Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) θα ευνοούσε τα ελληνικά συμφέροντα, αλλά δεν αποτελεί πανάκεια για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Αυτό θα μπορούσε να είναι το γενικό συμπέρασμα της πολύ ενδιαφέρουσας συζήτησης που πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών και οργανώθηκε από το ΕΛΙΑΜΕΠ.

Στη συζήτηση, με τίτλο «Η έννοια της ΑΟΖ και η ελληνική εξωτερική πολιτική», συμμετείχαν ο ομότιμος καθηγητής του πανεπιστημίου Αθηνών κ. Χρ. Ροζάκης, ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών κ. Γ. Βαληνάκης, ο επίκουρος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Αγγ. Συρίγος και ο δημοσιογράφος της «Καθημερινής» κ. Στ. Λυγερός.

Στην αρχική τοποθέτησή του, ο κ. Ροζάκης ξεκαθάρισε ότι πράγματι η Τουρκία δεν επιδιώκει ενιαία οριοθέτηση σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο – σχολιάζοντας, εμμέσως, με τον τρόπο αυτό την πρόσφατη δήλωση του τούρκου υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου ότι το Καστελόριζο βρίσκεται στη Μεσόγειο και όχι στο Αιγαίο.

Όπως εξήγησε ο κ. Ροζάκης, η Αγκυρα τηρεί διφορούμενη στάση έναντι της έννοιας της ΑΟΖ. Στο Αιγαίο, εκτιμά ότι η ΑΟΖ θα επανέφερε την Ελλάδα σε ισχυρή θέση για να μπορέσει να διεκδικήσει και κομμάτι της ανοιχτής θάλασσας, ενώ φοβάται ότι η ελληνική πλευρά θα μπορούσε να καταχραστεί τα δικαιώματα που προκύπτουν από την κήρυξη ΑΟΖ, ακόμη και στρατιωτικά.

Αντιθέτως στην Ανατολική Μεσόγειο, μία περιοχή που δεν είναι και σαφώς οριοθετημένη, οι Τούρκοι θα ήθελαν να έχουν ΑΟΖ καθώς θεωρούν ότι λόγω του μεγάλου μετώπου ακτών που έχουν στην περιοχή θα βγουν κερδισμένοι. Ο κ. Ροζάκης επεσήμανε επίσης ότι δεν είναι σωστό η συζήτηση στην Ανατολική Μεσόγειο να επικεντρώνεται μόνο στο Καστελόριζο, καθώς, τουλάχιστον από ελληνική πλευράς, την οριοθέτηση θα επηρεάσουν οι ανατολικές ακτές της Ρόδου, της Καρπάθου και της Κρήτης.

Ένα από τα σημεία που συζητήθηκαν έντονα ήταν το αν η ΑΟΖ συμπεριλαμβάνει ή όχι την υφαλοκρηπίδα. Τόσο ο κ. Ροζάκης όσο και ο κ. Συρίγος σημείωσαν ότι αν και η ΑΟΖ περιλαμβάνει την υφαλοκρηπίδα, τα δικαιώματα που απορρέουν από την υφαλοκρηπίδα ασκούνται χωριστά, καθώς μάλιστα κάθε παράκτιο κράτος διαθέτει εξ’ υπαρχής υφαλοκρηπίδα και δεν χρειάζεται να την κηρύξει.

Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Συρίγος επεσήμανε ότι η κήρυξη ΑΟΖ θα ήταν σημαντική α) για τη διασφάλιση της πολιτικής και οικονομικής ενότητας του ελληνικού γεωγραφικού χώρου, β) για θέματα αλιείας και γ) για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος και την οικονομική εκμετάλλευση του αέρα, των υδάτων κλπ.

Ο κ. Συρίγος υπογράμμισε επίσης δύο περιπτώσεις που ομοιάζουν με αυτή του Καστελορίζου και στις οποίες τα συγκεκριμένα νησιά έλαβαν ΑΟΖ. Πρόκειται για τις περιπτώσεις των γαλλικών νησιών Σεν Πιέρ-ε-Μικελόν που βρίσκονταν σε απόσταση άνω των 2.000 μιλίων από τη μητροπολιτική Γαλλία αλλά και της νήσου Ιαν Μάγεν στη Γροιλανδία.

Από την πλευρά του, ο κ. Βαληνάκης έκανε μία σύντομη περιγραφή της στρατηγικής που ακολούθησε η κυβέρνηση Καραμανλή για οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με γειτονικές χώρες (Αλβανία, Λιβύη και Αίγυπτος) και επεσήμανε την ανάγκη να χρησιμοποιηθεί ο μοχλός της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας ώστε να βρεθούν λύσεις στα ελληνοτουρκικά.

Ο κ. Λυγερός τόνισε ότι η Αθήνα πρέπει να παίξει το χαρτί της ΑΟΖ, ενώ σημείωσε ότι λόγω και των κρίσεων σε Λιβύη και Αίγυπτο θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες ώστε να ελληνικά συμφέροντα και δικαιώματα σε ΑΟΖ να συνυφανθούν με την επόμενη ημέρα στις χώρες αυτές.