– Ολοι μιλούν τελευταία για το eurobond. Ποια χαρακτηριστικά θα έπρεπε να έχει ένα τέτοιο ευρωπαϊκό χρεόγραφο;
«Κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα έπρεπε να συμμετάσχει με ανώτατο όριο συμμετοχής το 60% του ακαθάριστου εθνικού της εισοδήματος. Αυτό θα μπορούσε να αποφέρει εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Οι χώρες με πλεόνασμα στο ισοζύγιο πληρωμών θα έπρεπε να συνεισφέρουν βέβαια περισσότερο από εκείνες με ελλείμματα. Το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο θα έπρεπε στη συνέχεια να ελέγχει αν δημιουργείται ανισορροπία στο ισοζύγιο πληρωμών των χωρών και να προτείνει μέτρα για την εξάλειψή του».
– Ακόμη περισσότερο έχει φουντώσει η συζήτηση για το haircut, το «κούρεμα», την αναδιάρθρωση των χρεών. Ακόμη και ο γερμανός υπουργός Οικονομίας Πέτερ Σόιμπλε, ο οποίος μέχρι πρότινος αντιδρούσε αλλεργικά στο άκουσμά του, δεν το αποκρούει πλέον κατηγορηματικά.
«Είμαι κατά της αναδιάρθρωσης, επειδή οι χώρες που θα την έκαναν δεν θα ήταν πλέον αξιόπιστες στις κεφαλαιαγορές, πόσω μάλλον που θα υπέφεραν και από ισχυρή υποτίμηση του νομίσματός τους. Η αποκόλληση από τις κεφαλαιαγορές θα συνιστούσε όμως καταστροφή και για τους πιστωτές, όπως οι τράπεζες, οι ασφάλειες ζωής και τα Ταμεία συντάξεων, που θα έπρεπε να ξεγράψουν μέρος των ομολόγων τους».
– Και αν το « haircut» γίνει με ελεγχόμενο τρόπο, υπό την επίβλεψη των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ενωσης;
«Θα ήταν επίσης επιζήμιο. “Κούρεμα” σημαί νει ισχυρή παρέμβαση στην κεφαλαιαγορά, με αποτέλεσμα την αναστάτωσή της. Η πείρα δείχνει ότι οι χώρες που το έκαναν δεν είδαν ουσιαστική βελτίωση. Η ελάφρυνσή τους είχε παροδικό χαρακτήρα – στη συνέχεια έβρισκαν πολύ δύσκολα νέες πιστώσεις».
– Η φράση «καθοδήγηση των αγορών» αποτελεί σχήμα οξύμωρο;
«Οι αγορές δεν καθοδηγούνται, επηρεάζονται. Αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εγγυάται για την αγορά κρατικών χρεογράφων, οι αγορές το παίρνουν υπόψη τουςτουλάχιστον όσο διαρκούν οι εγγυήσεις».
– Θα μπορούσε μια ευρωπαϊκή οικονομική κυβέρνηση, η οποία θα εφάρμοζε κοινή ευρωπαϊκή πολιτική, να εξασφαλίσει μακροπρόθεσμα την ύπαρξη του ευρώ;
«Νομίζω ναι. Το ζητούμενο είναι μια συμφωνία που θα καθόριζε ότι καμία χώρα δεν θα μπορούσε να έχει μακροπρόθε σμα μεγάλα πλεονάσματα ή ελλείμματα. Οι χώρες με τα ελλείμματα θα έπρεπε να ακολουθούν περισταλτική δημοσιονομική πολιτική, οι χώρες με τα πλεονάσματα, αντιθέτως, πολιτική αύξησης των μισθών και δημοσιονομικής επέκτασης».
– Οι Γάλλοι και οι Γερμανοί δηλώνουνότι θα δημιουργήσουν σύντομα κοινό υπουργείο Οικονομικών. Μπορεί αυτό να γίνει μοντέλο και για την υπόλοιπη Κοινότητα;
«Σίγουρα. Πρώτα όμως θα έπρεπε να ξεκαθαριστεί ένα ζήτημα αρχής: αν οι συγκεκριμένες χώρες είναι διατεθειμένες να εκχωρήσουν κυριαρχικά δικαιώματα στην Κοινότητα. Αν το κάνουν, θα ήταν το καλύτερο που θα μπορούσαν να κάνουν. Πολιτικά, όμως, αυτό δεν είναι σήμερα εφικτό. Γι΄ αυτό θα πρέπει να περιοριστούμε και μελλοντικά στον έλεγχο του ισοζυγίου πληρωμών». – Πολλοί αναλυτές και όχι λίγοι πολιτικοί υποστηρίζουνότι για να σωθεί η ευρωζώνη θα πρέπει να αποβάλει τα περιττά βάρη της, να αποκλείσει δηλαδή από τις γραμμές της χώρες-βαρίδια, όπως η Ελλάδα.
«Ανοησίες. Τέτοιος αποκλεισμός θα οδηγούσε στην κατάρρευση της ευρωζώνης. Και η ανασφάλεια των κεφαλαιαγορών θα γινόταν ακόμη μεγαλύτερη από αυτήν που έχουμε σήμερα».
– Οι Κασσάνδρες επιμένουν, πάντως, ότι δεν υπάρχει μέλλον για ένα θνησιγενές νόμισμα όπως το ευρώ.
«Οι Κασσάνδρες θα διαψευσθούν. Το ευρώ είναι προϊόν μιας μακράς ιστορικής εξέλιξης. Είμαι σίγουρος ότι θα επιζήσει, παρά τις τρέχουσες δυσκολίες του. Η βάση του είναι η υπερεθνική ενότητα. Η ενωμένη Ευρώπη σημαίνει περισσότερα από το άθροισμα των χωρών της».
– Η κρίση του ευρώ είναι όμως αναμφισβήτητη. Φταίει σε αυτό και το γεγονόςότι το Βερολίνο επιχειρεί να το καρπωθεί μετατρέποντάς το σε ένα είδος υπερεθνικού μάρκου;
«Δεν νομίζω. Η αλήθεια είναι ότι η γερμανική κυβέρνηση επιχειρεί να κάνει το ευρώ εξίσου ισχυρό με το μάρκο. Αυτό ισχύει όμως ήδη από καιρό. Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη παραμένει χαμηλός. Παράλληλα, το ευρώ αύξησε με τον καιρό την ισοτιμία του έναντι του δολαρίου. Παρά τα εσωτερικά του προβλήματα, το ευρώ είναι ισχυρό νόμισμα».
– Γιατί παραμένει τότε η δυσπιστία έναντι του Βερολίνου;
«Η σημερινή κυβέρνηση δεν βλέπει τις χώρες της ευρωζώνης που βρίσκονται σε κρίση ως ισότιμα μέρη ενός ενιαίου οικονομικού χώρου που θα πρέπει οπωσδήποτε να στηριχθούν. Η επιχειρηματολογία της τονίζει τα εθνικά της συμφέροντα. Αυτό αποτελεί όμως ρήξη με τη γερμανική παράδοση στο θέμα του ευρώ. Ολες οι προηγούμενες κυβερνήσεις αναγνώριζαν την ισοτιμία, ανεξάρτητα από την κομματική της προέλευση. Αυτό που κάνει σήμερα το Βερολίνο είναι λάθος, το οποίο δεν λύνει αλλά οξύνει τα προβλήματα».
– Πρόσφατα υπήρξε μια κόντρα μεταξύ του κ. Παπανδρέου και της κυρίας Μέρκελ σχετικά με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στον μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσεων. Ποιος από αυτούς είχε δίκιο;
«Σαφώς ο κ. Παπανδρέου. Είναι εύκολο να ζητάς στα λόγια τη συμμετοχή των κεφαλαιαγορών στις ζημιές. Αυτό δεν επιτρέπεται να γίνει όμως μέσω ενός “κουρέματος” που θα οδηγούσε και στην υποτίμηση των χρεών σε ιδιώτες, αλλά μέσω ειδικής φορολογίας- όπως αυτή που ζητάμε στη Γερμανία. Στην Ελλάδα εξάλλου η αφετηρία της κρίσης δεν ήταν οι κεφαλαιαγορές. Ωστόσο γενικά στην Ευρώπη θα πρέπει να επιβληθεί φορολογία στη διακίνηση χρηματιστικών κεφαλαίων».
