Δημιουργίες σχεδιαστών με θέμα αλλόκοτους και τερατόμορφους χαρακτήρες-γεννήματα γόνιμης φαντασίας θα παρουσιαστούν στο Μουσείο Μπενάκη. Ο καλλιτεχνικός επιμελητής του project Βασίλης Ζηδιανάκης σπεύδει να μας προειδοποιήσει: Αυτά τα ρούχα δεν φοριούνται.
Είναι ένα από τα πολλά τυπικά αθηναϊκά οικήματα των αρχών του περασμένου αιώνα στο Μεταξουργείο. Στην καρδιά της περιοχής με τα πολλά ερείπια και το έντονο μεταναστευτικό στοιχείο (ιδιαίτερα το απόγευμα της Κυριακής, που το επισκεφθήκαμε) ξάφνου ανατέλλει ένα φρεσκοβαμμένο νεοκλασικό, το οποίο όμως διατηρεί την αρχική μορφή του- κτίστηκε το 1912-, μαζί με τις μετέπειτα παρεμβάσεις. Εκεί, στους δύο ορόφους που αναπτύσσονται γύρω από το αίθριο, την ανοιχτή εσωτερική αυλή δηλαδή, επικρατεί οργασμός εργασίας.
«Στη δεκαετία του ΄60 ήταν το Διάστημα και οι εξωγήινοι. Προσωπικά θεωρώ ότι οι σημερινοί characters κατοικούν στο Διαδίκτυο. Πώς μπορείς να αντιληφθείς το Ιnternetάραγε; Πώς είναι αυτός ο τεράστιος και αταξινόμητος χώρος που ενδόμυχα όλους μάς φοβίζει; Δεν περιλαμβάνει και αυτούς τους χαρακτήρες;» αναρωτιέται ο Βασίλης Ζηδιανάκης, εμπνευστής της έκθεσης «ΑRRRGΗ! Σημεία και τέρατα στη μόδα» που εγκαινιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη το ερχόμενο Σάββατο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Νύχτας των Μουσείων.
Ο ίδιος και η ομάδα του Αtopos μας πρωτοσυστήθηκαν το 2004 μέσα από την καλλιτεχνική επιμέλεια της έκθεσης «Πτυχώσεις» στο πλαίσιο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Αυτές τις ημέρες εργάζονται πυρετωδώς για το νέο της project. Ναι, το νέο εγχείρημα της Αtopos, την οποία ο Ζηδιανάκης έστησε μαζί με τον συνεργάτη του Σταύρο Φαφαλιό, εξερευνά και πάλι- μετά την επιτυχημένη έκθεση «Χρατς, μόδα από χαρτί» το 2007 στο Μουσείο Μπενάκη- το λεπτό σημείο όπου η μόδα συναντά την τέχνη. Αυτή τη φορά έχουν επικεντρωθεί στο φαινόμενο των παράδοξων, αλλόκοτων, φαντασιακών και τερατόμορφων χαρακτήρων που βλέπουμε στη μόδα και στο ένδυμα.
Πώς επιδρά ο κόσμος των τεράτων στη φαντασία των καλλιτεχνών και των σχεδιαστών μόδας; Και πώς αποτυπώνεται στις δημιουργίες τους; Αυτά είναι μερικά από τα πρώτα ερωτήματα στα οποία επιχειρεί να απαντήσει η έκθεση. «Κατά την αρχαιότητα η λέξη τέρας δεν σήμαινε κακομούτσουνος ή τρομακτικός αλλά κάτι που εμφανίζεται και δεν μπορείς να το εξηγήσεις- το ουράνιο τόξο για παρά δειγμα. Σε αυτή την έννοια του τέρατος, στον άλλον, στον άγνωστο, στον φόβο μας, επικεντρώνεται η έκθεση» εξηγεί ο Βασίλης Ζηδιανάκης. «Αρα μιλάμε πάντα για ένα παραμύθι και για την ανάγκη του ανθρώπου να υπάρχει κάποιος άλλος απέναντί του, που είναι μακριά, που είναι διαφορετικός και που τελικά είμαστε εμείς οι ίδιοι, ο εσωτερικός μας εαυτός ο οποίος πρέπει να βγει έξω».
Το συγκεκριμένο θέμα, σε συνδυασμό με τον κόσμο της μόδας, τον απασχολεί εδώ και πολλά χρόνια. Ο ίδιος δεν διστάζει να πει ότι σιχαίνεται τη μόδα. Τον κεντρίζουν όμως σε μεγάλο βαθμό οι περιπτώσεις όπου ο σχεδιαστής στέκεται στο ύψος ενός πραγματικού καλλιτέχνη – και σε αυτή την έκθεση υπάρχουν πολλές τέτοιες.
Ο Βασίλης Ζηδιανάκης ξεφυλλίζει το βιβλίο του με τίτλο «Νot a toy- Fashioning radical characters», το οποίο θα κυκλοφο- ρήσει (στην αγγλική γλώσσα) από την Ρictoplasma Ρublishing του Βερολίνου. Μπροστά μου παρελαύνουν δημιουργίες παγκοσμίως διάσημων και άσημων σχεδιαστών- αποφοίτων σχολών όπως η περίφημη Central Saint Μartin΄s. Είναι τα «σημεία και τέρατα της μόδας», τα ίδια που θα παρουσιαστούν στο Μπενάκη. Δημιουργίες αλλόκοτες, φτιαγμένες από τα πιο απίθανα υλικά, που πολλές φορές καλύπτουν και το πρόσωπο, εγκαταστάσεις, performances, μάσκες, φωτογραφίες και κομμάτια συλλογών από ντεφιλέ του Παρισιού ή του Λονδίνου: κομμάτια μιας πολύχρωμης, εκρηκτικής, εκκεντρικής, ακόμη και τρομακτικής ίσως τάσης.
Το 80% των συμμετεχόντων στην έκθεση είναι σχεδιαστές, ενώ οι υπόλοιποι καλλιτέχνες performance ή φωτογράφοιονόματα διάσημα (Γκάρεθ Πιου, Τζον Γκαλιάνο, Ισέι Μιγιάκε, Ζαν Σαρλ ντε Καστελμπαζάκ ) ή λιγότερο διάσημα ( Βάλτερ φαν Μπέλρεντονκ,Χικέντι Σέο, ο κύπριος καλλιτέχνης Αλέξης Θεμιστοκλέους κ.ά.). Ειδικά για τη βραδιά των εγκαινίων η ομάδα Αtopos έχει ετοιμάσει και μια νέα performance με τίτλο «Αtopic Βodies FΙVΕ: Τhe Μonster΄s Βall». Να υποθέσουμε ότι, όπως συνέβη και με τη «Χρατς, μόδα από χαρτί», και αυτή η έκθεση θα ταξιδέψει μετά το τέλος της παρουσίασής της στην Αθήνα σε μουσεία και ιδρύματα του εξωτερικού; «Αυτό είναι το πιθανότερο» λέει ο κ. Ζηδιανάκης, εξηγώντας ότι «τέτοιες συνεννοήσεις δεν γίνονται ποτέ από πριν».
«Μιλάμε για το πώς ένας σχεδιαστής μόδας μπορεί σήμερα να γίνει καλλιτέχνης» εξηγεί ο κ. Ζηδιανάκης. «Να φτιάξει έναν κόσμο μέσα από τον οποίο θα προτείνει τρόπους να δει κανείς το σώμα του ως κάτι πολύ εσωτερικό, ως έργο τέχνης. Δεν πρόκειται για ενδυματολογικές προτάσεις» .
Η έκθεση «ΑRRRGΗ! Σημεία και τέρατα στη μόδα» έχει έντονο το στοιχείο της μεταμόρφωσης.«Ολα έχουν να κάνουν με το ανθρώπινο σώμα.
Η ανάγκη για μεταμόρφωση δεν υπάρχει μόνο κατά την περίοδο της Αποκριάς.Εξάλλου κάθε γενιά έχει τους δικούς της κώδικες»σημειώνει ο κ. Ζηδιανάκης και αφηγείται μια προσωπική του ιστορία:«Το περασμένο καλοκαίρι πήγα στην πατρίδα μου την Κρήτη έχοντας αφήσει για πρώτη φορά μούσι.
Μόλις με είδε ο πατέρας μουμού είπε:“Βρε Βασίλη,τι είναι αυτό;Μόδα;Γιατί όλοι έχετε αφήσει μούσι;”.Και εγώ του είπα ότι είναι ακριβώς αυτό:είναι η μόδα της εποχής.Γιατί δηλαδή στην εποχή του και στον τόπο του είχαν όλοι μουστάκι;Αυτό ποτέ δεν έπαψε να το κάνει ο άνθρωπος.Η μόδα έχει να κάνει με τους ενδυματολογικούς κώδικες.Στις θρησκείες απαιτείται είτε αυστηρή απουσία τρίχας είτε το ακριβώς αντίθετο.Και στους ενδυματολογικούς κώδικες των γυναικών τα πράγματα είναι ακόμη πιο γρήγορα,περίπλοκα και διαφορετικά».
Από τα εγκαίνια της έκθεσης και την performance που θα ακολουθήσει δεν θα λείπουν οι εκπλήξεις.Οπως μας πληροφορεί ο κ.Ζηδιανάκης,«θα δουλέψουμε και με το Λύκειο των Ελληνίδων.Θα φτιάξουμε κάποια κοστούμια από παραδοσιακές αποκριάτικες φορεσιές στις οποίες θα σπάσουμε τους κώδικες.Ξέρετε,είμαι παιδάκι του Λυκείου και τους αρέσουν οι τρέλες μου- όπως να ανακατέψουμε στοιχεία παράδοσης και σύγχρονης μόδας.Αλλά και το αποτέλεσμα της έκθεσης,εν τέλει,από αυτό το ανακάτεμα προκύπτει».
Δεν συμμετέχει ούτε ένας Ελληνας
Μα ούτε ένας Ελληνας δεν βρέθηκε ανάμεσα σε 90 σχεδιαστές μόδας και καλλιτέχνες; αναρωτιόμαστε.«Ισως ένας-δύο, αν αποφασίσω να συμπεριλάβω κάποια πράγματα που είδα τελευταίως και θεώρησα ότι εντάσσονται στο συγκεκριμένο πνεύμα» απαντά ο Βασίλης Ζηδιανάκης.«Δυστυχώς τους έλληνες σχεδιαστές δεν τους έχει απασχολήσει καθόλου το θέμα, εν αντιθέσει με τους graphic designers που πολλές φορές έχουν ως σήμα κατατεθέν τις περσόνες».
Κάποιοι επιμένουν να επικρίνουν την ομάδα Αtopos για το γεγονός ότι στις εκθέσεις της- όπως η «Χρατς,μόδα από χαρτί» στο Μπενάκη- δεν συμπεριλαμβάνει έργα ελλήνων δημιουργών. «Μα έχει η Ελλάδα μόδα από χαρτί;Εχει καθόλου αναφορές σε character design;Εν πάση περιπτώσει, τι σημασία έχει το αν θα συμπεριλάβουμε Ελληνες ή όχι;Εμείς που το διοργανώνουμε είμαστε Ελληνες και το μυαλό μας είναι ελληνικό.Ας πουν ό,τι θέλουν»λέει ο κ.Ζηδιανάκης.
«Εμείς κάνουμε μια διεθνή δουλειά με βάση την Αθήνα και αυτό γίνεται γνωστό παντού στο εξωτερικό μέσω των επαφών μας με ξένα μουσεία. Τους φαίνεται μάλιστα λίγο.. .εξωτικό το ότι δουλεύουμε στην Ελλάδα.Ας το αντιληφθούμε επιτέλους ότι ως χώρα βρισκόμαστε στην περιφέρεια. Παρ΄ όλα αυτά και η περιφέρεια μπορεί να γίνει δημιουργική,αν το καταλάβει»συμπληρώνει.Και καταλήγει:«Curatorial σημαίνει “να αφορά εμένα”.Και σας πληροφορώ ότι δεν φοβάμαι τις αντιδράσεις για την ελάχιστη ελληνική συμμετοχή στη συγκεκριμένη έκθεση. Ο μόνος φόβος μου είναι να μου ξεφύγει κάτι ελληνικό που δεν θα το έχω πάρει χαμπάρι.Ποτέ δεν με απασχολούσε αν θα συμμετείχαν τρεις Γιαπωνέζοι ή 40 Γερμανοί.Το μόνο που με ενδιαφέρει είναι να παρουσιάσω ρούχα δυνατά. Ρούχα-ιδέες,με άλλα λόγια.Και,προς Θεού,δεν εννοώ ρούχα που φοριούνται στον δρόμο...».
«ΑRRRGΗ! Σημεία και τέρατα στη μόδα» Μουσείο Μπενάκη (Κτίριο οδού Πειραιώς) Διάρκεια έκθεσης: 14 Μαΐου – 31 Ιουλίου, www.benaki.gr
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
