Καλλιεργούνται κατά καιρούς αυταπάτες για έξοδο από την κρίση. Ωστόσο δεν υπάρχουν πολλές επιλογές.
Το βασικό πρόβλημα που συνδέεται με την υπερχρέωση της χώρας και την αμφισβήτηση των αγορών δεν αντιμετωπίζεται χωρίς θυσίες απ΄ όλους. Οσοι επίορκοι κι αν μπουν στη φυλακή, όσοι κλέφτες του δημοσίου χρήματος κι αν αποκαλυφθούν, το πρόβλημα δεν λύνεται.
Αρα ακόμη κι αν ικανοποιηθεί το περί δικαίου αίσθημα, το πρόβλημα θα μένει ενεργό και θα θέτει καθημερινά διλήμματα, τα οποία όσο δεν απαντώνται θα φέρνουν τη χώρα αντιμέτωπη με το σενάριο της καταστροφής.
Για να είμαστε ακριβείς, οι βασικές επιλογές είναι δύο: Η πρώτη ήδη εφαρμόζεται. Εχουμε τη θέση μας στον κόσμο, είμαστε μέλη της ευρωζώνης και παλεύουμε με νύχια και με δόντια να ικανοποιήσουμε τους όρους και τις προϋποθέσεις συμμετοχής σε αυτήν. Πράγμα που σημαίνει ότι εφαρμόζουμε κατά γράμμα τη συμφωνία με την Κομισιόν και το ΔΝΤ, λαμβάνοντας, εντός του εγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, όλα τα προβλεπόμενα μέτρα. Αυτό σημαίνει ότι λαός και κυβέρνηση θα δουλέψουν σκληρά επί τρία- τέσσερα χρόνια ώστε να διαμορφωθούν προϋποθέσεις επιστροφής στον ενάρετο και αξιόπιστο κύκλο των μειωμένων ελλειμμάτων, που θα επιτρέψει την άνετη και απρόσκοπτη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας από τις διεθνείς αγορές. Δεν είναι απλή η επιλογή αυτή. Προϋποθέτει κόπους, θυσίες και προσπάθεια διαρκείας.
Η δεύτερη είναι ακριβώς αντίθετη, αλλά το ίδιο, ίσως και περισσότερο, απαιτητική. Ξεχνάμε το ευρώ, θεωρούμε μάταιη την προσπάθεια εντός του ασφυκτικού και απολύτως δεσμευτικού περιβάλλοντος της ευρωζώνης και επιλέγουμε την οικειοθελή έξοδο. Στην περίπτωση αυτή η πτώχευση δημόσιας και ιδιωτικής οικονομίας είναι δεδομένη, όπως και η επαναδιαπραγμάτευση του χρέους. Εξασφαλίζουμε όμως νομισματική αυτονομία, μπορούμε να επανατιμολογήσουμε την εργασία, τα αγαθά και την περιουσία και έτσι να στρέψουμε την προσοχή στην εγχώρια παραγωγή. Και μαζί να ενισχύσουμε την ελκυστικότητα του τουριστικού προϊόντος και την ανταγωνιστικότητα του γεωργικού τομέα. Και σε αυτή την περίπτωση όμως οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι θα «ματώσουμε» τουλάχιστον για τέσσερα- πέντε χρόνια, θα στερηθούμε αγαθά και υπηρεσίες και στο ίδιο διάστημα θα πρέπει να έχουμε οργανώσει ένα κράτος δημοσιονομικά υγιές και οργανωτικά άψογο. Αυτές είναι οι δύο καθαρές επιλογές. Διαλέγετε και παίρνετε. Το τι επιλέγει ο καθένας εξαρτάται από την κουλτούρα και τις αντιλήψεις του.
Ωστόσο οφείλουν άπαντες να γνωρίζουν ότι και οι δύο επιλογές απαιτούν θυσίες και μακροχρόνια προσπάθεια. Εύκολα πράγματα δεν υπάρχουν πια.
Είτε δεξιά είτε αριστερά, οι πραγματικές λύσεις θέλουν πολλή δουλειά για να πετύχουν.
Τα υπόλοιπα είναι καλαμπούρια για τις όμορφες θερινές νύχτες που έρχονται.
