Για πρώτη φορά από το 1968 που καθιερώθηκε το Νομπέλ Οικονομίας η Σουηδική Ακαδημία Επιστημών τίμησε χθες μια γυναίκα, την αμερικανίδα πολιτική επιστήμονα Ελινορ Οστρομ. Η κυρία Οστρομ, 76 ετών, και ο αμερικανός οικονομολόγος Ολιβερ Γουίλιαμσον, 77 ετών, βραβεύθηκαν με το Νομπέλ Οικονομίας 2009 για τη δουλειά τους στο αντικείμενο της οικονομικής διακυβέρνησης. «Εφεραν την έρευνα για την οικονομική διακυβέρνηση από το περιθώριο στο προσκήνιο της επιστημονικής κοινότητας» αναφέρει η Ακαδημία στην ανακοίνωσή της. Οι δύο καθηγητές θα μοιραστούν το χρηματικό έπαθλο των 10 εκατ. σουηδικών κορονών (περίπου 1,4 εκατ. δολάρια ή 970.000 ευρώ). Η Ελινορ Οστρομ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα, τιμήθηκε για την ανάλυση των μεθόδων διαχείρισης της κοινής περιουσίας από πλευράς των κοινωνικών ομάδων. Ο Ολιβερ Γουίλιαμσον, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας, βραβεύθηκε για τη θεωρία που ανέπτυξε για την εταιρική διακυβέρνηση και την επίλυση διαφορών στις επιχειρήσεις. Το Νομπέλ Οικονομίας ήταν το τελευταίο της σειράς των εφετινών βραβείων. «Εδειξε ότι οι ομάδες που διαχειρίζονται μια κοινή περιουσία μπορούν να το κάνουν σωστά» σημειώνει η επιτροπή αναφερόμενη στην αμερικανίδα καθηγήτρια και εξηγεί το σκεπτικό της: «Οικονομικές συναλλαγές δεν συμβαίνουν μόνο στις αγορές, αλλά επίσης μέσα στις επιχειρήσεις, στις ενώσεις, στα νοικοκυριά και στις υπηρεσίες. Παρ΄ ότι η οικονομική θεωρία έχει φωτίσει διεξοδικά τη χρησιμότητα και τους περιορισμούς των αγορών, παραδοσιακά αφιερώνει λιγότερη προσοχή σε άλλους θεσμικούς παράγοντες». Το έργο και των δύο καθηγητών έδειξε ότι η οικονομική ανάλυση μπορεί να φωτίσει σε βάθος τη λειτουργία σειράς θεσμικών κοινωνικών ομάδων που λαμβάνουν καθημερινά αποφάσεις για τη διαχείριση των οικονομικών τους. Η κυρία Οστρομ αμφισβήτησε τη διαδεδομένη άποψη ότι οι διάφορες κοινωνικές ομάδες και ενώσεις δεν διαχειρίζονται σωστά την κοινή τους περιουσία και ότι η διαχείριση θα ήταν προτιμότερο να περάσει στα χέρια των κεντρικών δομών εξουσίας ή αλλιώς να ιδιωτικοποιηθούν. Στηρίχθηκε σε σειρά μελετών επάνω σε ομάδες που διαχειρίζονται τον πλούτο δασών, λιμνών, θαλασσών και βοσκοτόπων και παρατήρησε ότι οι διαχειριστές τους αναπτύσσουν πολύ συχνά εξελιγμένους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων και επιβολής κανόνων στα μέλη τους, αλλά και επιτυχημένες μεθόδους επίλυσης διαφορών. Συμπερασματικά, με βάση τις έρευνές της οι περιπτώσεις όπου τέτοια πειράματα πετυχαίνουν δεν είναι λίγες. Οι επιτυχίες είναι μάλιστα περισσότερες από τις αποτυχίες, και σίγουρα περισσότερες από όσες υπολογίζουν οι παραδοσιακές οικονομικές θεωρίες.

Η κυρία Οστρομ αντέδρασε με έκπληξη στο άκουσμα της βράβευσης από τον εκπρόσωπο της Σουηδικής Ακαδημίας που της τηλεφώνησε.

Η Ελινορ Οστρομ, 76 ετών, η πρώτη γυναίκα που τιμάται με το Νομπέλ Οικονομίας, εικονίζεται σε φωτογραφία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα το αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα όπου διδάσκει. Η αμερικανίδα πολιτική επιστήμων αμφισβήτησε στο έργο της τη διαδεδομένη άποψη ότι οι διάφορες κοινωνικές ομάδες και ενώσεις δεν διαχειρίζονται σωστά την κοινή τους περιουσία και ότι η διαχείριση θα έπρεπε να περάσει στα χέρια του κράτους ή των ιδιωτών (ΑΡ ΡΗΟΤΟ/ΙΝDΙΑΝΑ UΝΙVΕRSΙΤΥ, JΑCΟΒ ΚRΙΕSΕ)

«Υπάρχουν πολλοί, πάρα πολλοί άνθρωποι που έχουν παλέψει με σθένος για αυτό το βραβείο. Είναι μεγάλη τιμή» ήταν τα πρώτα της λόγια. «Είμαι συγκλονισμένη» συμπλήρωσε. Η πρώτη νομπελίστα Οικονομίας γεννήθηκε το 1933 στην Καλιφόρνια και μεγάλωσε στην εποχή της ύφεσης, στα χρόνια πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1965 ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή στις Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες. Σήμερα είναι καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα.

Ο Ολιβερ Γουίλιαμσον υποστήριξε ότι οι αγορές και οι ιεραρχικά δομημένες οργανώσεις, όπως είναι οι εταιρείες, αντιπροσωπεύουν εναλλακτικές δομές διακυβέρνησης που διαφέρουν σε ό,τι αφορά τις προσεγγίσεις τους στο ζήτημα της επίλυσης των συγκρούσεων συμφερόντων. Το μειονέκτημα των αγορών είναι ότι συχνά προσκρούουν σε παζαρέματα και σε ασυμφωνίες. Το μειονέκτημα των επιχειρήσεων είναι ότι η διοίκηση, η οποία αμβλύνει τις τριβές και τις διαφωνίες, μπορεί να εκτραπεί σε καταχρήσεις της εξουσίας της. Οι ανταγωνιστικές αγορές λειτουργούν σχετικά καλά επειδή οι αγοραστές και οι πωλητές μπορούν να αλλάξουν τους συνεργάτες που χρησιμοποιούν για τις συναλλαγές τους, τις χρηματιστηριακές εταιρείες και τους συμβούλους δηλαδή, σε περίπτωση που δεν είναι ικανοποιημένοι από τις επιδόσεις τους ή διαφωνούν με τις επιλογές τους. Αλλά όταν ο ανταγωνισμός των αγορών είναι περιορισμένος, οι εταιρείες έχουν πλεονέκτημα έναντι των αγορών στην επίλυση των διαφορών και των συγκρούσεων. Μια χαρακτηριστική θεώρηση του κ. Γουίλιαμσον, η οποία επιβεβαιώνεται και εμπειρικά, είναι ότι η τάση των οικονομικών παραγόντων να διευθετούν τις συναλλαγές τους εντός των πλαισίων μιας επιχείρησης αυξάνεται αναλόγως με το πόσο τους αφορούν προσωπικά τα περιουσιακά στοιχεία που διαχειρίζονται.

Γεννημένος το 1932 στο Γουισκόνσιν των ΗΠΑ, πήρε πτυχίο μάνατζμεντ από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης το 1955 και αργότερα ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο Κάρνεγκι Μέλον του Πίτσμπουργκ. Σήμερα είναι καθηγητής Διοίκησης Επιχειρήσεων, Οικονομικών και Δικαίου στα μεταπτυχιακά τμήματα του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας.

Ο αμερικανός οικονομολόγος Ολιβερ Γουίλιαμσον, 77 ετών, χαμογελά για τον φωτογραφικό φακό μπροστά στη βιβλιοθήκη του σπιτιού του χθες το πρωί στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας. Κρατάει ένα από τα βιβλία που συνέγραψε κατά τη διάρκεια της πολύχρονης διαδρομής του για την οικονομική διακυβέρνηση, για τους κανόνες βάσει των οποίων οι άνθρωποι ασκούν εξουσία στις επιχειρήσεις και στα οικονομικά συστήματα (ΑΡ ΡΗΟΤΟ/ΡΑUL SΑΚUΜΑ)

«Σε μια προσπάθεια απομάκρυνσης από την κρατούσα οικονομική θεωρία το βραβείο δόθηκε σε δύο καθηγητές των Κοινωνικών Επιστημών για την προσπάθειά τους να δείξουν ότι οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις- συνεργάτες και ανταγωνιστές- βρίσκουν συχνά τρόπους για την αμοιβαία επίλυση προβλημάτων που προκύπτουν από τον ανταγωνισμό της ελεύθερης αγοράς» σχολιάζουν οι «Νew Υork Τimes». «Αφορά τη σύζευξη των κοινωνικών επιστημών» υποστήριξε ο Ρόμπερτ Σίλερ, οικονομολόγος του αμερικανικού Πανεπιστημίου Γέιλ, αμέσως μετά την ανακοίνωση των ονομάτων. «Η οικονομική επιστήμη απομονώθηκε πάρα πολύ και αυτά τα βραβεία εκφράζουν την εμβάθυνση σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Είχαμε δώσει μεγάλη έμφαση στην αποτελεσματική λειτουργία των αγορών και αυτό είχε εκτροχιάσει τη σκέψη μας» συμπλήρωσε.

Αναλυτές σημειώνουν ότι η επιτροπή που απένειμε τα βραβεία επηρεάστηκε από την οικονομική κρίση και την ύφεση. Από τη μια πλευρά, οι οικονομολόγοι της κρατούσας οικονομικής αντίληψης ανέδειξαν τους κίνδυνους από τη λειτουργία των ελεύθερων αγορών δίχως επαρκείς κανόνες. Οσοι υποστηρίζουν δηλαδή ότι η κρίση δεν θα ερχόταν αν υπήρχε μια σωστά εποπτευόμενη αγορά. Η επιτροπή θεώρησε κατά τα φαινόμενα ότι η συγκεκριμένη ερμηνεία είναι υπεραπλουστευτική. «Και οι δύο καθηγητές ενίσχυσαν σημαντικά την κατανόηση των μηχανισμών που δεν ανήκουν στους μηχανισμούς της αγοράς», αλλά ούτε στην κυβερνητική εξουσία, σημειώνεται στο κείμενο που συνόδευσε τη χθεσινή ανακοίνωση.