Και ενώ «όλα έβαιναν καλώς εναντίον μας», όπως θα έλεγε και ο συγγραφέας Γιώργος Σκαμπαρδώνης, μια εφιαλτική ιδέα διεσπάρη την περασμένη Τετάρτη στις περιβόητες αγορές: Μήπως τα μέτρα λιτότητας, που ανακοινώνουν η μία μετά την άλλη οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αντί να θεραπεύσουν τις υπερχρεωμένες οικονομίες από τις δημοσιονομικές εκτροπές (ωσαύτως και τα εταιρικά και τραπεζικά επιτελεία και τους μετόχους) φέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα; Μήπως αντί να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για έναν πιο ευέλικτο και ευπροσάρμοστο στη μεταβλητότητα των αναγκών παραγωγικό ιστό που θα παράγει ανταγωνιστικότερα προϊόντα, δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την καταστροφή της κινητήριας δύναμης του καπιταλισμού, που είναι η ευρεία κατανάλωση; Μήπως το άγριο ψαλίδισμα της αγοραστικής δύναμης των Ευρωπαίων προλεταριοποιήσει την αστική τάξη, που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά των οικονομιών από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης του 19ου αιώνα;
Ο πανικός που επικράτησε την Τετάρτη στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων, συναλλάγματος, ομολόγων και εμπορευμάτων εξαιτίας της διάδοσης ανάλογων ερωτημάτων ήταν μεγάλος. Η αλήθεια είναι ότι τις μαύρες σκέψεις δεν τις έφερε κάποιος μαγιάτικος άνεμος στις αίθουσες των συναλλαγών. Τις υποδαύλισαν θεωρητικοί, όπως ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτζ, αλλά και υπερεθνικοί οικονομικοί παράγοντες, όπως ο επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) Ολιβιέ Μπλανσάρ. Και καλά, ο Στίγκλιτζ είναι γνωστός για τις ρηξικέλευθες, φιλελεύθερες (με την πολιτική έννοια του όρου, δηλαδή αριστερές) και εν πάση περιπτώσει όχι πάντοτε σύμφωνες με τις κρατούσες οικονομικές αντιλήψεις απόψεις του. Ο Μπλανσάρ, το δεξί χέρι του Ντομινίκ Στρος-Καν, γιατί προέβη σε δηλώσεις που έρχονται σε αντίθεση με την καθησυχαστική γραμμή που ακολουθεί ο διεθνής χρηματοπιστωτικός οργανισμός;
«Θα ήταν μεγάλο λάθος αν οι ευρωπαϊκές χώρες,κάτω από την πίεση των αγορών, αποδίδονταν σε έναν αγώνα δρόμου για την εφαρμογή μέτρων λιτότητας» δήλωσε σε συνέντευξή του στη γαλλική οικονομική εφημερίδα «La Τribune» ο γάλλος αξιωματούχος του ΔΝΤ. Και εξήγησε ότι: «Οι αγορές επί καιρό κοιμούνταν όσον αφορά τον δημοσιονομικό κίνδυνο. Σήμερα ξυπνούν και τρελαίνονται.Βλέπουμε αμερικανούς επενδυτές να μειώνουν τις θέσεις τους στην Ευρώπη, ανεξαρτήτως χώρας στην οποία έχουν επενδύσει. Δεν κερδοσκοπούν. Απλώς ανησυχούν υπερβολικά. Ωστόσοη συμπεριφορά αυτή μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευση των τιμών των ομολόγων και σε μια κατάσταση γενικευμένου πανικού».
Ο Ολιβιέ Μπλανσάρ δικαιολογεί εν προκειμένω τις παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) στις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων. Ωστόσο σε περίπτωση γενικευμένου πανικού δεν είναι βέβαιο ότι οι καθησυχαστικές των αγορών και αποφασιστικές κινήσεις των ευρωτραπεζιτών θα έχουν αποτέλεσμα- πόσω μάλλον που δεν συνοδεύονται με ανάλογη αποφασιστικότητα από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας της ευρωζώνης, η οποία εμφανίζει τη διαλυτική εικόνα μιας πραγματικής Βαβέλ. Εκείνο που ανησυχεί βαθιά τον επικεφαλής οικονομολόγο του ΔΝΤ και βεβαίως τους θεωρητικούς που δεν ενδιαφέρονται τόσο για τις επενδύσεις ή για το «ίματζ» τους, όπως είναι ο γνωστός «δόκτωρ Καταστροφή» Νουριέλ Ρουμπινί, είναι η καταστροφή της αστικής τάξης.
Πρόκειται για τις μεσαίες εισοδηματικές τάξεις που αποτελούν τον καταναλωτικό στόχο όλων των επιχειρήσεων σε ολόκληρο τον κόσμο. Αν η αστική τάξη στην Ευρώπη (αλλά και στις ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο) χάσει την οικονομική ισχύ της, άραγε θα αρκέσουν τα 3 δισεκατομμύρια των Κινέζων και των Ινδών για να απορροφήσουν το προϊόν που θα παράγει η ανταγωνιστική πλέον Δύση; Το ερώτημα δεν έχει απαντηθεί θεωρητικώς. Προς το παρόν η ευρωπαϊκή επιδημία λιτότητας παραπέμπει στην ιστορία με τον γάιδαρο του Χότζα, που, ως γνωστόν, απεβίωσε πάνω που συνήθιζε να μην τρώει.
