Αγωνιώδεις προσπάθειες καταβάλλουν οι διοικήσεις, τα στελέχη και οι ασφαλιστές των ασφαλιστικών εταιρειών προκειμένου να διατηρήσουν «εν ενεργεία» τα παλαιά ασφαλιστήρια συμβόλαια του κλάδου ζωής, γνωρίζοντας ότι τα οικονομικά προβλήματα που πλήττουν όλο και περισσότερα και όλο και περισσότερο τα ελληνικά νοικοκυριά αναγκάζουν πολλούς ασφαλισμένους να «σπάζουν» τα συμβόλαιά τους για να αντιμετωπίσουν τις καθημερινές τους ανάγκες. Οι ρευστοποιήσεις των συμβολαίων ζωής είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ασφαλιστική αγορά. Παράλληλα ο κλάδος ζωής στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων εμφανίζει μειωμένη παραγωγή. Στη διάρκεια του 2010 η συνολική παραγωγή ασφαλίστρων της ελληνικής αγοράς ζωής και ζημιών μειώθηκε κατά 1,8% και διαμορφώθηκε στα 5,25 δισ. ευρώ σε σχέση με 5,34 δισ. ευρώ το 2009. Ο κλάδος ζωής, σύμφωνα τουλάχιστον με τα στοιχεία του 9μήνου Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου 2010 δεν υπερβαίνει το 42% του συνόλου, κυμάνθηκε δηλαδή περί τα 2,1 δισ. ευρώ σημειώνοντας εμφανή μείωση. Πηγές της αγοράς εκτιμούν ότι και εφέτος η μείωση της παραγωγής του κλάδου θα κυμανθεί από 3% ως 5%. Από την άλλη πλευρά η συρρίκνωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης δίνει σαφείς και ισχυρές δυνατότητες στις ασφαλιστικές εταιρείες και υπόσχεται «μέλλον ευοίωνο», υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα γίνουν οι απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις για την είσοδό τους στον δεύτερο και τρίτο πυ λώνα. Οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι μεσοπρόθεσμα οι ασφαλιστικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο ζωής θα παρουσιάσουν σοβαρή ανάπτυξη και ίσως πολύ πιο δυναμική από τη δεκαετία του 1990, αλλά προηγουμένως θα υποστούν όλες τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και θα αναγκαστούν φυσικά να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια με την εφαρμογή του Solvency ΙΙ.
Μιλώντας στην πρόσφατη γενική συνέλευση της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) ο πρόεδρός της κ. Γ.Κώτσαλος, θέλοντας να δείξει τις δυνατότητες συνολικά του κλάδου της ιδιωτικής ασφάλισης, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία του 2010 η ασφαλιστική παραγωγή ήταν 5,25 εκατ. ευρώ, αν η αγορά ακολουθούσε τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους θα έπρεπε να αντιστοιχεί με το 8% του ΑΕΠ και τα ασφάλιστρα να είναι 18,35 εκατ. ευρώ. Οι αποζημιώσεις στο τέλος του 2010 ήταν 2,8 εκατ. ευρώ και θα μπορούσαν να είναι 9,9 εκατ. ευρώ και οι επενδύσεις είναι 12,5 δισ. ευρώ, ενώ θα μπορούσαν να ήταν 113 δισ. ευρώ. Και συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο το ποσοστό των ασφαλίστρων επί του ΑΕΠ είναι 2,2% σε σχέση με 8% και το ποσοστό των επενδύσεων επί του ΑΕΠ είναι 4,7% σε σχέση με το 49% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Στη διάρκεια όμως του 2011 οι ασφαλιστικές εταιρείες του κλάδου ζωής βρίσκονται αντιμέτωπες με μια εξαιρετικά οδυνηρή κατάσταση, τη μαζική εξαγορά των συμβολαίων. Κορυφαίοι παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι το 2010 ο ένας στους τέσσερις κατόχους παλαιών ασφαλιστικών προγραμμάτων ζωής το ρευστοποίησε για να αντιμετωπίσει τρέχουσες βιοτικές του ανάγκες. Στο 9μηνο Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου 2010 οι πληρωμές προς τους ασφαλισμένους λόγω της λήξης των συμβολαίων τους αυξήθηκαν στα 211,7 εκατ. ευρώ σε σχέση με 159,9 εκατ. ευρώ στο αντίστοιχο διάστημα του 2009, ενώ οι εξαγορές συμβολαίων ήταν υπερδιπλάσιες. Στο ίδιο χρονικό διάστημα η συνολική αξία των συμβολαίων που «έσπασαν» ανήλθε στα 523,6 εκατ. ευρώ, έναντι 501 εκατ. ευρώ το 2009, ενώ εκτιμάται ότι στο σύνολο του έτους πλησίασαν τα 600 εκατ. ευρώ- μάλιστα στο πρώτο εξάμηνο του 2010 οι ασφαλιστικές εταιρείες ζωής πλήρωσαν 363,3 εκατ. ευρώ σε πελάτες που «έσπασαν» τα συμβόλαιά τους, ποσό που είναι κατά 10,33% μεγαλύτερο από το 2009. Τις μεγαλύτερες απώλειες κατέγραψε η κατηγορία των επενδυτικών συμβολαίων, στην οποία το ύψος των εξαγορών ανήλθε στα 414,2 εκατ. ευρώ έναντι 361,7 εκατ. ευρώ στο αντίστοιχο 9μηνο του 2009. Αντιθέτως στον κλάδο των ομαδικών ασφαλίσεων οι εξαγορές μειώθηκαν στα 109,4 εκατ. ευρώ, από 139,3 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο περυσινό διάστημα, περιορίζοντας τις συνολικές απώλειες του κλάδου.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι σε αρκετές περιπτώσεις ασφαλισμένων η απόγνωση τους αναγκάζει να «σπάσουν» τα συμβόλαιά τους με ζημιά, και μάλιστα σημαντική, αφού είναι βέβαιο ότι δεν θα πάρουν πίσω το κεφάλαιο που έδωσαν ως τώρα, αλλά μόνο ένα μέρος αυτού. Οσο πιο μικρό είναι το χρονικό διάστημα που ο ασφαλισμένος απέκτησε το συγκεκριμένο συμβόλαιο τόσο πιο μικρό είναι το ποσό που του επιστρέφεται- σαφώς πάνω από 50%, αλλά υποδεέστερο αυτού που έχει πληρώσει.
Οι προβλέψεις για το 2011 δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές. Η τάση αυτή δεν αναμένεται να περιοριστεί, αντιθέτως κατά τις υπάρχουσες προβλέψεις το πιο πιθανό είναι να αυξηθεί. Εκτιμάται ότι θα αυξηθεί από 12% ως 15%. Ωστόσο όμως πολλά από τα συμβόλαια που εξαγοράζονται είναι παλαιά που έχουν υψηλά εγγυημένα επιτόκια και φυσικά είναι ασύμφορα για τις ίδιες τις ασφαλιστικές εταιρείες, δεδομένου ότι οι σημερινές αποδόσεις έχουν περιοριστεί σημαντικά και αυτό είναι ίσως η θετική διάσταση μιας τάσης που κατά τα άλλα αποτελεί σοβαρό πρόβλημα της αγοράς, αν και κατά τις υπάρχουσες εκτιμήσεις από όλο τον χρηματοοικονομικό τομέα που αφορά την αποταμίευση, δηλαδή τις τράπεζες, τα αμοιβαία κεφάλαια και την ασφαλιστική δραστηριότητα του κλάδου ζωής, οι ασφαλιστικές εταιρείες συγκριτικά έχουν επηρεαστεί από την κρίση λιγότερο σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες.
Η εκδήλωση της οικονομικής κρίσης, με όλες τις συνέπειες που έχει διαχύσει στην ελληνική αγορά, συνέπεσε με την αναστολή λειτουργίας του ομίλου της Ασπίς Πρόνοιας, δημιουργώντας τη μεγαλύτερη κρίση αξιοπιστίας που έζησε τα τελευταία σαράντα χρόνια η ελληνική ασφαλιστική αγορά. Το υπουργείο Οικονομικών, αν και εξαιρετικά φειδωλό στην παρέμβασή του στην ιδιωτική ασφάλιση, επιχείρησε να απαλύνει τις επιπτώσεις όλων αυτών των εξελίξεων, καταργώντας την Επιτροπή Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης (ΕΠΕΙΑ) και μεταφέροντας την εποπτική αρχή της ασφαλιστικής αγοράς στην Τράπεζα της Ελλάδος. Μια αυστηρή εποπτική αρχή μπορεί σε βάθος χρόνου να μετριάσει την εντύπωση αναξιοπιστίας της ιδιωτικής ασφάλισης. Και σε αυτό ελπίζουν οι μεγάλες ασφαλιστικές εταιρείες. Παράλληλα δημιούργησε το Συνεγγυητικό Κεφάλαιο στον κλάδο ζωής- κάτι αντίστοιχο με το Επικουρικό Κεφάλαιο που λειτουργεί στον κλάδο του αυτοκινήτου- προκειμένου να αποτραπούν στο μέλλον περιπτώσεις ασφαλισμένων που έχασαν τα κεφάλαιά τους.
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν πηγές της αγοράς, η αποκατάσταση της αξιοπιστίας απαιτεί επίπονες προσπάθειες και κυρίως βάθος χρόνου προκειμένου να πειστεί εκ νέου το κρίσιμο τμήμα του πληθυσμού- το οποίο αποτελεί εν δυνάμει «δεξαμενή» πελατών των ασφαλιστικών εταιρειών. Δεδομένου μάλιστα ότι η χρόνια αναξιοπιστία των ασφαλιστικών εταιρειών από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 βαθμηδόν και κυρίως στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας διεγράφη από την κοινωνική αντίληψη. Ωστόσο το σοκ που δέχθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 2009 ήταν τόσο ισχυρό ώστε οι προσπάθειες χρόνων των ασφαλιστικών εταιρειών και κυρίως των μεγάλων, «διεγράφησαν» σε ένα μεσημέρι στο πρώην υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, στην πλατεία Συντάγματος.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
