«Κύριε Φρούραρχε! Απερχόμεθα άνευ αδείας εις Γαλλίαν ίνα προσφέρωμεν εαυτούς εις το ευεργετήσαν την Πατρίδα μας έθνος των Γάλλων…Είμεθα και ημείς νέοι κατά την ηλικίαν και το μέλλον μας δεν ήτο μέχρι τέλους της ζωής μας άπελπι και σκοτεινόν, αλλά τα πάντα οφείλει τις να εγκαταλείπη και Πατρίδα και συγγενείς και μέλλον οπόταν πρόκειται υψηλότερον να επιτελέση καθήκον! Προς τούτον σκοπόν αποβλέποντες απερχόμεθα της Ελλάδος! Ιδού οι λόγοι της λειποταξίας μας!».

Αυτό το γράμμα άφησαν πίσω τους στο Φρουραρχείο Αθηνών οι υπαξιωματικοί του Ελληνικού Στρατού Αλ. Αλεξάνδρου, Χρ. Μημίκος, Ι.Ζυγομαλάς, Α.Μεγαλόφωνος και Ν. Μανσόλας, οι οποίοι λιποτάκτησαν για να συμμετάσχουν στον γαλλοπρωσικό πόλεμο του 1870, υπηρετούντες στο Σύνταγμα Ελευθέρων Σκοπευτών του Παρισιού και υπερασπιζόμενοι τη γαλλική πρωτεύουσα. Αυτό το εν πολλοίς άγνωστο επεισόδιο, το οποίο αποτύπωσε γλαφυρά στα απομνημονεύματά του ο Αλεξάνδρου, δεν αποτελεί φυσικά τη μοναδική σημαντική στιγμή στις ελληνογαλλικές σχέσεις.

Από τη Γαλλική Επανάσταση, που αποτέλεσε τον μπούσουλα για την Εθνεγερσία του 1821, ως τη συμμαχία της Ελλάδας με τη Γαλλία στους δύο παγκοσμίους πολέμους, από το θρυλικό «Ματαρόα» που μετέφερε στα χρόνια του Εμφυλίου τα πλέον ανήσυχα ελληνικά πνεύματα ως τον Ερνέστο Εμπράρ που σχεδίασε τη νέα Θεσσαλονίκη και από το προεδρικό αεροσκάφος του Βαλερί Ζισκάρ Ντ΄ Εστέν που μετέφερε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στην Αθήνα και μαζί του τη Μεταπολίτευση και τη Δημοκρατία ως τον Τζιμπρίλ Σισέ, η Γαλλία αποτελεί για την Ελλάδα ένα είδος «πνεύμονα» πολιτισμού, διπλωματίας, παιδείας και οικονομίας, με μια πρωτοφανή συμβολή στα καθ΄ ημάς πράγματα.

Σ τις 21 Δεκεμβρίου 1945, όταν η Ελλάδα προχωρούσε με μαθηματική ακρίβεια σε εμφύλιο πόλεμο, απέπλευσε από λιμάνι του Πειραιά το θρυλικό μεταγωγικό «Ματαρόα» μεταφέροντας περίπου 200 Ελληνες, οι οποίοι είχαν λάβει υποτροφία για σπουδές από τη γαλλική κυβέρνηση. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονταν ονόματα που έμελλαν να γράψουν ιστορία τις επόμενες δεκαετίες: Κορνήλιος Καστοριάδης,Κώστας Παπαϊωάννου,Μιμίκα Κρανάκη, Νίκος Σβορώνος, Εμμανουήλ Κριαράς, Γιώργος Κανδύλης,Τάκης Ζενέτος,Κώστας Αξελός, Μάνος Ζαχαρίας, Ελλη Αλεξίου, Νέλλη Ανδρικοπούλου, Αριστομένης Προβελέγγιος και πολλοί άλλοι επιφανείς. Τελευταίος και μόνος του έφτασε στο Παρίσι ο Ιάννης Ξενάκης.

Η πρωτοβουλία της χορήγησης υποτροφιών σε μερικά από στα λαμπρότερα μυαλά της εποχής ανήκε στον φιλέλληνα διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Οκτάβ Μερλιέ, ο οποίος, με τη συνεργασία του γενικού γραμματέα Ροζέ Μιλλιέξ, συγκέντρωσε ό,τι καλύτερο διέθετε η Ελλάδα, διαισθανόμενος τα δύσκολα χρόνια που βρίσκονταν προ των πυλών.

Μ ε τη Στρατιά της Ανατολής να βρίσκεται εγκατεστημένη στη Θεσσαλονίκη υπό τη διοίκηση του γάλλου στρατηγού Μορίς Σαράιγ, ένας φιλόδοξος αρχιτέκτων- πολεοδόμος, ο οποίος υπηρετούσε τότε στις αρχαιολογικές υπηρεσίες του Γαλλικού Στρατού, ο Ερνέστος Εμπράρ, αποδέχθηκε την πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για την πολεοδομική αναμόρφωση της καμένης από την πυρκαϊά του 1917 συμπρωτεύουσας. Μέσα σε λίγους μήνες ο Εμπράρ, επικεφαλής επιτροπής σημαντικών προσωπικοτήτων, ανασχεδίασε με τέλεια συμμετρία τη Θεσσαλονίκη, δίνοντας ευρωπαϊκό αέρα στην πόλη, χαράσσοντας μοντέρνους άξονες και δημιουργώντας την ωραιότερη ίσως ελληνική πλατεία, ενώ δίδαξε Κτιριολογία στη νεοπαγή τότε Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ.

Αν και στη συνέχεια οδηγήθηκε σε παραίτηση από την κυβέρνηση του Δημητρίου Γούναρη, μερικά χρόνια αργότερα ο γάλλος πολεοδόμος επανεκλήθη στη χώρα μας, αναλαμβάνοντας σύμβουλος της κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου επί πολεοδομικών θεμάτων, εργαζόμενος μάλιστα και στην ιστορική Επιτροπή Καλιγά για την Αθήνα. «Η μεγαλυτέρα πληγή των Αθηνών είνε η ανοικονόμητος εξάπλωσίς των…. Αλλά η κύρια αιτία είνε η τελεία ανυπαρξία ρυθμιστικού σχεδίου» διαπίστωνε προφητικά στο «Βήμα» το 1930 (!).

Κ ατά κάποιον μαγικό τρόπο, το Παρίσι έχει αποτελέσει ένα είδος «ασύλου» για πάρα πολλούς Ελληνες που οι καταστάσεις τους ώθησαν μακριά από τη χώρα μας. Εκεί αποσύρθηκαν για αρκετά χρόνια ο ίδιος ο Βενιζέλος, ο λαογράφος Ηλίας Πετρόπουλος, η Μελίνα Μερκούρη, οι ακαδημαϊκοί Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, Νίκος Πουλαντζάς, Κώστας Βεργόπουλος, αλλά και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Ο Καραμανλής μετέβη στη γαλλική πρωτεύουσα, όταν οδηγήθηκε σε παραίτηση από τα Ανάκτορα και παρέμεινε εκεί σχεδόν 11 έτη. Η προδοσία στην Κύπρο και η κατάρρευση της επτάχρονης δικτατορίας των συνταγματαρχών πυροδότησαν τεκτονικές εξελίξεις, και ο Καραμανλής εκλήθη να επιστρέψει στην Ελλάδα για να τη βγάλει από το «γύψο». Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κατά την εντεκάχρονη παραμονή του στο Παρίσι απέκτησε στενή φιλία με τον κ. Ντ΄ Εστέν, ο οποίος και τον βοήθησε στην επάνοδό του στην Ελλάδα παραχωρώντας του το προεδρικό Φάλκον, ενώ υποστήριξε, όσο λίγοι, την υποψηφιότητα της Ελλάδας για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.

Πέρα από τον πολιτισμό και τη διπλωματία, η Γαλλία έχει συχνά τον τρόπο να εκπλήσσει ευχάριστα την Ελλάδα. Ενα από τα πλέον πρόσφατα παραδείγματα είναι η περίπτωση του 28χρονου γάλλου ποδοσφαιριστή του Παναθηναϊκού Τζιμπρίλ Αρρούν Σισέ, ο οποίος επιτυγχάνοντας τρομερές επιδόσεις απειλεί ευθέως να σπάσει κάθε ρεκόρ στην ιστορία της ομάδας, ενώ αποτελεί μάλλον και τον δημοφιλέστερο Γάλλο που ζει στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή.