«Ή επενδύουμε ή βουλιάζουμε», για να παραφράσουμε τη γνωστή ρήση του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου. Η βαθιά ύφεση στην οποία φαίνεται να εισέρχεται η ελληνική οικονομία με σημαντικές επιπτώσεις στην ανεργία και στην αγορά μπορεί με μεθοδευμένες κινήσεις να επιβραδυνθεί ή και να αναστραφεί σε βάθος χρόνου. Αρκεί να υπάρχει σχέδιο- και τρόποι εφαρμογής αυτού του σχεδίου.
Δυστυχώς, αντί σχεδίου, στον τομέα της προώθησης των επενδύσεων παρατηρείται έντονη κυβερνητική αβελτηρία. Στο υπουργείο Υποδομών ο κ. Δ. Ρέππας, στο Οικονομίας η κυρία Λούκα Κατσέλη και στο ΥΠΕΚΑ η κυρία Τίνα Μπιρμπίλη δίνουν μάχη με τον χρόνο, έχουν χάσει πολύτιμο έδαφος και χρειάζονται γρήγορα σχέδιο που θα προωθήσει άμεσα τις ώριμες επενδύσεις και θα αρχίσει να κινεί αποτελεσματικά την παραγωγική μηχανή της χώρας.
Φαντάζει παράξενο, αλλά στη χώρα μας υπάρχουν ώριμες επενδύσεις οι οποίες θα μπορούσαν να φέρουν πλούτο στην κοινωνία και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας τη στιγμή που η ανεργία αυξάνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς και το ΑΕΠ μειώνεται.
Στους βασικούς τομείς υποδομών της χώρας, όπως είναι τα τεχνικά έργα, οι μεταφορές και ο χώρος της ενέργειας, αλλά και στη μοναδική «βαριά βιομηχανία» που απέμεινε στη χώρα, δηλαδή στον τουρισμό, υπάρχουν πολλοί Ελληνες αλλά και ξένοι έτοιμοι να επενδύσουν.
Η τεχνογνωσία υπάρχει, οι χρηματοδοτήσεις έχουν εξευρεθεί και το δημοσιονομικό κόστος θα είναι από πολύ μικρό (στις κατασκευές και στις μεταφορές) έως μηδενικό (στην ενέργεια και στον τουρισμό), όπου το σύνολο της επένδυσης θα καταβάλλουν αποκλειστικά και μόνο οι ιδιώτες.
Οι επενδύσεις που συνωθούνται στους προθαλάμους υπουργικών γραφείων και δημόσιων υπηρεσιών σε όλους τους τομείς ξεπερνούν σήμερα τα 20 δισ. ευρώ και δυνητικά μπορούν να δημιουργήσουν στην επόμενη κρίσιμη πενταετία περισσότερες από 10.000 άμεσες νέες θέσεις εργασίας και περισσότερες από 30.000 έμμεσες θέσεις. Μόνο στον χώρο της ενέργειας οι επενδύσεις φθάνουν σε αξία στα 12 δισ. ευρώ. Εξάλλου στον «αέρα» βρίσκονται περισσότερα από 200 μεγάλα και μικρά τεχνικά- κατασκευαστικά έργα σε όλη τη χώρα, καθώς οι ελλείψεις των μελετών από την προηγούμενη κυβέρνηση και οι καθυστερήσεις του Δημοσίου στην ολοκλήρωση των απαιτούμενων απαλλοτριώσεων έχουν ως συνέπεια τους τελευταίους επτά μήνες να έχουν παγώσει οι περισσότερες εργασίες. Καθυστερήσεις που φθάνουν και στα δύο χρόνια, υπερβάσεις προϋπολογισμών και εκπτώσεις της τάξεως του 40% συνθέτουν το σκηνικό κατασκευής των έργων.
Στο θέμα της απασχόλησης, χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η επένδυση του ομίλου ΕΛΛΠΕ στην Ελευσίνα, όπου σήμερα στο ξεκίνημα της αναβάθμισης του διυλιστηρίου απασχολούνται περίπου 500 εργαζόμενοι ενώ στην κορύφωση του έργου την επόμενη τριετία θα εργαστούν συνολικά 2.500 άνθρωποι. Οταν η αναβαθμισμένη μονάδα λειτουργήσει, θα εργαστούν σε αυτή μόνιμα επιπλέον 167 άνθρωποι σε σχέση με αυτούς που δουλεύουν σήμερα.
Τα επενδυτικά σχέδια ελλήνων και ξένων επενδυτών έχουν βαλτώσει μεταξύ γραφειοκρατίας, πολυνομίας, περίπλοκης και ασταθούς φορολογίας, επικαλύψεων αρμοδιοτήτων, αδιαφορίας των υπηρεσιών και φυσικά του περιβόητου… «γρηγορόσημου» που έχει καταντήσει η μεγάλη μάστιγα για οποιαδήποτε καινούργια δουλειά πάει να γίνει στον ελληνικό χώρο.
Τελευταίος αλλά όχι έσχατος λόγος που έχουν βαλτώσει οι επενδύσεις είναι η αδυναμία διαχείρισης της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης από την ίδια την κυβέρνηση και από αρκετούς υπουργούς. Οι κινήσεις που γίνονται ως σήμερα είναι αποσπασματικές και οι υπουργοί δείχνουν να κινούνται με τη δική τους πρωτοβουλία και μόνο.
Εργα στον πάγο
Στο υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων ο κ. Ρέππας έχοντας χάσει ένα επτάμηνο θέλει ως το τέλος του 2010 να έχουν δημοπρατηθεί έργα ύψους 2 δισ. ευρώ και ως το καλοκαίρι να έχουν περάσει δύο νέα νομοσχέδια που θα αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι διαγωνισμοί.
Εκτός όμως από τους πέντε μεγάλους οδικούς άξονες που καθυστερούν, δεκάδες μικρότερα έργα κινδυνεύουν να πέσουν έξω στα χρονοδιαγράμματα όπως η κατασκευή των σταθμών του μετρό στον Χολαργό και στην Αγία Παρασκευή, η επέκταση της Γραμμής 3 προς τον Πειραιά και η επέκτασης του μετρό Θεσσαλονίκης προς την Καλαμαριά. Ανάλογα προβλήματα παρατηρούνται και σε άλλα εργοτάξια της Αττικό Μετρό, καθώς η προβλεπόμενη παράδοση πέντε νέων σταθμών εντός του 2010 (Αγ. Παρασκευή, Ηλιούπολη, Αλιμος, Αργυρούπολη και Ελληνικό) δείχνει ανέφικτος στόχος.
Προβλήματα έχουν προκύψει και στις περιπτώσεις των μεγάλων οδικών αξόνων που κατασκευάζονται με τη μέθοδο της συγχρηματοδότησης. Οπως αναφέρουν στελέχη κατασκευαστικών ομίλων, τους τελευταίους μήνες έχουν παρατηρηθεί σοβαρές καθυστερήσεις στην πραγματοποίηση των απαιτούμενων απαλλοτριώσεων, με αποτέλεσμα πολλά από τα εργοτάξια να μένουν αδρανή, κάτι που συνεπάγεται σημαντικό κόστος. Οι εργολάβοι πάντως έχουν ήδη αξιοποιήσει την καθυστέρηση και προχωρούν σε αυξήσεις των τιμών στα διόδια.
Αλλο παράδειγμα, η μεγάλη καθυστέρηση απορρόφησης των κονδυλίων του ΕΣΠΑ όπου λιμνάζουν 10 δισ. ευρώ, η αναβολή ψήφισης νέου αναπτυξιακού νόμου για τον Σεπτέμβριο, η πεντάμηνη καθυστέρηση του νομοσχεδίου για τις ΑΠΕ που ήταν έτοιμο ήδη από τον Δεκέμβριο, η παραπομπή στις ελληνικές καλένδες 200 τεχνικών έργων που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις υποδομές της χώρας και η αιφνιδιαστική αλλαγή πλεύσης σε επενδυτικές εξελίξεις οι οποίες έχουν ήδη δρομολογηθεί.
Η περίπτωση των θαλάσσιων αιολικών πάρκων είναι ενδεικτική: Είχαν δρομολογηθεί τον τελευταίο έναν χρόνο περίπου 15 αδειοδοτήσεις συνολικής ισχύος 4.600 ΜW. Φυσικά δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν όλες, αλλά ακόμη και οι μισές να γίνονταν πράξη και να πρόσθεταν 2.000 ΜW στο σύστημα θα είχαμε επιτύχει τον στόχο τού 20-20-20. Δηλαδή του εθνικού στόχου για παραγωγή του 20% των αναγκών σε ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές το 2020 με ταυτόχρονη μείωση των εκπομπών ρύπων κατά 20% από τις «βρώμικες» μονάδες που θα αντικατασταθούν.
Η λύση του προβλήματος
Η λύση η οποία προτείνεται από πολλούς και η οποία προωθείται ώστε να προχωρήσουν οι επενδύσεις είναι η παράκαμψη των πολυδαίδαλων δημόσιων υπηρεσιών έστω και για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, π.χ. για μια τριετία.
Για την ουσιαστική προώθηση των επενδύσεων θα μπορούσε να δημιουργηθεί στο Γραφείο του Πρωθυπουργού μια υπηρεσία προώθησης επενδύσεων με επικεφαλής τρία στελέχη της απόλυτης εμπιστοσύνης του Πρωθυπουργού τα οποία, πλαισιωμένα από ένα ολιγομελές τεχνοκρατικό επιτελείο, να διαχειρίζονται από την αρχή ως το τέλος όλες τις επενδύσεις με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και με άμεση επίλυση απευθείας από το Μέγαρο Μαξίμου των προβλημάτων που πιθανόν θα προέκυπταν. Θεωρείται βέβαιον ότι με τη μεθόδευση αυτή στο επόμενο 18μηνο, δηλαδή ως το τέλος του 2011, θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν στη χώρα μας σημαντικές επενδύσεις.
