Ο Αλμπέρ Ουντερζό, δημιουργός του πασίγνωστου Αστερίξ, ούτε που θα το φανταζόταν πριν από χρόνια ότι μια μέρα η κόρη του Σιλβί θα στρεφόταν εναντίον του δικαστικώς αντιδρώντας στην απόφαση του πατέρα της να πουλήσει το 60% των δικαιωμάτων του οίκου Αlbert-Ren, της οικογενειακής επιχείρησης που εκδίδει τη θρυλική σειρά, στον εκδοτικό κολοσσό Ηachette Livre. Τα στελέχη του τελευταίου δεν κρύβουν τον ενθουσιασμό τους. Οι περιπέτειες του Αστερίξ θα συνεχίσουν να διαβάζονται με τον ίδιο ενθουσιασμό και τα επόμενα εκατό χρόνια, υποστηρίζουν. Η υπόθεση, όπως ήταν αναμενόμενο, έχει συγκινήσει μικρούς και μεγάλους και η σχετική ειδησεογραφία έκανε τον γύρο του κόσμου.
Η συμφωνία του Ουντερζό με τον Ηachette προβλέπει ότι η σειρά θα εξακολουθήσει να εκδίδεται και μετά τον θάνατο του 81χρονου σήμερα δημιουργού της. Αφού εκατομμύρια παιδιά τα τελευταία πενήντα χρόνια μεγάλωσαν με τις περιπέτειες του Αστερίξ και του φίλου του Οβελίξ, γιατί οι δημοφιλείς ήρωες και οι συμπατριώτες τους να μη συνεχίσουν να κατατροπώνουν τους Ρωμαίους προς τέρψιν και των μελλουσών γενεών;
«Ο χάρτινος αδελφός της»
Η κόρη του Ουντερζό δεν συμφωνεί. «Είναι σαν να έχουν ανοίξει διάπλατα οι πύλες του γαλατικού χωριού (του Αστερίξ,του Οβελίξ και των άλλων ηρώων της σειράς) στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία»έγραψε η Σιλβί Ουντερζό τον περασμένο Ιανουάριο στον «Μonde». Σε μια ηρωική αποστροφή μάλιστα προσέθεσε:«Ξεκινώ την αντίσταση εναντίον των χειρότερων ίσως εχθρών του Αστερίξ, των ανθρώπων της οικονομίας και της βιομηχανίας».Και ίσως τίποτε άλλο δεν εκφράζει τη συναισθηματική της – υποτίθεται- φόρτιση καλύτερα από τη δήλωσή της ότι ο Αστερίξ είναι«ο χάρτινος αδελφός της».
Το πόσο ιδεαλίστρια είναι η Σιλβί Ουντερζό συνιστά φυσικά ένα ερώτημα. Οι καχύποπτοι εύλογα θα αναρωτηθούν μήπως τελικά η προσφυγή στα δικαστήρια υπαγορεύεται απλώς και μόνον από το γεγονός ότι ο Ουντερζό δεν αφήνει όλα τα δικαιώματα στην κόρη του αλλά μόνο το 40%. Η ίδια απορρίπτει τις κατηγορίες ως κακόβουλες. Λέει ότι ο πατέρας της έκανε στροφή 180 μοιρών και ακολουθώντας τις προτροπές κακών συμβούλων αρνείται τώρα τις αξίες με τις οποίες τη μεγάλωσε: ανεξαρτησία, αδελφοσύνη, φιλία και διάθεση για αντίσταση. Γι΄ αυτό και εκείνη αποφάσισε να αγωνιστεί, όπως λέει, όχι εναντίον του πατέρα της αλλά προκειμένου να διατηρηθούν όσα επέτυχε ο ίδιος. Εις επίρρωσιν των παραπάνω, προσθέτει ότι ο πατέρας της ήθελε πάντοτε οι εκδόσεις του Αστερίξ να πραγματοποιούνται από τον εκδοτικό οίκο της οικογενείας, αυτόν που ίδρυσε μετά τον θάνατο, το 1977, του Ρενέ Γκοσινί, του κειμενογράφου με τον οποίο δημιούργησε τον Αστερίξ το 1959. Η κόρη ωστόσο του κειμενογράφου , Αν Γκοσινί, δεν δίστασε να δώσει τη συγκατάθεσή της ώστε να επιτευχθεί η συμφωνία με τον Ηachette.
Η διαμάχη της κόρης και του πατέρα Ουντερζό θέτει δύο σοβαρά ερωτήματα: Πρώτον, κατά πόσον ο δημιουργός μπορεί να εκχωρήσει το δικαίωμα να συνεχιστεί από άλλους μια σειρά που ο ίδιος δημιούργησε όταν δεν θα βρίσκεται στη ζωή και δεν θα μπορεί να ελέγχει τον χαρακτήρα και το περιεχόμενό της. Δεύτερον, ποια θα είναι η σχέση των νέων έργων σε σύγκριση με τα παλιά. Δεν θα αποτελεί ένα είδος «εξαπάτησης» των αναγνωστών; Δεν θα είναι έργο άλλων ανθρώπων; Ενα κακό ή εν πάση περιπτώσει διόλου πιστό αντίγραφο, μια ρεπλίκα; Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα με βάση τα ως τώρα δεδομένα είναι ότι μπορεί, αλλά στα ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας κάθε χώρα έχει τις ιδιαιτερότητές της, γι΄ αυτό και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την τελική έκβαση αυτής της δικαστικής διαμάχης. Οσο για το δεύτερο ερώτημα, ασφαλώς και τα νέα έργα θα έχουν κάποιες διαφορές από τα παλιά. Αλλά σε ό,τι αφορά τα προϊόντα της μαζικής κουλτούρας δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν ότι οι διαφορές αυτές στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πολύ μικρές.
Τα πραγματικά γεγονότα εν τούτοις και οι αντίστοιχες περιπτώσεις διεθνώς μας παραπέμπουν αλλού. Επιτυχημένοι ήρωες σε σειρές της παγκόσμιας λαϊκής φιλολογίας, λ.χ., δεν είχαν καμιά επιτυχία όταν μετά τον θάνατο των δημιουργών τους ανέλαβαν άλλοι να τους κρατήσουν «ζωντανούς» και να τους οδηγήσουν σε νέες περιπέτειες. Ο Τζέιμς Μποντ και ο Σέρλοκ Χολμς αποτελούν τις δύο πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Αλλά ο Αστερίξ είναι καρτούν, και τα καρτούν αποδείχθηκαν πιο ανθεκτικά από τους «ζωντανούς» ανθρώπους. Το θεαματικότερο παράδειγμα είναι ο Μίκι Μάους και οι υπόλοιποι χάρτινοι ήρωες του Ντίσνεϊ. Επομένως η εκτίμηση ότι ο Αστερίξ και ο Οβελίξ θα ζουν και θα θαυματουργούν σε νέες περιπέτειες ακόμη και όταν ο έτερος των δημιουργών τους θα έχει αποχαιρετίσει τον μάταιο τούτο κόσμο διόλου δεν στερείται βάσεως. Είναι πολλά τα λεφτά
Η διαμάχη Αλμπέρ και Σιλβί Ουντερζό όμως δεν είναι τωρινή. Οπως θα έλεγε γνωστός ηθοποιός του παλιού ελληνικοsύ κινηματογράφου, «είναι πολλά τα λεφτά». Πέραν των ιδεαλιστικών επιφωνημάτων υπάρχουν τα πραγματικά γεγονότα, αυτά που είναι γνωστά και εκείνα που δεν τα γνωρίζουμε. Και από τα πρώτα αρκεί να αναφέρει κανείς μόνο ένα: ως πέρυσι η Σιλβί Ουντερζό ήταν η διευθύντρια των εκδόσεων Αlbert-Ren. Δεν παραιτήθηκε βέβαια. Την απέλυσε ο ίδιος ο πατέρας της.«Είναι μια πολύ οδυνηρή οικογενειακή ιστορία» δήλωσε στον Τσαρλς Μπρέμερ, συντάκτη των «Τimes» του Λονδίνου, η Αν Γκοσινί, η οποία δεν έχει καμιά ανησυχία για το μέλλον του Αστερίξ στις εκδόσεις Ηachette.«Αγαπώ τη Σιλβί σαν αδελφή μου…Αλλά ο Αστερίξ είναι ένας χαρακτήρας πολύ δυνατός. Αυτός θα οδηγήσει εκείνους που θα τον κρατήσουν από το χέρι και όχι το αντίστροφο.Δεν ανησυχώ καθόλου»προσέθεσε.
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε σημαίνει βέβαια ότι υπάρχει και προβλέπεται ότι θα υπάρχει επί αρκετά ακόμη χρόνια σημαντική αγορά για τη σειρά. Μετά τον θάνατο του Γκοσινί πολλοί αναγνώστες του Αστερίξ απογοητεύτηκαν τόσο από τη νέα εικονογράφηση όσο και από τα ίδια τα κείμενα του Ουντερζό, τα οποία, όπως υποστήριξαν, έφεραν φανερά σημάδια κοπώσεως. Αλλά η σειρά παρέμεινε εξαιρετικά δημοφιλής και συνέχισε να προσελκύει όλο και περισσότερους αναγνώστες. Και αυτοί είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα επηρεαστούν από τις δικαστικές περιπέτειες στις οποίες έχει εμπλακεί η οικογένεια Ουντερζό. Εκείνο που περιμένουν είναι το νέο τεύχος με περιπέτειες του Αστερίξ που θα κυκλοφορήσει τον ερχόμενο Οκτώβριο για την επέτειο των 50 χρόνων από τη δημιουργία του πασίγνωστου ήρωα. Οσο για την έκβαση της δικαστικής διαμάχης του πατέρα και της κόρης, μόνο εικασίες μπορούν να διατυπωθούν προς το παρόν. Η Σιλβί Ουντερζό, αν πάρει κανείς τοις μετρητοίς τις δηλώσεις και τις ενέργειές της, μοιάζει να ζητά από τον Αστερίξ, τον «χάρτινο αδελφό της», να πιει το μαγικό φίλτρο που τον καθιστά ακαταμάχητο όταν ορμά και κατατροπώνει τις ρωμαϊκές λεγεώνες. Οι λεγεώνες όμως τώρα δεν είναι ρωμαϊκές αλλά οι δυνάμεις της αγοράς, και αυτές δεν κατατροπώνονται με μαγικά φίλτρα.
Τεράστια εκδοτική επιτυχία
Η σειρά του Αστερίξ είναι μια από τις μεγαλύτερες- και διαχρονικές- εκδoτικές επιτυχίες. Τα 33 τεύχη που κυκλοφόρησαν από το 1961 ως σήμερα πούλησαν 325 εκατ.αντίτυπα.Μεταφράστηκαν σε 107 γλώσσες και ιδιώματα,συμπεριλαμβανομένων του κρητικού,του ποντιακού και του κυπριακού ιδιώματος,όπως και της αρχαιοελληνικής (της αττικής διαλέκτου) και της λατινικής γλώσσας.Γυρίστηκαν οκτώ ταινίες με ήρωες της σειράς,που είχαν επίσης μεγάλη εμπορική επιτυχία.Τα συνολικά ετήσια έσοδα της επιχείρησης Αστερίξ που προέρχονται από τις εκδόσεις,τα δικαιώματα από τον κινηματογράφο και τα εμπορικά σήματα ανέρχονται στο ποσό των 25 εκατ.ευρώ. Σε αυτά περιλαμβάνονται και τα έσοδα από το θεματικό πάρκο (Ρarc Αst rix) έξω από το Παρίσι κοντά στο αεροδρόμιο Charles de Gaulle.
