ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ Oι κραυγές αγωνίας και τρόμου της Τζάνετ Λι έχουν μείνει στην ιστορία του κινηματογράφου, όπως και το θρίλερ του Αλφρεντ Χίτσκοκ «Ψυχώ» όπου ακούστηκαν . Οταν όμως ο Χίτσκοκ έβαζε τη μουσική επένδυση στο αριστούργημά του το 1960, είναι σχεδόν βέβαιον ότι δεν γνώριζε πως οι παράτονες μουσικές νότες που προσέθετε στην τρομακτική σκηνή της δολοφονίας στο ντους βασίζονταν στους μη αρμονικούς ήχους που βγάζουν τα άγρια ζώα όταν απειλούνται.
Αμερικανοί επιστήμονες συνέκριναν τις μουσικές πασίγνωστων ταινιών θρίλερ με ήχους ζώων και ανακάλυψαν ότι πολλές από τις τρομακτικότερες σκηνές των δημοφιλέστερων ταινιών του είδους έχουν επενδυθεί με «μουσική» η οποία επιδιώκει την ανάπλαση ουρλιαχτών μεγάλων θηλαστικών όπως οι ελέφαντες, άγριων ζώων όπως τα λιοντάρια, οι τίγρεις και οι λύκοι, αλλά και πουλιών τα οποία κρώζουν για να ξεφύγουν από έναν ξαφνικό κίνδυνο.
Οι ερευνητές μελέτησαν περισσότερα από 100 σάουντρακ ταινιών. Διεπίστωσαν ότι οι δημιουργοί τους είχαν αξιοποιήσει τη φυσική απέχθεια του ανθρώπινου εγκεφάλου προς «μη γραμμικούς» ήχους. Αυτοί οι ήχοι συναντώνται ευρέως στο ζωικό βασίλειο και συνοδεύουν την έκφραση του φόβου και του πανικού, πολλές φορές ομαδικού, στην περίπτωση π.χ. μιας κυνηγημένης αγέλης.
Οι ήχοι θεωρούνται «μη γραμμικοί» όταν είναι πολύ δυνατοί, εκτός της φυσικής μουσικής κλίμακας η οποία αποδίδεται είτε από ένα όργανο ή από τις φωνητικές χορδές.
«Ολοι γνωρίζουμε πράγματα όπως ο ρυθμός και η ένταση που χρησιμοποιούνται από τους μουσικούς για να δημιουργήσουν ατμόσφαιρα και να εκμαιεύσουν συγκεκριμένα συναισθήματα. Γνωρίζουμε ότι φωνητικές χορδές πολλών ζώων, αλλά και οι ανθρώπινες, έχουν το ίδιο αποτέλεσμα» εξηγεί ο καθηγητής Ντάνιελ Μπλουμστάιν , εξελικτικός περιβαλλοντολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες.
« Το πρωτότυπο σε αυτή τη μελέτη είναι ότι αναζητούσαμε ειδικά τις μη γραμμικές ηχητικές αναλογίες οι οποίες θυμίζουν όσες παράγονται στη φύση. Ανακαλύψαμε ότι πραγματικά είναι παρούσες σε διάφορες σκηνές και ότι διαφορετικά είδη συναισθημάτων συνδέονται με διαφορετικούς τύπους μη γραμμικών αναλογιών» προσθέτει ο καθηγητής. «Οι ήχοι καθίστανται μη γραμμικοί όταν η ένταση μεγαλώνει πάνω από ένα συγκεκριμένο σημείο, όταν ο ήχος καθίσταται τραχύς και αναπηδά, δείχνοντας ότι υψώνεται πέραν της φυσιολογικής, γραμμικής κλίμακος ενός μουσικού οργάνου ή των φωνητικών χορδών» λέει. Και καταλήγει: «Φανταστείτε ένα χωνί. Φυσάτε απαλά και βγαίνει ένας ωραίος ήχος. Φυσάτε λίγο πιο δυνατά και βγαίνει ένας ωραίος αλλά πιο δυνατός ήχος. Κάποια στιγμή, όταν φυσάτε πολύ δυνατά, ο ήχος γίνεται απρόβλεπτος, θορυβώδης, παραμορφωμένος».
Ιστορική εξαίρεση πάντως στον κανόνα αυτόν ήταν η ταινία «Πουλιά» του Χίτσκοκ, όπου αντί για ήχους ο σκηνοθέτης χρησιμοποίησε ένα «πρωτόγονο» για τα σημερινά δεδομένα ηλεκτρονικό όργανο, αντί για ηχογραφημένες κραυγές πτηνών.
