ΛΟΝΔΙΝΟ Φανταστείτε ότι είστε μέσα σε ένα φλεγόμενο κτίριο και προσπαθείτε απεγνωσμένα να βγείτε έξω. Στο τέρμα ενός διαδρόμου γεμάτου καπνό πρέπει να επιλέξετε αν θα στρίψετε δεξιά ή αριστερά. Η απόφαση αυτή είναι ζήτημα ζωής και θανάτου: θα καθορίσει αν θα επιβιώσετε ή αν θα καείτε ζωντανοί. Θα το ρίξετε κορόνα- γράμματα; Το πώς θα ενεργήσετε δεν είναι τόσο τυχαίο όσο νομίζετε.

Ο καθένας από εμάς έχει μια «προσωπικότητα καταστροφής» που βγαίνει στην επιφάνεια και αναλαμβάνει δράση σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Το ευχάριστο είναι ότι μπορούμε να βελτιώσουμε την προσωπικότητα αυτή και να διδάξουμε στον εγκέφαλό μας πώς να ανταποκρίνεται καλύτερα σε κρίσεις, πολλαπλασιάζο- ντας τις πιθανότητες επιβίωσής μας. Σύμφωνα με τον Εντ Γκαλέα, καθηγητή μαθηματικών μοντέλων στο Πανεπιστήμιο του Γκρίνουιτς ο οποίος μελετά πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος στις συμφορές, «το κυριότερο είναι να έχετε καλή επίγνωση της κατάστασης. Να γνωρίζετε το περιβάλλον σας,είτε πρόκειται για αεροπλάνο,τρένο,πλοίο είτε κτίριο. Να γνωρίζετε πού βρίσκεται η πιο κοντινή έξοδος και πώς θα διαφύγετε σε περίπτωση ανάγκης. Αν είστε με την οικογένειά σας, σχεδιάστε τι θα κάνετε σε περίπτωση κινδύνου, όπως αν θα προσπαθήσετε να βρεθείτε μεταξύ σας προτού διαφύγετε ή αν θα συναντηθείτε έξω».

Σε περίπτωση σεισμού, ας πούμε, μην κάνετε τον κόπο να σταθείτε κάτω από την κάσα μιας πόρτας- δεν θα σας γλιτώσει αν πέσει το κτίριο. Καλυφθείτε κάτω από ένα τραπέζι ή πίσω από ένα βαρύ έπιπλο διότι αυτό μπορεί να δημιουργήσει έναν κενό χώρο ανάμεσα στα χαλάσματα που θα αποτελέσει τη σωτηρία σας. Μην στέκεστε κοντά στα παράθυρα διότι θα τραυματιστείτε από τυχόν σπασμένα τζάμια. Μην προσπαθήσετε να βγείτε έξω από το κτίριο στη διάρκεια του σεισμού και επ΄ ουδενί λόγο μην ανάψετε ή σβήσετε συσκευή ηλεκτρικού ρεύματος: ακόμη και το άνοιγμα ενός διακόπτη για το φως μπορεί να προκαλέσει σπινθήρα. Μην χρησιμοποιήσετε ασανσέρ, μπορεί να παγιδευτείτε μέσα.

Στο αεροπλάνο να έχετε υπόψη ότι το 95% των δυστυχημάτων έχουν επιζώντες, άρα αξίζει να το προσπαθήσετε. Επιλέξετε θέση όσο το δυνατόν πιο κοντά σε έξοδο κινδύνου, στον διάδρομο και προς την ουρά του αεροσκάφους (όπου το ποσοστό επιβίωσης είναι 40% υψηλότερο από τις μπροστινές θέσεις). Δέστε τη ζώνη ασφαλείας όσο πιο σφιχτά και όσο πιο χαμηλά γίνεται, κάτω από το άνω μέρος της λεκάνης, για να μειώσετε τις πιθανότητες εσωτερικού τραύματος κατά την πτώση. Τέλος, προστατευτείτε από τον πολύ τοξικό καπνό σκεπάζοντας τη μύτη και το στόμα με ένα πανί, κατά προτίμηση βρεγμένο. Μην επιχειρήσετε να «σώσετε» τα πράγματά σας.

Εχει παρατηρηθεί ότι στα αεροπορικά δυστυχήματα οι επιζώντες συχνά ξεχνούν πώς να ανοίξουν τη ζώνη ασφαλείας. Μέσα στη σύγχυση, ψάχνουν ένα κουμπί όπως στο αυτοκίνητο, δεν το βρίσκουν και πανικοβάλλονται. Πριν από τη συντριβή, υπενθυμίστε στον εαυτό σας πώς ανοίγει η ζώνη.

Ψυχραιμία και όχι πανικός
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ Η πιο κοινή γενική συμβουλή σε περιπτώσεις καταστροφής είναι να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας, να μην πανικοβληθείτε. Οταν όμως χτυπάει η θεομηνία, πολλοί άνθρωποι αντιδρούν «παγώνοντας»: μένουν ακίνητοι, σαν χαμένοι, αποτελώντας υποψήφια αδρανή θύματα.

Για παράδειγμα, αυτό συνέβη σε πολλούς από τους επιβάτες του «ΜV Εstonia», του φεριμπότ που βυθίστηκε στη Θάλασσα της Βαλτικής το 1994 στοιχίζοντας τη ζωή στους 852 από τους 989 επιβάτες.

Ανθρωποι που έχουν επιβιώσει από καταστροφές αναφέρουν ότι κατανοούν απολύτως αυτή τη συμπεριφορά: και οι ίδιοι ένιωσαν κάποια στιγμή την επιτακτική ανάγκη να μείνουν σαν στήλη άλατος, όμως «ξύπνησαν» σκεπτόμενοι αγαπημένα τους πρόσωπα, ιδίως τα παιδιά τους. Λιγότερος φόβος σημαίνει λιγότερες πιθανότητες να μείνετε μαρμαρωμένος μπροστά στον κίνδυνο, και ο φόβος μειώνεται όσο πιο «εκπαιδευμένος» είστε.

Ερευνες σε αεροπορικά δυστυχήματα έδειξαν ότι οι επιβάτες που διαβάζουν προσεκτικά τις καρτέλες με τις οδηγίες για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης.

Ομοίως, οι συχνές ασκήσεις εκκένωσης κτιρίων διδάσκουν στον εγκέφαλο πώς να αντιδράσει όταν παραστεί η πραγματική ανάγκη. Αυτές ακριβώς ήταν που έσωσαν τους 2.687 από τους 2.700 υπαλλήλους της Μorgan Stanley που βρίσκονταν στους Διδύμους Πύργους την 11η Σεπτεμβρίου 2001.