Τα postdoc μάς μαράνανε και η δικτύωση των επιστημόνων. Στο υπουργείο Παιδείας ομιλούν ασταμάτητα για τη σύνδεση της Ψωροκώσταινας με τον πλανήτη Γη αλλά δεν προχωρούν στα βασικά. Αφού έβαλαν στην πρίζα τα πανεπιστήμια να συνεργαστούν με ιδρύματα του εξωτερικού σε απλά μεταπτυχιακά προγράμματα, αφού ενθάρρυναν καθηγητές και φοιτητές να ανοίξουν αλλόγλωσσους διαύλους και αφού σιγόνταραν ανθρώπους στο φτιάξιμο της βαλίτσας, τώρα δεν υπογράφουν τις αποφάσεις. Μεταπτυχιακά προγράμματα της Φιλοσοφικής Αθηνών και της Καλών Τεχνών ακυρώνονται επειδή λείπει η τελική τζίφρα. Η χαρτούρα έχει παραπέσει σε κάποιο συρτάρι και οι νέοι επιστήμονες χάνουν τη χρονιά τους από την αμέλεια της ηγεσίας του υπουργείου. Αυτό το παράδειγμα δίνει την απάντηση στην υπουργό Παιδείας που προβληματίζεται από την επιτυχία των Ελλήνων στις ΗΠΑ: «Γιατί εκεί κι όχι εδώ;».
Η κυρία Διαμαντοπούλου κάνει σχέδια λαμπρά για τον επαναπατρισμό φαιάς ουσίας από την άλλη μεριά του Ατλαντικού. Χρειάστηκε να μετακινηθεί η ίδια, να δει με τα ματάκια της τα θαύματα στην «Κοιλάδα του Πυριτίου» (η Silicon Valley ονομάστηκε έτσι από το υλικό με το οποίο φτιάχνονται τα τσιπάκια των υπολογιστών).
Χρειάστηκε να μιλήσει με καθηγητάδες, με πρυτάνεις, με ερευνητές, χρειάστηκε να πάει σε ινστιτούτα, «θερμοκοιτίδες ιδεών», σε κέντρα καινοτομίας, για να διαπιστώσει ότι παντού φυτρώνει ένας Γραικός. Επέστρεψε λοιπόν στα πάτρια εδάφη με ένα όραμα, να αξιοποιήσει τους επιστημονικούς μετανάστες της χώρας.
Καλά τα λέει, αλλά αμέλησε να διατυπώσει τη λεπτομέρεια. Πόσα; Οι ταγοί της καινοτομίας δεν θα επιστρέψουν για να στεφανωθούν τις δάφνες τους. Δεν θα επιστρέψουν αν δεν μάθουν επακριβώς πόσα χρήματα θα διατεθούν. Δεν τα θέλουν για την τσέπη τους, τα θέλουν για την έρευνα. Λεφτά υπάρχουν: αν κοπεί ο δωδέκατος μισθός των δημοσίων υπαλλήλων, θα ευρεθεί ικανοποιητικό κονδύλι για αρχή.
Η κυρία Διαμαντοπούλου έχει επιδιώξεις εκτός πραγματικότητας. Δεν είναι κακό για κάποιον που ασχολείται με την πολιτική να έχει όραμα, δεν είναι κακό να έχει μεγαλομανία, αρκεί να εκτιμά τις ιστορικές συνθήκες. Αρκεί να αντιλαμβάνεται τα μεγέθη. Αν λοιπόν η υπουργός Παιδείας έκανε το ταξίδι στην Αμερική για να βελτιώσει το διεθνές προφίλ της, αν δηλαδή υπήρχε κάποια επικοινωνιακή σκοπιμότητα στις ανακοινώσεις της, υπάρχει κατανόηση.
Αν όμως σοβαρολογούσε η υπουργός όταν αναρωτιόταν «Γιατί εκεί κι όχι εδώ;», οφείλουμε να δώσουμε μια απάντηση ανάλογης σοβαρότητας. Στην Κοιλάδα του Πυριτίου δεν ζουν μόνο Αμερικανοί και Ελληνες, ζουν τα πιο γερά μυαλά των πέντε ηπείρων. Η καινοτομία δεν έχει εθνικά χαρακτηριστικά: αν απομονωθούν οι δικοί μας επιστήμονες, απλά θα πάνε πίσω. Εκεί η έρευνα και η καινοτομία κοντεύουν να κλείσουν μισόν αιώνα, δηλαδή, για να το κάνουμε λιανά, υπάρχει παράδοση. Εδώ βρισκόμαστε στο σημείο μηδέν.
Επί τροχάδην και άλλοι παράγοντες που διαφοροποιούν το εκεί από το εδώ. Η Κοιλάδα είναι μεσοτοιχία με τα δύο καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου και με μια ντουζίνα άλλα καλά πανεπιστήμια. Εκεί εδρεύει η δεκάδα των καινοτόμων επιχειρήσεων με τη μεγαλύτερη απήχηση παγκοσμίως. Να πούμε κι άλλα; Οταν ο νέος ερευνητής, ο νέος επιστήμονας θελήσει να βγάλει στην παραγωγή την ιδέα του, ακόμη κι αν βρει τα κεφάλαια από χορηγό, ακόμη κι αν έχει κληρονομήσει μια θεία Αγλαΐα, θα βρεθεί μπλεγμένος με κάποια ΔΟΥ, με κάποιο υποκατάστημα του ΙΚΑ. Ολο και κάποιο έγγραφο θα λείπει από το ντοσιέ του, όλο και σε κάποιο ολίσθημα θα υποπέσει ώστε να αναθεματίζει την ώρα που άνοιξε εταιρεία στην απόληξη των Βαλκανίων. Αρκούν αυτά τα ολίγα και επιγραμματικά ως εξήγηση σε ένα μάλλον ρητορικό ερώτημα;
