσης το 2004- το νεότερο μέλος της τότε επιτροπής-,οι Φινλανδοί απογοητεύθηκαν γιατί επιθυμούσαν οικονομικό χαρτοφυλάκιο. Οι Ελληνες το ίδιο,διότι επιθυμούσαν κάποιον λιγότερο «φιλότουρκο» ως επικεφαλής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Αγκυρα.Στην επόμενη Επιτροπή διαδέχθηκε τον Χοακίν Αλμούνια στο πιο καίριο χαρτοφυλάκιο.Τεχνοκράτης ως το κόκαλο,χαμογελάει σπανίως,αν και λέγεται ότι έχει χιούμορ, ενώ περίφημη έμενε η φράση «καλό κουράγιο» που μας είπε στα ελληνικά πέρυσι στην Αθήνα.
Ο κ.Σόινι,από την άλλη πλευρά,είναι βαθιά χαρισματικός και έχει απήχηση στον απλό κόσμο γιατί μιλάει με σύντομες, κατανοητές φράσεις.Παντρεμένος, με δύο παιδιά,ζει στην ίδια πολυκατοικία προαστίου του Ελσίνκι από το 1968 και είναι φανατικός οπαδός της βρετανικής ποδοσφαιρικής ομάδας Μillwall.Για αρχηγός ξενοφοβικού κόμματος,που καταφέρεται συνεχώς εναντίον των «σπάταλων» της Ευρώπης,είναι πολύ διεθνής.Δηλώνει θερμός φίλος του Ισραήλ και, κατά μια ειρωνεία της τύχης,είναι θαυμαστής της Ιρλανδίας- την οποία καλείται τώρα να «πληρώσει» μέσω του μηχανισμού στήριξης:
αλλαξοπίστησε μάλιστα και έγινε καθολικός (σε μια χώρα όπου οι καθολικοί είναι κάτω του 1%) επηρεασμένος από τα πολλά ταξίδια του στο Δουβλίνο.
T α ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Φινλανδών εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» ο ιστορικός Τζέισον Λέιβερι, καθηγητής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα. «Οι Φινλανδοί είχαν ανέκαθεν μια πολύ ισχυρή αίσθηση ομοιογένειας,η οποία βρέθηκε υπό πίεση τα τελευταία 10-20 χρόνια,γι΄ αυτό ανέπτυξαν πολύ έντονη επιθυμία να τη διατηρήσουν» λέει.
Ο κ. Λέιβερι, ο οποίος θεωρείται στις ΗΠΑ ο κορυφαίος ειδικός για τη Φινλανδία, έχει αφιερώσει ένα κεφάλαιο του βιβλίου του «Τhe Ηistory of Finland» («Η ιστορία της Φινλανδίας») στις επιπτώσεις του κινητού τηλεφώνου στη φινλανδική κοινωνία. «Αυτό που ξεχωρίζει τους Φινλανδούς από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους είναι το πόσο ανοιχτοί είναι προς τις νέες τεχνολογίες» μας λέει τηλεφωνικά από τις ΗΠΑ. «Η ασύρματη τεχνολογία εισήχθη στη Φινλανδία νωρίτερα από όσο στις υπόλοιπες χώρες.Οι Φινλανδοί θεωρούν ότι οι νέες τεχνολογίες ενισχύουν την απασχόληση και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής». Πώς όμως οι Φινλανδοί, οι οποίοι δεν έδιναν ποτέ δικαίωμα στις Βρυξέλλες, έγιναν οι «κακοί» του μηχανισμού διάσωσης της ευρωζώνης; «Η Φινλανδία είχε πάντα μια μεγάλη ευρωσκεπτικιστική μειονότητα.Στο δημοψήφισμα για την ένταξη της χώρας στην ΕΕ το 1995 το “ναι” είχε λάβει λίγο παραπάνω από 50%.Αλλά οι ευρωσκεπτικιστές ήταν διασπασμένοι σε πολλά μικρά πολιτικά κόμματα.Αφότου η προηγούμενη κυβέρνηση του Ελσίνκι συναίνεσε πολύ γρήγορα στην απόφαση της ΕΕ να στηρίξει οικονομικά την Ελλάδα και την Ιρλανδία,μία από τις μεγαλύτερες παρατάξεις,οι Σοσιαλδημοκράτες,εισήγαγαν μια ευρωσκεπτικιστική χροιά στη ρητορική τους:“Πότε θα τελειώσουν επιτέλους αυτές οι διασώσεις;”».
Στην κουλτούρα των Φινλανδών, συνεχίζει ο κ. Λέιβερι, είναι «να διατηρούν σφιχτό προϋπολογισμό και να πληρώνουν τα χρέη τους». Επιπλέον, θυμούνται πολύ καλά την ύφεση που είχε πλήξει τη χώρα τους στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 και ότι «την ξεπέρασαν μόνοι τους, χωρίς να τους βοηθήσει κανένας». Θεωρεί ότι τα συντηρητικά φινλανδικά κόμματα «πρέπει να επαναδιατυπώσουν το επιχείρημα γιατί συμφέρει μακροχρόνια τη χώρα να ανήκει στην ευρωζώνη, διαφορετικά ο κόσμος θα συνεχίσει να επικεντρώνεται στο βραχυχρόνιο- “χάνουμε την εθνική μας ταυτότητα,τον εθνικό έλεγχο στα πράγματα”».
Πώς μια χώρα σαν τη Φινλανδία, η οποία ως τη δεκαετία του ΄50 ήταν κατά βάση αγροτική (από τις τελευταίες χώρες της Δύσης που βιομηχανοποιήθηκαν), έγινε τόσο εύρωστη μέσα σε τόσο λίγο χρόνο; «Η Φινλανδία αναγκάστηκε να εκβιομηχανιστεί στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για να πολεμήσει τη Σοβιετική Ενωση. Οι αποζημιώσεις που πλήρωσε μετά τον πόλεμο στους Σοβιετικούς ήταν υψηλότερες ανά Φινλανδό από εκείνες που είχαν πληρώσει οι Γερμανοί μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.Οι Σοβιετικοί τις ήθελαν σε βιομηχανικά προϊόντα. Αυτό σε συνδυασμό με την έφεση των Φινλανδών στις νέες τεχνολογίες και στην καινοτομία καθόρισε την ανάπτυξή τους.Από τη δεκαετία του ΄50οι Φινλανδοί δίνουν έμφαση στην Παιδεία και στην έρευνα. Είναι μια χώρα που επενδύει σημαντικά στους ανθρώπους της».
Σε «αναμμένα κάρβουνα» στέκεται η Νokia, σύμφωνα με την έκφραση που χρησιμοποίησε ο διευθύνων σύμβουλος σε υπόμνημα που έστειλε προς τους (περισσότερους από 132.000) υπαλλήλους του πριν από δύο μήνες. «Το πρώτο iΡhone κυκλοφόρησε το 2007 και εμείς ακόμη δεν έχουμε βγάλει αντίστοιχο προϊόν» συνέχισε ο Στίβεν Ελοπ. Η Νokia όμως παραμένει ο μεγαλύτερος κατασκευαστής κινητών τηλεφώνων στον κόσμο, με μερίδιο 28% της αγοράς.
Η εταιρεία- η οποία ξεκίνησε ως χαρτοποιία το 1865 στην πόλη Νόκια, κοντά στο Τάμπερε της Φινλανδίας- παίζει σήμερα τεράστιο ρόλο στην οικονομία της χώρας. Της αναλογεί το ένα τρίτο της συνολικής κεφαλαιοποίησης του φινλανδικού χρηματιστηρίου- μοναδική περίπτωση σε βιομηχανοποιημένη χώρα. Η Νokia μόνη της αύξησε το ΑΕΠ της Φινλανδίας κατά 1,5% το 1999.
Ολα τα μεγαλοστελέχη είναι αποκλειστικά Φινλανδοί και μόνο ο Ελοπ, ο οποίος ανέλαβε διευθύνων σύμβουλος πριν από μερικούς μήνες, είναι Καναδός. Ψιθυρίζεται ότι η εταιρεία έχει «ανδρική» κουλτούρα και οι σημαντικές συμφωνίες κλείνονται στη σάουνα. Η σάουνα αποτελεί τρόπο ζωής για τους Φινλανδούς αλλά «θρησκεία» για τη Νokia, η οποία εννοεί να εξοπλίζει με σάουνες τα ανά τον κόσμο γραφεία της.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
