ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙη χρηματιστηριακή μας αγορά βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα αποτίμησης (με βάση τον δείκτη της συνολικής κεφαλαιοποίησης του Χρηματιστηρίου Αθηνών ως προς το ΑΕΠ της χώρας)
αποτελεί ξεκάθαρα μια επενδυτική ευκαιρία για όσους δεν αμφισβητούν την πειθαρχημένη εφαρμογή των μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας, υποστηρίζει ο πρόεδρος του Χρηματιστηρίου της Αθήνας κ. Σ. Λαζαρίδης.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Επιτροπής
Κεφαλαιαγοράς κ. Αν. Γαβριηλίδης, αφού σημειώνει ότι μετά την πρόσφατη παγκόσμια κρίση παρατηρείται μεταβίβαση της δύναμης και της ισχύος από τα χέρια των επιχειρηματιών στα χέρια των πολιτικών, υπογραμμίζει πως οι ριζικά διαφορετικές εκτιμήσεις τόσο για τον συστημικό όσο και για
τον επενδυτικό κίνδυνο προκάλεσαν έναν καταιγισμό νέων ρυθμίσεων των κεφαλαιαγορών. Εχουν ήδη δημιουργηθεί νέες δομές σε διεθνές και σε περιφερειακό επίπεδο, ενώ παράλληλα με την ισχυροποίηση των εποπτικών αρχών αναθεωρείται επί το αυστηρότερον το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας των αγορών.
– Επειτα από μια δύσκολη χρονιά για το ελληνικό χρηματιστήριο, πώς βλέπετε την πορεία της αγοράς κατά το 2011;
«Παρά το γεγονός ότι το 2010 ήταν πράγματι μια δύσκολη χρονιά, εν τούτοις δεν θα πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι από το Χρηματιστήριο της Αθήνας αντλήθηκαν κεφάλαια από αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου που ξεπερνούν τα 6,1 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά τα κεφάλαια που έχουν αντληθεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων π.χ. έξι ετών ξεπερνούν τα 32 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι το Χρηματιστήριο Αθηνών επιτελεί τον θεμελιώδη ρόλο του, δηλαδή την εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων για την άντληση κεφαλαίων, αποτελώντας και έναν σημαντικό μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Την ίδια στιγμή η μειωμένη αξία συναλλαγών στο Χρηματιστήριο Αθηνών οφείλεται κατά κύριο λόγο στην πτώση των τιμών των μετοχών και όχι στη μείωση της συναλλακτικής δραστηριότητας (αριθμός μετοχών που αλλάζει χέρια καθημερινά).
Επίσης, το γεγονός ότι η χρηματιστηριακή μας αγορά βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα αποτίμησης (με βάση τον δείκτη της συνολικής κεφαλαιοποίησης του Χρηματιστηρίου Αθηνών ως προς το ΑΕΠ της χώρας) αποτελεί ξεκάθαρα μια επενδυτική ευκαιρία για όσους δεν αμφισβητούν την πειθαρχημένη εφαρμογή των μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής. Το 2011 το Χρηματιστήριο Αθηνών θα πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα στους βραχυπρόθεσμους στόχους της παροχής ρευστότητας στην αγορά και στους μακροπρόθεσμους στόχους της τοποθέτησης της ελληνικής κεφαλαιαγοράς στο διαμορφούμενο ευρωπαϊκό περιβάλλον».
– Ποιες αλλαγές αναμένονται το 2011 στο θεσμικό πλαίσιο των ευρωπαϊκών αγορών;
«Αυτή την εποχή βρίσκονται σε στάδιο διαβούλευσης πέντε νέες Οδηγίες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οποίες αναμένεται να καθορίσουν τον τρόπο με τον οποίο θα πραγματοποιούνται χρηματιστηριακές συναλλαγές στην Ευρώπη και να ρυθμίσουν περαιτέρω το περιβάλλον στο οποίο πραγματοποιούνται οι εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές. Αναμένεται να επιλυθούν μεταξύ άλλων προβλήματα σε θέματα δομής των αγορών, ορισμού νέων τόπων εκτέλεσης εντολών, προστασίας των επενδυτών, διαφάνειας των συναλλαγών, διαμόρφωσης τιμής χρηματοπιστωτικών μέσων εκτός μετοχών (όπως παράγωγα και ομόλογα), ενώ αναμένεται να μεταβληθεί και ο τρόπος λειτουργίας των εξωχρηματιστηριακών (ΟΤC) παραγώγων, των οίκων εκκαθάρισης και των κεντρικών αντισυμβαλλομένων (CCΡs) με σκοπό τη μείωση του συστημικού κινδύνου των αγορών.
Επίσης, προβλέπονται ρυθμίσεις για την προστασία των δικαιωμάτων των επενδυτών, ενώ πρόκειται να καθιερωθεί και η διαδικασία αδειοδότησης των Αποθετηρίων παράλληλα με τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να δημιουργήσει ένα κοινό σύστημα διακανονισμού αξιών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο».
– Ποια ρύθμιση θα υπάρξει και για τα περίφημα ασφάλιστρα κινδύνου έναντι χρεοκοπίας (CDSs); «Η Short Selling Directive (SSD) αναμένεται ότι θα εναρμονίσει τις ανοικτές πωλήσεις και τον έλεγχο των ασφαλίστρων κινδύνων έναντι πιθανής χρεοκοπίας (CDSs), καθώς καθιερώνει κεντρική διαδικασία παρακολούθησης των ανοικτών πωλήσεων, του βαθμού που αυτές είναι καλυμμένες (μέσω δανεισμού), εισάγει σειρά κοινών απαιτήσεων για την παρακολούθησή τους ανεξάρτητα του τόπου εκτέλεσης και υιοθετεί κοινούς κανόνες για την αποφυγή χειραγώγησης μέσω των CDSs».
– Ποιοι παράγοντες διαμορφώνουν το νέο περιβάλλον στις κεφαλαιαγορές;
«Τρεις συνιστώσες διαμορφώνουν το νέο περιβάλλον στις κεφαλαιαγορές παγκοσμίως. Η πρώτη αφορά την τεχνολογία που με την εξέλιξή της έχει αρχίσει να κάνει πιο φθηνές τις πλατφόρμες συναλλαγών αλλά, από την άλλη, πιο σημαντική και ακριβή την αξία των δικτύων (γι΄ αυτό άλλωστε και η ΕΧΑΕ έχει επενδύσει τα τελευταία χρόνια σε νέα προϊόντα και νέα τεχνολογία, όπως τα ΧΝΕΤ, Remote Μembers, ΕΤFs κτλ.). Η δεύτερη αφορά την “κινητικότητα” των κεφαλαίων, δηλαδή την ευκολία με την οποία τα κεφάλαια κινούνται στις διεθνείς κεφαλαιαγορές.
Και η τρίτη τις αλλαγές στο θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο καθώς η πρόσφατη διεθνής κρίση έφερε στην επιφάνεια τα προβλήματα, οδηγώντας τις κυβερνήσεις των κρατών να “τρέχουν” πίσω από τις εξελίξεις, ενώ η Ευρωπαϊκή Ενωση τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να δώσει σε όλους τους επενδυτές τη δυνατότητα να κάνουν συναλλαγές σε όλα τα χρηματιστήρια με τους ίδιους κανόνες και το ίδιο κόστος. Τα προαναφερθέντα έχουν την ιδιαίτερη σημασία τους, καθώς ανάλογα με το ποια από τις τρεις συνιστώσες υπερισχύσει, θα καθορισθεί τελικά και η κατεύθυνση προς την οποία θα πορευθούν οι κεφαλαιαγορές και μαζί τους και το Χρηματιστήριο της Αθήνας στη νέα εποχή».
– Πώς επηρέασε η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση τις κεφαλαιαγορές;
«Η κρίση του 2008, η οποία απείλησε με κατάρρευση τη διεθνή οικονομία, επηρεάζει και μεταβάλλει τις δομές του οικονομικού μας συστήματος με τον ίδιο τρόπο που η τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους την 11η Σεπτεμβρίου 2001 άλλαξε τον κόσμο σε μια σειρά ζητήματα, όπως οι γεωπολιτικές ισορροπίες, η ασφάλεια κτλ. Αν και οι επιπτώσεις της κρίσης στην οικονομία δεν είναι ακόμη ορατές στο σύνολό τους, ωστόσο η κατάρρευση της Lehman Βrothers και της ΑΙG στις ΗΠΑ και της RΒS και της Fortis από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού σηματοδότησαν τη μεταβίβαση της δύναμης και τη μετατόπιση της ισχύος από τα χέρια των επιχειρηματιών στα χέρια των πολιτικών. Οι πληγές πάντως της διεθνούς χρηματοοικονομικής κρίσης δεν έχουν ακόμη ιαθεί για να αποκαλυφθούν σε όλη τους την έκταση και τη σημασία οι μεταβολές και η νέα τάξη πραγμάτων που θα διαμορφωθεί στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα».
– Σε ποια κατάσταση βρίσκεται το υπό διαμόρφωση νέο ρυθμιστικό πλαίσιο των αγορών;
«Οι ριζικά διαφορετικές πλέον εκτιμήσεις τόσο για τον συστημικό όσο και για τον επενδυτικό κίνδυνο προκάλεσαν έναν καταιγισμό νέων ρυθμίσεων των κεφαλαιαγορών. Εχουν ήδη δημιουργηθεί νέες δομές σε διεθνές και σε περιφερειακό επίπεδο για τον έγκαιρο εντοπισμό και την αντιμετώπιση συστημικών κινδύνων. Οι εθνικές εποπτικές αρχές που είναι επιφορτισμένες με τη ρύθμιση των αγορών εξοπλίζονται με νέες αρμοδιότητες και επαναστελεχώνονται προκειμένου να διενεργούν πιο «επιθετικούς» ελέγχους. Η αγγλική εποπτική αρχή, το γνωστό FSΑ, η οποία είχε κατ΄ εξοχήν μια φιλική προσέγγιση προς τις αγορές (light touch supervision) άλλαξε την τακτική της ώστε να αποτρέπει αποτελεσματικά παραβάσεις της νομοθεσίας (credible deterrence). Στην Ευρώπη με το νέο έτος αρχίζουν τη λειτουργία τους τρεις νέες αρχές για την εποπτεία των τραπεζών, των ασφαλιστικών εταιρειών και των αγορών αντίστοιχα. Οι υπερεθνικές αυτές αρχές θα έχουν αρμοδιότητα να αδειοδοτούν ορισμένες κατηγορίες επιχειρήσεων του χρηματοπιστωτικού κλάδου, όπως τους οργανισμούς πιστοληπτικής αξιολόγησης και ενδεχομένως και τα μητρώα συναλλαγών επί παραγώγων (Τrade Repositories). Επίσης θα συντονίζουν τη δράση των εθνικών αρχών ενώ θα μπορούν να λαμβάνουν και οι ίδιες μέτρα σε περίπτωση κρίσης».
– Το νομοθετικό πλαίσιο των αγορών καθίσταται αυστηρότερο;
«Σαφώς. Παράλληλα με την ισχυροποίηση των εποπτικών αρχών αναθεωρείται προς το αυστηρότερο το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας των αγορών. Στην Αμερική ο νόμος Dodd-Frank αποτελεί τη μεγαλύτερη παρέμβαση στο δίκαιο της κεφαλαιαγοράς (και όχι μόνο) μετά το 1930. Στην Ευρώπη, όπου η νομοθεσία ήταν ήδη πιο σύγχρονη και διασφάλιζε σε μεγαλύτερο βαθμό την ομαλή λειτουργία των αγορών, βρίσκονται σε εξέλιξη μικρότερης σημασίας αλλά μεγάλης έκτασης αλλαγές.
Επίσης, τους επόμενους μήνες πρόκειται να αναθεωρηθούν οι κοινοτικοί κανόνες για την κεφαλαιακή επάρκεια, την κατάχρηση της αγοράς, τη διαφάνεια των συναλλαγών, το ενημερωτικό δελτίο κτλ. Είναι προφανές ότι η υιοθέτηση και η εφαρμογή των παραπάνω Οδηγιών και Κανονισμών, καθώς και άλλων αναλόγου λογικής μέτρων θα οδηγήσουν σε αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου, αυξάνοντας ταυτόχρονα την πολυπλοκότητα των ρυθμίσεων και συνακόλουθα το κόστος συμμόρφωσης των συμμετεχόντων στην αγορά». – Ποια νέα ήθη «φέρνουν» οι νέοι κανόνες λειτουργίας των αγορών και πώς το νέο περιβάλλον θα επιδράσει την ελληνική κεφαλαιαγορά;
«Οι νέοι κανόνες θα μεταβάλουν το μοντέλο λειτουργίας των αγορών, επιβάλλοντας για παράδειγμα την τυποποίηση ορισμένου είδους συναλλαγών, περιορίζοντας τις εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές και αυξάνοντας την πληροφόρηση που διαχέεται στους επενδυτές. Με τον τρόπο αυτόν τα μέτρα που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση της κρίσης θα οδηγήσουν σταδιακά στη διαμόρφωση νέων ισορροπιών στις αγορές. Η Ελλάδα παρακολουθεί στενά τις αλλαγές αυτές και προσαρμόζεται στο νέο περιβάλλον που δημιουργείται σιγά σιγά στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Στο νέο περιβάλλον πρέπει να δώσουμε έμφαση στην προσπάθεια αποτελεσματικής λειτουργίας της χρηματιστηριακής αγοράς, ώστε ο θεσμός να αποτελέσει ξανά τόπο συγκέντρωσης και παραγωγικής αξιοποίησης κεφαλαίων και να συμβάλει έτσι στην αναπτυξιακή προσπάθεια της ελληνικής οικονομίας. Η μεγάλη πρόκληση για τις εποπτικές αρχές στην Ελλάδα, όπως και στο εξωτερικό, είναι η επανάκτηση της εμπιστοσύνης του κοινού προς τον χρηματιστηριακό θεσμό».
