Γύρω στο 1780 στο κέντρο του Λονδίνου λειτουργούσε μία από τις πρώτες ιδιωτικές δανειστικές βιβλιοθήκες, κυρίως για τους επιστήμονες, Βρετανούς ή ξένους, που είχαν ανάγκη τα πολύτιμα συγγράμματα που περιείχε για τις έρευνές τους. Οι νεοφερμένοι άκουγαν από τους παλαιότερους μία μόνο συμβουλή:«Αν τύχει να πέσεις επάνω σε έναν πανύψηλο αδύνατο άνδρα με σακάκι από φθαρμένο βελούδο και τρίκοχο καπέλο του προηγούμενου αιώνα, μη διανοηθείς να του απευθύνεις τον λόγο». ΟΧένρι Κάβεντις, ιδιοκτήτης της βιβλιοθήκης, ήταν κάτι παραπάνω από ντροπαλός: απέφευγε με κάθε τρόπο τις επαφές με αγνώστους και όσοι τον γνώριζαν έλεγαν ότι ως τον θάνατό του είχε ξεστομίσει λιγότερες λέξεις απ΄ όσες ένα τετράχρονο παιδί στη σύντομη ζωή του.

Γόνος πλούσιας και αριστοκρατικής οικογένειας, ο Κάβεντις έζησε στη «σκιά», τηρώντας απόλυτη διακριτικότητα όχι μόνο ως προς τη ζωή του αλλά και ως προς τις επιστημονικές έρευνές του. Εξαιτίας της συστολής του δεν δημοσίευσε πολλές από αυτές, με αποτέλεσμα να βρεθούν τυχαία μετά τον θάνατό του: για ορισμένες ανακαλύψεις του άλλοι είχαν οικειοποιηθεί τα εύσημα χωρίς καμία διαμαρτυρία εκ μέρους του. Παρ΄ όλα αυτά το μέρος του ευρύτατου έργου του που είχε γίνει γνωστό τον είχε καταστήσει ήδη κατά τη διάρκεια της διακριτικής ζωής του έναν πολύ σημαντικό επιστήμονα ο οποίος έχαιρε μεγάλης εκτίμησης όχι μόνο στους επιστημονικούς κύκλους της Αγγλίας αλλά και στο εξωτερικό.

Σε αυτόν οφείλουμε τις πρώτες συστηματικές μελέτες και ανακαλύψεις γύρω από τα αέρια- όπως το υδρογόνο, το οποίο ονόμαζε«εύφλεκτο αέρα», ή το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο αποκαλούσε «σταθερό αέρα»και τις αντιδράσεις τους. Μελέτησε επίσης τη σύσταση του νερού και του νιτρικού οξέος, τον ηλεκτρισμό και τους σπινθήρες. Ηταν ο πρώτος που υπολόγισε- με εντυπωσιακή ακρίβεια- τη σύσταση της ατμόσφαιρας και τη μέση πυκνότητα της Γης.

Ζούσε σε σχεδόν απόλυτη απομόνωση και λέγεται ότι είχε κατασκευάσει μια ειδική πίσω πόρτα στο σπίτι του ώστε να μην είναι υποχρεωμένος να συναντιέται με την οικονόμο του. Επικοινωνούσε με τους υπηρέτες του κυρίως με σημειώματα- καθημερινά άφηνε την παραγγελία για το βραδινό φαγητό του στο τραπεζάκι του χολ. Απέφευγε πάση θυσία όχι μόνο τη συναναστροφή αλλά και τη θέα των γυναικών: τα θηλυκά μέλη του υπηρετικού προσωπικού είχαν σαφείς οδηγίες να μην παρουσιάζονται μπροστά του επί ποινή απόλυσης. Οι μόνες συναντήσεις που δεν έχανε ποτέ ήταν τα δείπνα που διοργάνωνε κάθε Πέμπτη η Βασιλική Εταιρεία, της οποίας ήταν μέλος. Αν και όλοι οι επιστήμονες συνδαιτυμόνες του αναζητούσαν απεγνωσμένα τη γνώμη του, εκείνος σπανίως άνοιγε το στόμα του για να μιλήσει.

Για όλους τους παραπάνω λόγους ορισμένοι ειδικοί έχουν υποστηρίξει ότι ο Κάβεντις έπασχε από το σύνδρομο του Ασπεργκερ- μια μορφή αυτισμού. Αλλοι θεωρούν ότι ήταν απλώς υπερβολικά συνεσταλμένος. Ως τα 40 του ζούσε με ένα μικρό εισόδημα που του είχε αφήσει ο πατέρας του, στη συνέχεια όμως, κληρονομώντας ευγενείς συγγενείς του, έγινε ο πλουσιότερος άνθρωπος της εποχής του στη Βρετανία, χωρίς ωστόσο ποτέ να δώσει την παραμικρή σημασία στα πλούτη του, πέρα από τη χρήση τους για επιστημονικούς σκοπούς και για τη συλλογή ωραίων επίπλων.

lalina@tovima.gr