Με τα σημερινά δεδομένα ένας ψυχαναλυτής οφείλει να μη δημιουργεί φιλίες με τους ασθενείς του. Οταν όμως η ψυχανάλυση διήνυε τα πρώτα της βήματα, ο κανόνας αυτός δεν ίσχυε. Ετσι ο Καρλ Γιουνγκ (ο αυστριακής καταγωγής μαθητής του Φρόιντ που επινόησε την ιδέα του συλλογικού ασυνειδήτου) την εποχή της παντοκρατορίας του συνδέθηκε με πολλούς από τους διασήμους που έφθαναν στο κατώφλι του για να ζητήσουν βοήθεια. Μία από τις σχέσεις που επηρέασαν όμως και τον ίδιο τον ψυχαναλυτή ήταν η φιλία του με τον φυσικό Βόλφγκανγκ Πάουλι. Γεννημένος το 1900, ο Πάουλι είχε διαγράψει μια λαμπρή πορεία στη φυσική. Σε ηλικία 21 ετών έγραψε ένα άρθρο για τη θεωρία της σχετικότητας που εντυπωσίασε τον ίδιο τον Αϊνστάιν και του άνοιξε την πόρτα για το εργαστήριο του ήδη καταξιωμένου δανού φυσικού Νιλς Μπορ. Εκεί ο Πάουλι άνθησε επιστημονικά: σε αυτόν χρωστούμε την απαγορευτική αρχή (exclusion principle) η οποία εξηγεί την κίνηση των ηλεκτρονίων γύρω από τον πυρήνα αλλά και την πρόβλεψη της ύπαρξης των νετρίνο 26 χρόνια πριν από την πειραματική απόδειξή της. Για τη διατύπωση της απαγορευτικής αρχής ο Πάουλι τιμήθηκε το 1945 με το Νομπέλ Φυσικής.
Θα περίμενε κανείς ότι ένας άνθρωπος που διαθέτει την απαιτούμενη λογική και ευφυΐα για να συμβάλει στη διαμόρφωση του πεδίου της κβαντικής μηχανικής θα απέφευγε μετά βδελυγμίας ό,τι είχε να κάνει με μαγείες, αλχημείες και υπερφυσικά φαινόμενα. Ο Πάουλι όμως γοητευόταν από αυτό που η επιστήμη δεν μπορούσε να εξηγήσει. Εμπνευσμένος από τα μεσαιωνικά κείμενα των Κέπλερ (Johannes Κepler) και Φλαντ (Robert Fludd) στα οποία ο μυστικισμός εμπλέκεται με την επιστήμη, ο Πάουλι αναζητούσε σε αυτά τη θεωρία των πάντων. Αν ο Πάουλι έπρεπε να διαλέξει ανάμεσα στους δύο, θα διάλεγε τον περισσότερο μυστικιστή, τον Φλαντ, και τούτο επειδή για τον Φλαντ ο τέλειος αριθμός δεν ήταν το
τρία (όπως πίστευε ο Κέπλερ) αλλά το τέσσερα. Βλέπετε, προκειμένου να φθάσει στη διατύπωση της απαγορευτικής αρχής, ο Πάουλι έπρεπε να επιτρέψει την ύπαρξη τεσσάρων και όχι τριών κβαντικών αριθμών. Μαζί με το τρία και το τέσσερα, ένας ακόμη αριθμός στοίχειωνε τα όνειρα του Πάουλι: ο 137. (Η σταθερά 1/137 προσδιορίζεται πειραματικά αλλά η προέλευσή της δεν μπορεί να εντοπιστεί ως σήμερα.) Με δεδομένο ότι το 137 ισούται με το άθροισμα των αριθμών που αντιστοιχούν στα εβραϊκά γράμματα της λέξης «καμπάλα», ο αριθμός διαθέτει και μια μυστικιστική παράμετρο.
Το 1932 ένας καταρρακωμένος Πάουλι χτυπά την πόρτα του Γιουνγκ ζητώντας βοήθεια. Ο έμπειρος ψυχολόγος δεν έχει καμία δυσκολία να διαγνώσει το διαταραγμένο της προσωπικότητας του ασθενούς του. Τα όνειρα όμως του Πάουλι, γεμάτα από σύμβολα και αριθμούς, θα δώσουν στον Γιουνγκ την ευκαιρία να εξερευνήσει την ιδέα του συλλογικού ασυνειδήτου. Και κάτι περισσότερο: οι κοινές αναζητήσεις των δύο ανδρών για τον μυστικισμό θα δώσουν στον Γιουνγκ το απαιτούμενο επιστημονικό υπόβαθρο για τις ιδέες του σχετικά με την ύπαρξη αρχετυπικών συμβόλων. Μαζί θα συγγράψουν το βιβλίο Τhe Ιnterpretation of Νature and Ρsyche σχετικά με τα έργα των Κέπλερ και Φλαντ. Μαζί θα προσπαθήσουν να αντιληφθούν τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Τη σχέση των δύο ανδρών εξιστορεί το βιβλίο του Μίλερ, ο οποίος εντρυφεί σε αυτού του είδους την ιστορική μυθιστορία. Το πόνημα του αμερικανού καθηγητή και συγγραφέα διαβάζεται ευχάριστα από ειδικούς και μη. Με εκτενή βιβλιογραφία στο τέλος, αποτελεί παράδειγμα «ψαγμένου» ιστορικού μυθιστορήματος, ενώ οι επιστημονικές εξηγήσεις του έχουν τη σωστή δόση δυσκολίας (εξηγούν χωρίς να αποτρέπουν από τη συνέχιση της ανάγνωσης!).
soufleri@tovima.gr
