Αν ισχύσει η συμφωνία του Γ. Παπανδρέου με τον Α. Σαμαρά και η επόμενη Βουλή είναι όντως αναθεωρητική, θα είναι η τρίτη αναθεώρηση του Συντάγματος μέσα σε μία δεκαπενταετία! Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η λειτουργία της πολιτείας έχει γίνει καλύτερη.
Για έναν πολύ απλό λόγο: η λειτουργία μιας πολιτείας είναι δευτερευόντως ζήτημα Συντάγματος. Κυρίως είναι ζήτημα προσώπων, συνείδησης και νοοτροπίας.
Δεν υποτιμώ προφανώς τη σημασία των συνταγματικών κανόνων και υπάρχουν πολλοί που είναι απαράδεκτοι. Από τις διατάξεις που οργανώνουν ουσιαστικά την ασυλία των υπουργών ως εκείνες που αποτελούν τροχοπέδη στις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα, το Σύνταγμα βρίθει προβλέψεων που δεν ταιριάζουν σε μια σύγχρονη πολιτεία. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αρκεί να αλλάξουν ώστε η πολιτεία μας να γίνει σύγχρονη.
Διότι πολύ συχνά το Σύνταγμα δεν είναι παρά το άλλοθι της υποκρισίας και της κουτοπονηριάς εκείνων που το επικαλούνται.
Είναι προφανές, λόγου χάρη, ότι τα αδικήματα κυβερνητικών προσώπων που εμπλέκονται στο Βατοπαίδι ή στη Siemens ή στα ομόλογα έχουν προ πολλού παραγραφεί. Το Σύνταγμα, όμως, επιτρέπει στους βουλευτές να πετάξουν το μπαλάκι της διαπίστωσης στους δικαστές ώστε να υποδυθούν οι ίδιοι τους αδιάφθορους Ροβεσπιέρους. Το Σύνταγμα ευθύνεται για την ευκολία της παραγραφής, ναι! Αλλά δεν φταίει αν οι βουλευτές είναι κουτοπόνηροι.
Είναι προφανές επίσης ότι το Σύνταγμα οφείλει να θεσπίζει κάποιους γενικούς κανόνες διαφάνειας. Αλλά δεν φταίει το Σύνταγμα για το έκτρωμα του «βασικού μετόχου» – το οποίο, παρεμπιπτόντως, αν και πολλαπλώς ανεφάρμοστο, επέζησε της αναθεώρησης του Κ. Καραμανλή…
Ούτε, ας πούμε, είναι ποτέ δυνατόν η οργάνωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα να εξαρτάται από την ερμηνεία μιας συνταγματικής διάταξης. Θέλω να πιστεύω ότι η συζήτηση για τη δημόσια και την ιδιωτική πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι τόσο σοβαρή και τόσο σύνθετη ώστε αποτελεί καθαρή υπεκφυγή να την εξαντλούμε στο περίφημο άρθρο 16- πίσω από το οποίο απλώς οχυρώνονται όσοι δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα…
Με άλλα λόγια (και για να μην πολλαπλασιάσω τα παραδείγματα…), το Σύνταγμα δεν είναι συνήθως παρά το άλλοθι μιας κοινωνίας οχυρωμένης στην καθυστέρηση και μιας πολιτικής τάξης που κρύβεται και από τις ευθύνες και από τις περιστάσεις.
Τι από αυτά θα αλλάξει από μια τρίτη αναθεώρηση μέσα σε δεκαπέντε χρόνια; Δεν ξέρω αλλά δεν έχω καμία αντίρρηση να δοκιμάσουμε- ακόμη κι αν υποψιάζομαι από τώρα την κατάληξη.jpretenteris@dolnet.gr
