Προτού αρθεί η μονιμότητα θα πρέπει να ξεριζωθεί ο κομματισμός και να κατοχυρωθεί η αξιοκρατία στο Δημόσιο, δηλώνει ο Συνήγορος του Πολίτη κ. Γ.Καμίνης σε συνέντευξή του προς «Το Βήμα». «Η δημόσια διοίκηση έχει φθάσει στο ναδίρ και δεν θα δει άσπρη μέραεάν δεν εμπεδωθεί στους κόλπους της η αξιοκρατία» επισημαίνει με έμφαση και ζητεί η ανακατανομή των υπηρετούντων στο Δημόσιο να γίνει με μετατάξεις, καθώς όπως διαπιστώνει το ανθρώπινο δυναμικό έχει κατανεμηθεί σήμερα με τρόπο ανορθολογικό, ο οποίος κατά βάση οφείλεται στην εξυπηρέτηση πελατειακών σχέσεων.
Ο κ. Καμίνης παρέδωσε χθες την ετήσια έκθεση του Συνηγόρου για το 2009 στον Πρόεδρο της Βουλής κ. Φ. Πετσάλνικο. Σε αυτή επισημαίνει ότι η «ένταση της κρίσης καθιστά επιτακτική την ανάγκη μιας ριζικής και μακρόπνοης μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης». Ακόμη, αξιολογεί ως θετική ενέργεια τη συμμετοχή του Συνηγόρου στο νέο όργανο επιλογής των προϊσταμένων στις δημόσιες υπηρεσίες, επισημαίνοντας ότι «εισάγεται ένα τεκμήριο αντικειμενικότητας και αμεροληψίας, σε ένα πεδίο όπου ακόμη κυριαρχούν τα πιστοποιητικά κομματικής νομιμοφροσύνης και ο συντεχνιασμός».
«Το Βήμα» μίλησε με τον Συνήγορο του Πολίτη για τα σημαντικότερα από τα ζητήματα που θίγει και στην εφετινή του έκθεση.
– Κύριε Καμίνη, πρέπει να καταργηθεί η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων;
«Πολλοί νομίζουν ότι έτσι θα λύσουν το πρόβλημα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης. Αν το πρόβλημα είναι η αδυναμία απομάκρυνσης κάποιων υπαλλήλων, παραβλέπεται ότι μεγάλο ποσοστό των εργαζόμενων στο Δημόσιο δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι, αλλά υπάλληλοι οι οποίοι απασχολούνται με σχέση ιδιωτικού δικαίου (ορισμένου ή αορίστου χρόνου, ή με σύμβαση έργου), τους οποίους δεν καλύπτει η μονιμότητα. Αλλά και για τους δημοσίους υπαλλήλους η μονιμότητα ισχύει όσο υφίσταται νομοθετικά η οργανική θέση του δημοσίου υπαλλήλου. Εάν καταργηθεί η θέση, ο δημόσιος υπάλληλος μπορεί να απολυθεί. Πριν όμως συζητήσουμε για την άρση της μονιμότητας, πρέπει να έχουμε κατά νου δύο πράγματα: πρώτον, ότι δεν έχουμε ακόμη ξεριζώσει τον κομματισμό από τη δημόσια διοίκηση. Αν καταργούσαμε τώρα τη μονιμότητα, αυτό θα σήμαινε επιστροφή στις εποχές της πλατείας Κλαυθμώνος. Αυτό ήθελε να αποφύγει η συνταγματική κατοχύρωση της μονιμότητας το 1911. Δεύτερον, αν η κατάργηση της μονιμότητας ζητείται προκειμένου να διώξουμε από τη δημόσια διοίκηση τους αργόσχολους, πρέπει νομίζω προηγουμένως να έχουμε έναν αξιόπιστο τρόπο αξιολόγησης του έργου τους». – Και τι προτείνετε να γίνει; «Οι ίδιοι που υποστηρίζουν την κατάργηση της μονιμότητας επισημαίνουν συγχρόνως (και εδώ έχουν δίκιο) ότι στο εσωτερικό του Δημοσίου ουδείς αξιολογείται πραγματικά, με συνέπεια να επικρατεί μια άτυπη ασυλία και ένα αίσθημα ατιμωρησίας. Ας μην προκρίνουμε λοιπόν τις εύκολες και λαϊκίστικες απαντήσεις και ας δοκιμαστούμε στα πραγματικά δύσκολα: είμαστε διατεθειμένοι να θεσπίσουμε και προπαντός να εφαρμόσουμε ένα αξιοκρατικό σύστημα κρίσης των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε να επιβραβεύουμε τους καλούς, να τιμωρούμε τους παρανομούντες και να ελέγχουμε τους φυγόπονους; Ιδού ένα πραγματικό μεταρρυθμιστικό εγχείρημα».
– Θα βοηθήσει σε αυτό το Ειδικό Συμβούλιο Επιλογής Προϊσταμένων (ΕΙΣΕΠ), στο οποίο συμμετέχει και Βοηθός Συνήγορος του Πολίτηπου υποδεικνύεται από εσάς;
«Το ΕΙΣΕΠ είναι ένα πενταμελές όργανο που απαρτίζεται από εκπροσώπους δύο ανεξάρτητων αρχών (ΑΣΕΠ και Συνήγορος του Πολίτη) και θα κρίνει τους υποψηφίους για να καταλάβουν θέσεις γενικών διευθυντών. Με το ΕΙΣΕΠ εισάγεται ένα τεκμήριο αντικειμενικότητας και αμεροληψίας, σε ένα πεδίο όπου ακόμη κυριαρχούν τα πιστοποιητικά κομματικής νομιμοφροσύνης και ο συντεχνιασμός. Με την καθιέρωση του ΑΣΕΠ στη δεκαετία 1990 καταβλήθηκε σοβαρή προσπάθεια να εκλείψει η αναξιοκρατία στη φάση της πρόσληψης στο Δημόσιο. Απέμειναν όμως τα στάδια που ακολουθούν. Το γεγονός ότι οι προαγωγές στις ύπατες θέσεις εφεξής θα γίνονται με κριτήρια αντικειμενικά και από ένα όργανο, το ΕΙΣΕΠ, που διαθέτει τα απαραίτητα εχέγγυα αμεροληψίας, αποτελεί σαφές κίνητρο που απευθύνεται στο σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων, μια χειροπιαστή ενθάρρυνση προς τους ικανούς και εργατικούς. Εάν επικρατήσει αυτό το κλίμα στην κορυφή της δημοσιοϋπαλληλικής ιεραρχίας, θα διαχυθεί και προς τη βάση της πυραμίδας. Γιατί εδώ πρέπει να αντιμετωπίσουμε μια παρακμιακή κατάσταση χωρίς φοβικά σύνδρομα: η δημόσια διοίκηση έχει φτάσει στο ναδίρ και δεν θα δει άσπρη μέρα εάν δεν εμπεδωθεί στους κόλπους της η αξιοκρατία».
– Πώς θα αλλάξει η νοοτροπία των πολιτικών εκείνων οι οποίοι αντιμετωπίζουν τη δημόσια διοίκηση σαν τσιφλίκι τους;
«Πρέπει να σπάσει ο φαύλος κύκλος του κομματισμού και της αναξιοκρατίας σε ολόκληρο το φάσμα της υπηρεσιακής κατάστασης των δημοσίων υπαλλήλων. Οι αλλαγές αφορούν επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικοί αντιμετωπίζουν τη διοίκηση, τις εσωτερικές της διαδικασίες, οι οποίες πρέπει να απλοποιηθούν και να ανασχεδιαστούν. Η πολυνομία και η αδιαφάνεια ευνοούν τους επίορκους υπαλλήλους και αφήνουν τους πολίτες ανυπεράσπιστους απέναντι στην κατάχρηση της εξουσίας εκ μέρους τους».
– Η κυβέρνηση θεωρεί ότι η οικονομική κρίση είναι μια ευκαιρία για δομικές αλλαγές στην καρδιά του κράτους. Συμφωνείτε με αυτή τη διαπίστωση;
«Στον βαθμό που υπάρχουν λιγότεροι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι, είναι προφανές ότι θα επιβαρυνθούν κυρίως οι υπηρεσίες που παρέχουν η προνοιακή και η παροχική διοίκηση. Από την άλλη πλευρά όμως, η οικονομική κρίση είναι μια ευκαιρία για να εκμεταλλευτούμε καλύτερα τους υπάρχοντες πόρους, κυρίως τους ανθρώπινους. Το ότι θα μειωθεί δραστικά ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων δεν θα έχει κατ΄ ανάγκη αρνητικές επιπτώσεις σε μια δημόσια διοίκηση που σήμερα έχει κατανεμημένο το ανθρώπινο δυναμικό της κατά τρόπο ανορθολογικό. Ανορθολογισμός που κατά βάση οφείλεται στην εξυπηρέτηση πελατειακών σχέσεων. Η ανακατανομή των υπηρετούντων στο Δημόσιο μπορεί να γίνει και με μετατάξεις. Αυτό λοιπόν που θα χάσουμε σε ποσότητα πρέπει να το κερδίσουμε σε ποιότητα».
Μέριμνα για τους παράνομους μετανάστες
Στην έκθεση του κ. Καμίνης διαπιστώνει ότι το μεταναστευτικό αποτελεί ένα πολυσύνθετο πρόβλημα. Πρόσφατα ψηφίστηκε νέος νόμος για την ιθαγένεια. Πώς κρίνει ο Συνήγορος του Πολίτη τα μέτρα της κυβέρνησης; Ο κ. Καμίνης υποστηρίζει: «Για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε τον σύνθετο χαρακτήρα των προβλημάτων,πρέπει να διακρίνουμε τις δύο βασικές κατηγορίες.
Η πρώτη απαρτίζεται από αυτούς οι οποίοι βρίσκονται παράνομα στη χώρα, αλλά η απέλασή τους είναι προσωρινά ανέφικτη.Διαβιούν και (πολλοί από αυτούς) εργάζονται παράνομα σε άθλιες συνθήκες.Ο πληθυσμός αυτός πρέπει να καταγραφεί και, έως ότου καταστεί εφικτή η απομάκρυνσή του, πρέπει να του χορηγηθεί ένα καθεστώς παραμονής υπό ανοχή,να μπορεί να εργαστεί και να έχει πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίας Υγείας,Πρόνοιας κτλ.
Δεν μιλάμε για μαζικές νομιμοποιήσεις, πράγμα το οποίο άλλωστε απαγορεύεται και από τη νομοθεσία της ΕΕ. Δεν μπορεί όμως να συνεχιστεί αυτό το άναρχο καθεστώς που θέτει σε διαρκή κίνδυνο τη δημόσια υγεία και ασφάλειακαιπαράλληλαδεν μας τιμά, καθώς αντιβαίνει θεμελιώδεις συνταγματικές αξίες.Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει αυτούς που ζουν και εργάζονται νόμιμα στη χώρα, αναπτύσσουν σταθερούς δεσμούς με την ελληνική κοινωνία, τα παιδιά τους γεννιούνται, μεγαλώνουν και εκπαιδεύονται εδώ και τα περισσότερα από αυτά νιώθουν εξ αρχής ελληνόπουλα.Τα παιδιά αυτά πρέπει να αποκτούν νωρίς την ελληνική ιθαγένεια,να νιώσουν από την πρώτη στιγμή ότι ζουν σε μια χώρα που τους εξασφαλίζει καθεστώς πλήρους ισοπολιτείας».
