Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗαυτοκινητοβιομηχανία όπως τη γνωρίσαμε τα τελευταία 30 χρόνιασύντομα,με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, θα πάψει να υπάρχει. Ποιος θα περίμενε πριν από ενάμιση χρόνο- την εποχή που η General Μotors (GΜ) αναδεικνυόταν «ισόπαλη» με την Τοyota με βάση τις πωλήσεις αυτοκινήτων το 2007-ότι τα αμερικανικά ΜΜΕ θα δημοσίευαν κάθε ημέρα νέες πληροφορίες για την εθνικοποίησή της ύστερα από μια πτώχευση «χειρουργικού χαρακτήρα» την 1η Ιουνίου.Κι όμωςη εταιρεία-σύμβολο του αμερικανικού ονείρου,η μεγαλύτερη από τις «Τρεις Μεγάλες» αυτοκινητοβιομηχανίες
του Ντιτρόιτ (και των ΗΠΑ), σύντομα θα γίνει… αγνώριστη. Η νέα GΜ θα είναι πολύ μικρότερη από την υπάρχουσα και θα δίδει έμφαση στην κατασκευή «πράσινων» οχημάτων, κάτι που αποτελεί βασική πολιτική επιλογή του νέου προέδρου των ΗΠΑΜπαράκ Ομπάμα. Δεν είναι βέβαια μόνο η GΜ που αισθάνεται τις επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Στις ΗΠΑη τρίτη σε μέγεθος Chrysler συνεχίζει να κατασκευάζει αυτοκίνητα χάρη στα δάνεια που πήρε από το αμερικανικό Δημόσιο,ενώ η Ford (η δεύτερη μεγαλύτερη μετά την GΜ) κατέγραψε τα τελευταία χρόνια τεράστιες
ζημιές. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται εν μέσω γενικής αναδιοργάνωσης και σχεδιάζει να λανσάρει στις ΗΠΑ τα μικρότερα και πιο οικονομικά μοντέλα που κατασκευάζει στην Ευρώπη.Αλλά και στη Γηραιά Ηπειροοι αυτοκινητοβιομηχανίες περικόπτουν χιλιάδες θέσεις εργασίαςχαρακτηριστικές οι περιπτώσεις της Renault και του ομίλου ΡSΑ (Ρeugeot Citro n) στη Γαλλία- και αναζητούν παράλληλα στρατηγικές συμμαχίες για να αντιμετωπίσουν την κρίση.Το πιο παράξενο και ταυτόχρονα ενδιαφέρον ζευγάρι θα προκύψει από τον επικείμενο «γάμο» της ιταλικής Fiat με την Chrysler.

Και ξαφνικά… τα βενζινοβόρα τετρακίνητα τύπου SUV, τα φορτηγάκια τύπου «pick-up» των 5.000 και 6.000 κυβικών («αγροτικά» τα λέμε στην Ελλάδα) αλλά και το όχημα-σύμβολο της αμερικανικής στρατιωτικής ισχύος, το «άτρωτο» τζιπ Ηummer στην πολιτική του εκδοχή, έπαψαν να θεωρούνται «της μόδας». Για να συμβεί κάτι τέτοιο στις Ηνωμένες Πολιτείες και για να φτάσει η GΜ ως το χείλος του γκρεμού προηγήθηκαν πολλά και διάφορα. Σταδιακά, χρόνο με τον χρόνο, στη διάρκεια των τελευταίων 30 ετών, οι αμερικανοί καταναλωτές άρχισαν να μοιράζονται την πεποίθηση ότι οι Ιάπωνες και οι Ευρωπαίοι φτιάχνουν καλύτερα, πιο αξιόπιστα και πιο οικονομικά αυτοκίνητα από τα «δικά τους». Και παρά τις εθνικιστικές κορόνες για την προστασία της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας (κυρίως από πολιτικούς που συνδέονταν ποικιλοτρόπως με το λόμπι των αυτοκινητοβιομηχάνων), οι Αμερικανοί άρχισαν να τα αγοράζουν «εισαγόμενα», κυρίως ιαπωνικά και γερμανικά οχήματα.

Πέρυσι το καλοκαίρι, με το πετρέλαιο να αγγίζει τα 150 δολάρια το βαρέλι και τη βενζίνη να ξεπερνά στις ΗΠΑ για πρώτη φορά τα τέσσερα δολάρια το γαλόνι (3,78 λίτρα), οι πωλήσεις των πάσης φύσεων «τζιποειδών» και των οχημάτων με πολλά κυβικά και υψηλή κατανάλωση έπιασαν πάτο. Οι εταιρείες έκαναν ό,τι μπορούσαν για να ανακόψουν την κατρακύλα και να προσελκύσουν αγοραστές. Η μία αυτοκινητοβιομηχανία προσέφερε δύο τζιπ στην τιμή του ενός, η άλλη δεσμευόταν να πληρώνει τη βενζίνη στον αγοραστή για τα τρία επόμενα χρόνια!

Στη συνέχεια ήρθε η μεγάλη πολιτική αλλαγή, με την εκλογική νίκη και την άνοδο στην εξουσία τουΜπαράκ Ομπάμα.

Ο νέος πρόεδρος ανέλαβε προσωπικά τους χειρισμούς για τη διάσωση της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Στις 30 του περασμένου Μαρτίου έστειλε σπίτι του τον άλλοτε κραταιό διευθύνοντα σύμβουλο της GΜΡικ Γουάγκονερ.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, με τον Γουάγκονερ στο τιμόνι, η GΜ κατέγραψε απώλειες 82 δισ. δολαρίων. Ως επικεφαλής του κολοσσού, το άλλοτε πανίσχυρο αφεντικό της GΜ έκανε έξω φρενών τους Αμερικανούς όταν ταξίδεψε από το Ντιτρόιτ στην Ουάσιγκτον με υπερπολυτελές ιδιωτικό αεροσκάφος με σκοπό να ζητήσει κρατικό πακέτο σωτηρίας για την εταιρεία. Τι κι αν δεσμεύτηκε αργότερα ότι θα εργαστεί με αμοιβή ένα δολάριο τον χρόνο μήπως και κατευνάσει τα πλήθη… Μάταια. Η κοινή γνώμη δεν τον συγχώρεσε.

▅Το πλάνο της κρατικοποίησης
Επισήμως η GΜ εμφανίζεται ότι κάνει τα πάντα για να είναι έτοιμη την 1η Ιουνίου, ημέρα κατά την οποία εκπνέει η προθεσμία που της δόθηκε από το υπουργείο Οικονομικών για να παρουσιάσει ένα βιώσιμο και ρεαλιστικό σχέδιο εξόδου από την κρίση.

Οι πάντες γνωρίζουν ωστόσο ότι συνεχίζει να λειτουργεί χάρη στα 15,4 δισ. δολάρια του δανείου που της παραχώρησε πριν από λίγους μήνες το αμερικανικό Δημόσιο. Και τα «στοιχήματα» αφορούν πλέον μόνο το πόσο μεγάλο θα είναι το μετοχικό μερίδιο του Δημοσίου στη νέα GΜ. Η νέα εταιρεία αναμένεται ότι θα προκύψει ύστερα από μια «χειρουργικού χαρακτήρα» πτώχευση της παλαιάς (ο χαρακτηρισμός ανήκει στους «Νew Υork Τimes») και σε αυτήν θα περάσουν όλα τα υγιή περιουσιακά στοιχεία της υπάρχουσας.

Η αναβαπτισμένη GΜ θα ανήκει τουλάχιστον κατά το ήμισυ στο κράτος. Η αυτοκινητοβιομηχανία πρότεινε στο οικονομικό επιτελείο του Ομπάμα την ανταλλαγή του χρέους με τις μισές τουλάχιστον από τις 60 εκατ. μετοχές της αναδιοργανωμένης εταιρείας. Ενδεικτικό αλλά και απολύτως χαρακτηριστικό της απαξίωσης των μετοχών της GΜ είναι το γεγονός ότι όλοι μαζί οι σημερινοί μέτοχοι θα κατέχουν ποσοστό της τάξεως του 1% στη νέα εταιρεία! Στη μετοχική της σύνθεση θα συμμετάσχει με σημαντικό μερίδιο και πανίσχυρο Συνδικάτο Εργαζομένων στην Αυτοκινητοβιομηχανία (UΑW). Στο κράτος (με ποσοστό όχι κάτω από 50%) και στο UΑW θα περάσει συνολικά το εντυπωσιακό ποσοστό 89% των μετοχών της νέας GΜ! Αν προχωρήσει το σχέδιο σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, τυπικά η εταιρεία θα κρατικοποιηθεί μερικώς αλλά ουσιαστικά το κράτος θα έχει τον απόλυτο έλεγχο ώσπου αυτή να ορθοποδήσει και στη συνέχεια θα μπορεί να πουλήσει μετοχές σε ιδιώτες. Κάτι αντίστοιχο- δηλαδή, κρατική συμμετοχή σε εταιρείες κατασκευής αυτοκινήτων – συμβαίνει ήδη στην Κίνα αλλά και στην Ευρώπη, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό της γερμανικής VW, η οποία αντιστέκεται προς το παρόν στην κρίση.

Ο νέος διευθύνων σύμβουλος της GΜΦριτς Χέντερσον, ο οποίος διαδέχθηκε στην «ηλεκτρική καρέκλα» του αφεντικού τον Γουάγκονερ, δηλώνει αντίθετος με την εκδοχή της εκκαθάρισης. Ωστόσο αμερικανικά ΜΜΕ σημειώνουν ότι οι δηλώσεις του τη δεδομένη στιγμή δεν έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα, εφόσον το επιτελείο του Ομπάμα και ο ίδιος ο πρόεδρος θα έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στην όλη υπόθεση. Αλλωστε από τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν είχαν δοθεί τα κρατικά δάνεια στην GΜ, η κυβέρνηση διατηρεί δικαίωμα βέτο για οποιαδήποτε δαπάνη υψηλότερη από τα 100 εκατ. δολάρια. Την περασμένη Δευτέρα ο Χέντερσον παρουσίασε σχέδιο για τη μείωση του κόστους παραγωγής, το οποίο περιλαμβάνει εκτεταμένες περικοπές θέσεων εργασίας. Συγκεκριμένα θα κλείσουν τα 13 από τα 47 εργοστάσια παραγωγής, θα περικοπούν κατά 21.000 οι θέσεις των απασχολουμένων και θα ψαλιδιστεί κατά 40% το δίκτυο των καταστημάτων πώλησης αυτοκινήτων, μια κίνηση που θα πυροδοτήσει νέο ντόμινο απολύσεων στον κλάδο. Οπως συχνά συμβαίνει σε αντίστοιχες περιπτώσεις, μόλις ανακοινώθηκαν οι 21.000 απολύσεις της GΜ, η τιμή της μετοχής στη Wall Street απογειώθηκε… ▅Λουκέτο στην Ρontiac
Στο σχέδιο… εξυγίανσης της GΜ εντάσσεται και η απόφαση για την κατάργηση της θυγατρικής μάρκας Ρontiac. Τα νέα απογοήτευσαν τα εκατομμύρια των φίλων της εταιρείας στις ΗΠΑ. Οι περισσότεροι από αυτούς μνημονεύουν το Ρontiac GΤΟ του 1969 ως το μοντέλο που εγκαινίασε την εποχή των σπορ οχημάτων με πολλά κυβικά και γρήγορες επιδόσεις στις ΗΠΑ. Ονομάστηκαν «muscle cars», ήταν κατά κανόνα ακριβά και έκαιγαν πάρα πολλή βενζίνη. Η Ρontiac ιδρύθηκε το 1926 και παρουσίασε την ίδια χρονιά το πρώτο της αυτοκίνητο στο Σαλόνι Αυτοκινήτου της Νέας Υόρκης. Ο τίτλος της προέρχεται από το όνομα του αρχηγού μιας ινδιάνικης φυλής κατά τον 18ο αιώνα. Η GΜ προγραμματίζει την οριστική διακοπή της λειτουργίας της το αργότερο ως το τέλος του 2010.

▅Μικρότερες απώλειες για τη Ford
Η Ford, η δεύτερη μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία των ΗΠΑ μετά την GΜ, ανακοίνωσε με ανακούφιση την εβδομάδα που πέρασε απώλειες μικρότερες από τις αναμενόμενες για το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Και έτσι, παρ΄ ότι απώλεσε επιπλέον 1,4 δισ. δολάρια (το 2008 η ζημιά είχε ξεπεράσει τα 8 δισ. δολάρια), στελέχη της αναφέρουν ότι δεν θα χρειαστεί- προς το παρόν – τη στήριξη του Δημοσίου. Διότι οι απώλειες ήταν σημαντικά μικρότερες από τα 5,5 δισ. δολάρια κατά το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο, το τέταρτο τρίμηνο του 2008. Μάλιστα η Ford σχεδιάζει τώρα να «χτυπήσει» τους βασικούς ανταγωνιστές της, την GΜ και την Chrysler, καθώς βρίσκονται σε αδυναμία. Ηδη επιχειρεί σε επικοινωνιακό επίπεδο να διαχωρίσει την εταιρική της εικόνα στα μάτια των Αμερικανών από αυτήν των άλλων δύο εταιρειών (οι οποίες ζήτησαν και έλαβαν χρήματα από το κράτος) και να (αυτο)προβληθεί ως η μοναδική αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία που τα καταφέρνει μόνη της, αναφέρει η «Wall Street Journal». Για να επιτευχθούν βέβαια οι στόχοι της εταιρείας κρίνεται αναγκαίο να επιταχυνθεί το σχέδιο αναδιάρθρωσης που έχει τεθεί ήδη σε εφαρμογή.