Η οικονομική κρίση είναι βαθιά και θα διαρκέσει, προειδοποιεί ο αρμόδιος για τις Οικονομικές Υποθέσεις επίτροπος κ. Χοακίν Αλμούνια σε αποκλειστική συνέντευξή του προς «Το Βήμα». Ο κ. Αλμούνια αναγνωρίζει ότι οι πολιτικές ηγεσίες, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ, πιάστηκαν στον ύπνο και δεν αντιλήφθηκαν εγκαίρως το μέγεθος της κρίσης. Κατά τον ισπανό επίτροπο θέμα αποχώρησης οποιασδήποτε χώρας από το ευρώ, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, δεν υφίσταται. Επισημαίνει ωστόσο ότι η συμμετοχή μιας χώρας στην οικονομική και νομισματική ένωση της Ευρώπης απαιτεί στάση κυβερνητικής υπευθυνότητας. Οσον αφορά ειδικώς την Ελλάδα ξεκαθαρίζει ότι η δημοσιονομική κατάστασή της δεν παρέχει στην κυβέρνηση μεγάλα περιθώρια παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης και συνιστά αποφασιστική προώθηση των διαρθρωτικών αλλαγών.
– Επίτροπε Αλμούνια,πόσο δύσκολη είναι η κατάσταση της ευρωπαϊκής αλλά και της παγκόσμιας οικονομίας;
«Είναι πολύ δύσκολη και πολύ σύνθετη. Για πρώτη φορά όλες οι οικονομικές ατμομηχανές της Ευρώπης είναι σε ύφεση. Ο λόγος για τον οποίο η πτώση της ανάπτυξης είναι ταυτόχρονη σε όλους είναι διότι το χρηματοοικονομικό σύστημα είναι μπλοκαρισμένο. Για να ξεμπλοκαριστεί θα πρέπει να βελτιώσουμε την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των αγορών. Θα πρέπει μάλιστα να το κάνουμε αυτό με διεθνώς συντονισμένο τρόπο. Και δυστυχώς δεν έχουμε ακόμη τα μέσα για έναν παγκόσμιο συντονισμό. Είμαστε στη φάση που κάνουμε το πρώτο βήμα προς αυτόν τον διεθνή συντονισμό». – Οταν λέτε ότι η κατάσταση είναι μπλοκαρισμένη,εννοείτε ότι βρισκόμαστε ακόμη σε μια κατάσταση όπου οι τράπεζες δεν εμπιστεύονται η μία την άλλη και όλες μαζί δεν εμπιστεύονται κανέναν;
«Στην Ευρώπη υφιστάμεθα ευθέως την οικονομική κρίση. Τον περασμένο χρόνο πιστεύαμε ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να γλιτώσει, δεδομένου ότι η κρίση εμφανίστηκε στις ΗΠΑ. Ωστόσο η κρίση πέρασε τον Ατλαντικό και σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την ύφεση. Εχουμε υιοθετήσει μέτρα για να ξαναπάρει μπρος το ευρωπαϊκό χρηματοοικονομικό σύστημα, αλλά και μέτρα για να υποστηρίξουμε τη ζήτηση. Οσον αφορά τα μέτρα για το χρηματοοικονομικό σύστημα, προς το παρόν δεν έχουν αποδώσει και οι αγορές δεν έχουν ανακτήσει την εμπιστοσύνη τους. Υπάρχει πρόβλημα πιστώσεων στην οικονομία. Οσον αφορά τη ζήτηση, έχουμε λάβει μέτρα για την τόνωσή της. Δυστυχώς όμως πρόκειται για μέτρα τα οποία δεν μπορούν να έχουν άμεσα αποτελέσματα. Δεν μπορούν αυτά τα μέτρα να αποδώσουν σε μερικές εβδομάδες. Θα πρέπει να περιμένουμε μερικούς μήνες». – Ολος ο κόσμος θέτει το ερώτημα πώς είναι δυνατόν να μην είδε κανείς το κακό να έρχεται.
«Αν κοιτάξει κανείς τις περυσινές εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αλλά και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα εντοπίσει τα σήματα κινδύνου. Είχαν επισημανθεί οι ανισορροπίες που υπήρχαν. Δυστυχώς, δεν υπήρξε η κατάλληλη πολιτική αντίδραση. Οι μηχανισμοί ελέγχου του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος απέτυχαν. Υπήρξε μια γενική απορρύθμιση. Οι κυβερνήσεις και τα εθνικά κοινοβούλια δεν έδειξαν τη δέουσα προσοχή στους κινδύνους που ελλόχευαν στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. Ολος ο κόσμος ασχολιόταν με τις θετικές πτυχές του ζητήματος, όπως η επέκταση των πιστώσεων και η μείωση των επιτοκίων. Υπήρξε ένας αδικαιολόγητος καθησυχασμός».
– Οσον αφορά την Ευρώπη, πολλοί έχουν ισχυριστεί ότι είναι καταδικασμένη να αποτύχει στον οικονομικό τομέα διότι,έτσι όπως φτιάχτηκε το ευρώ, μπήκε μπροστά η άμαξα και πίσω τα άλογα- υπό την έννοια ότι τα άλογα είσαστε εσείς,ο κ.Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, ως πρόεδρος της ευρωζώνης, και ο κ. Ζαν-Κλοντ Τρισέ, ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Εχετε την αίσθηση ότι δεν μπορέσατε να αντιδράσετε αποτελεσματικά και ότι αν υπήρχε μια «οικονομική διακυβέρνηση» στη ζώνη του ευρώ τα πράγματα θα ήταν αλλιώς;
«Οχι. Δεν πιστεύω ότι το πρόβλημα βρίσκεται στις δομές της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης της Ευρώπης. Νομίζω ότι το βασικό πρόβλημα έγκειται στο ότι κάποια στιγμή υπήρξε παγκόσμια ανισορροπία στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Κυρίως μάλιστα υπήρξε ανισορροπία ανάμεσα στην αμερικανική οικονομία και στις αναδυόμενες οικονομίες. Υπήρξαν επίσης προβλήματα, όπως σας είπα, στον έλεγχο του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού συστήματος και των χρηματοοικονομικών ροών. Δεν πρόκειται λοιπόν για πρόβλημα της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης, η οποία μας έχει προστατεύσει και μας έχει βοηθήσει να περιορίσουμε, κατά το δυνατόν, τις επιπτώσεις αυτής της κρίσης, που εν πάση περιπτώσει είναι μια κρίση πολύ βαθιά».
– Και τώρα τι γίνεται;Ποια είναι τα συγκεκριμένα μέτρα τα οποία μπορούμε να αναμείνουμε τον Απρίλιο στη Διεθνή Διάσκεψη που θα γίνει στο Λονδίνο, παρουσία του Μπαράκ Ομπάμα;
«Σε πρώτη φάση θα πρέπει να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα των αποφάσεων που έχουμε ήδη υιοθετήσει, τόσο στο παγκόσμιο όσο και στο ευρωπαϊκό επίπεδο, μετά τη Σύνοδο της Ουάσιγκτον. Θα πρέπει να εξαγάγουμε τα κατάλληλα συμπεράσματα και να κάνουμε απολογισμό. Στη συνέχεια θα πρέπει να προχωρήσουμε στην υιοθέτηση νέων αποφάσεων, να συνεχίσουμε τον συντονισμό σε παγκόσμιο επίπεδο και να βρούμε τις κατάλληλες απαντήσεις για να βγούμε από την παγκόσμια ύφεση. Νομίζω ότι αυτή η διαδικασία σιγά σιγά θα γίνει μια κανονική διαδικασία επίλυσης των διεθνών οικονομικών προβλημάτων, έτσι ώστε να υπάρχουν διεθνείς απαντήσεις, καλά συντονισμένες».
– Σας ανησυχεί η κατάσταση αδιαφάνειας που υπάρχει παγκοσμίως με τα hedge funds,τα sovereign funds και τις οff shore εταιρείες;Πιστεύετε ότι θα πρέπει να υπάρξουν συγκεκριμένα μέτρα αντιμετώπισης;
«Για μένα το πιο ανησυχητικό, σε μεσοπρόθεσμη βάση, είναι η έλλειψη πιστώσεων και ρευστότητας. Οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες μείωσαν τα επιτόκιά τους, όμως παρά τη θετική αντίδραση των κεντρικών τραπεζών η ροή των πιστώσεων δεν έχει ακόμη ομαλοποιηθεί. Είναι προφανές ότι υπάρχει πρόβλημα εμπιστοσύνης. Η εμπιστοσύνη δεν είναι μόνο αποτέλεσμα του αριθμού των μέτρων που υιοθετούνται, είναι και ζήτημα πολιτικού μηνύματος».
– Πολιτικό μήνυμα προς ποιον; «Πολιτικό μήνυμα προς τους καταναλωτές, τους επενδυτές, τους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς, έτσι ώστε να καθησυχάσουμε τις ανησυχίες τους. Παραδείγματος χάρη, οι χρηματοοικονομικές αγορές τρέμουν στην ιδέα ότι μια νέα περίπτωση “Lehman Βrothers” μπορεί να εμφανιστεί. Ας δώσουμε λοιπόν ένα ξεκάθαρο μήνυμα: Αυτό δεν θα το δεχθούμε ποτέ στην Ευρώπη. Δεν πρόκειται να αφήσουμε να οδηγηθεί σε κρίση ένας χρηματοπιστωτικός οργανισμός που μπορεί να παρασύρει όλο το τραπεζικό σύστημα. Κατά τον ίδιο τρόπο θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν πρέπει να αποδεχθούμε στο μέλλον κινήσεις υψηλού κινδύνου, όπως αυτές που συνέβησαν κατά το παρελθόν. Θα δημιουργήσουμε νέους κανόνες και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να θέσουν κάποια όρια στις υπερβάσεις και στις καταχρήσεις των δυνατοτήτων που έχουν οι τράπεζες και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί. Πρέπει να θέσουμε κανόνες διαφάνειας».
– Ο οικονομολόγος Μίλος Φρίντμαν είχε πει ότι το ευρώ δεν θα κριθεί σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης αλλά σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. Ιδού λοιπόν… Είμαστε σε ύφεση σήμερα.Θεωρείτε ότι το ευρώ μάς προστατεύει επαρκώς; «Πιστεύω ότι το ευρώ υπήρξε απολύτως επιτυχές στα δέκα πρώτα χρόνια της ζωής του. Το ευρώ θα παραμείνει ένα εργαλείο εξαιρετικά χρήσιμο, το οποίο θα μας βοηθήσει να βγούμε από την οικονομική ύφεση και από τη χρηματοοικονομική κρίση. Ωστόσο για να συνεχίσει να είναι το ευρώ επιτυχημένο θα πρέπει να πληρούνται πάντα ορισμένες προϋποθέσεις. Είναι πολύ σημαντικό ότι έχουμε μια αυτόνομη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Είναι επίσης σημαντικό ότι υπάρχει συντονισμός των εθνικών οικονομικών πολιτικών, στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας. Το Σύμφωνο αυτό μας βοηθάει να προωθήσουμε τις διαρθρωτικές αλλαγές που είναι αναγκαίες. Θα πρέπει να συνεχίσουμε σε αυτή την οδό, εφαρμόζοντας βιώσιμες οικονομικές πολιτικές. Θα πρέπει να συνεχίσουμε την αμοιβαία επιτήρηση των οικονομιών μας».
– Γνωρίζετε πολύ καλά ότι υπάρχουν χώρες,όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, οι οποίες κατά το παρελθόν δεν είχαν τη φιλοσοφία των ισχυρών νομισμάτων.Οι χώρες αυτές είχαν τη δυνατότητα, παίζοντας με την ισοτιμία του νομίσματός τους, να υπερβαίνουν τα όποια προβλήματα.Τώρα αυτή η δυνατότητα δεν υπάρχει. Σήμερα οι χώρες αυτές δανείζονται πολύ δυσκολότερα από άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η Γερμανία.Πιστεύετε ότι με βάση όλα αυτά υπάρχει το ενδεχόμενο να δούμε μια μέρα κάποια χώρα να αποχωρεί, είτε ακουσίως είτε εκουσίως,από τη ζώνη του ευρώ;
«Οχι. Ξέρω ότι υπάρχουν ανάλογες θεωρητικές αναλύσεις, από πλευράς κυρίως αγγλοσαξόνων αναλυτών. Αυτό όμως δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί στην πραγματικότητα. Αν οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών στις οποίες αναφέρεστε δουν ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα από την ένταξή τους στο ευρώ, τότε θα διαπιστώσουν ότι τα πλεονεκτήματα είναι πολύ πιο σημαντικά από τις όποιες υποχρεώσεις. Φυσικά το να είναι κάποιος στη ζώνη του ευρώ συνεπάγεται και υπεύθυνη στάση. Χρειάζεται υπευθυνότητα για να μπορέσει κανείς να ωφεληθεί από τα πλεονεκτήματα του ευρώ».
– Ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ είχε προτείνει κατά το παρελθόν την έκδοση ευρωπαϊκών ομολόγων,ούτως ώστε οι ασθενέστερες οικονομικώς χώρες να μπορούν να δανείζονται χρήματα στις διεθνείς αγορές με όρους πολύ καλύτερους από αυτούς με τους οποίους δανείζονται μόνες τους. Σήμερα η ιδέα αυτή έχει αποσυρθεί.Γιατί;
«Δεν έχει αποσυρθεί. Αν δείτε τι κάνουμε μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, θα δείτε ότι επί της ουσίας έχει αυξήσει σημαντικά τα δάνειά της για έργα υποδομής, αλλά και προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η βοήθεια αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για τις νέες χώρεςμέλη της Ανατολικής Ευρώπης. Είμαστε λοιπόν στη φάση που ακολουθούμε αυτή την ιδέα, αλλά με διαφορετικό τρόπο».
– Ο μέσος Ευρωπαίος έχει την εντύπωση ότι στην ΕΕ υπάρχουν, αυτή τη στιγμή,δύο οπτικές γωνίες για την αντιμετώπιση της κρίσης.Η γερμανική,που είναι περισσότερο υπέρ της δημοσιονομικής πειθαρχίας, και η βρετανική, η οποία θεωρεί ότι δεν είναι κακό να μεγαλώσουν τα ελλείμματα προκειμένου να βοηθηθεί η οικονομική μεγέθυνση.Εσείς,ως επίτροπος,αλλά και ως σοσιαλιστής πολιτικός,πώς τοποθετείστε σε αυτές τις δύο αντίθετες προτάσεις;
«Πιστεύω ότι αυτές οι διαφορές αντιλήψεων υπήρχαν πάντα. Δεν έχουν να κάνουν με το πολιτικό χρώμα, αλλά με τις παραδόσεις και την οικονομική κουλτούρα που έχει η κάθε χώρα. Εχουν να κάνουν και με τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούν οι καταναλωτές τής κάθε χώρας. Εν πάση περιπτώσει, θεωρώ ότι ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: Είμαστε σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης, οι πιστώσεις είναι μπλοκαρισμένες και για να τονώσουμε τη ζήτηση χρειάζεται σχέδιο ανάκαμψης. Ολες οι χώρες δεν είναι στην ίδια κατάσταση βέβαια και συνεπώς δεν θα συμβάλουν με τον ίδιο τρόπο στην ανάκαμψη. Υπάρχουν χώρες οι οποίες είναι σε πολύ καλύτερη θέση από άλλες. Ωστόσο η ανάκαμψη πρέπει να γίνει συντονισμένα. Πρέπει από τη μία πλευρά να τονώσουμε τη ζήτηση και από την άλλη να εξασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών, τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει λάβει υπόψη της όλες αυτές τις παραμέτρους στο σχέδιο για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας το οποίο ενέκριναν προσφάτως οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων».
– Στην Ελλάδα επικρατεί η άποψη ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα ενός επαρκούς σχεδίου ανάκαμψης, λόγω των Βρυξελλών. Πολλοί λένε ότι ο Αλμούνια δεν αφήνει τον Αλογοσκούφη να ρίξει χρήματα στην αγορά.
«Ξέρετε εμείς στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουμε την ευθύνη του συντονισμού των εθνικών οικονομικών πολιτικών, αλλά και την ευθύνη της δημοσιονομικής επαγρύπνησης. Πρέπει λοιπόν να στέλνουμε πάντα το μήνυμα που θεωρούμε ενδεδειγμένο. Στην περίπτωση της Ελλάδας, ευτυχώς, ο ρυθμός ανάπτυξης εξακολουθεί να είναι μεγαλύτερος από τον μέσο κοινοτικό. Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα έχει πολύ σημαντικά προβλήματα, με πρώτο αυτό του δημοσίου χρέους, αλλά και το πολύ μεγάλο έλλειμμα του εξωτερικού ισοζυγίου. Ζούμε σε μια κατάσταση όπου δεν έχουν μόνον οι επιχειρήσεις πρόβλημα να βρουν τα αναγκαία χρήματα, αλλά και τα κράτη, οι κυβερνήσεις».
– Τι θα πρέπει, κατά τη γνώμη σας,να κάνει η Ελλάδα;
«Θα πρέπει από τη μία πλευρά να εφαρμόσει άμεσα μια υγιή δημοσιονομική πολιτική και μεσοπρόθεσμα να προωθήσει τις διαρθρωτικές αλλαγές τις οποίες έχει ανάγκη η χώρα για να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της. Χρειάζεται φυσικά και η σωστή κοινωνική πολιτική. Ξέρετε, ορθή κοινωνική πολιτική δεν μπορεί να υπάρξει σε μια οικονομία που δεν είναι υγιής. Παράλληλα όμως καμία ορθή οικονομική πολιτική δεν μπορεί να εφαρμοσθεί αν δεν υπάρχει η αναγκαία κοινωνική συνοχή».
– Πιστεύετε ότι υπάρχει σήμερα στην ΕΕ ένα ειδικό πρόβλημα με τις χώρες της Νότιας Ευρώπης; «Οχι. Κάθε χώρα έχει τα δικά της προβλήματα. Πολλά προβλήματα έχουν οι ανατολικές χώρες και σε αυτές, όπως για παράδειγμα στην Ουγγαρία, η επίλυση των προβλημάτων επείγει. Εμείς ως Επιτροπή στο πρόγραμμα για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας λάβαμε υπόψη την ανάγκη αλληλεγγύης προς τις ασθενέστερες οικονομικά χώρες της ΕΕ. Αλλά και στη ζώνη του ευρώ υπάρχουν προβλήματα. Κυρίως στην Ιρλανδία, της οποίας το έλλειμμα εκτινάσσεται στα ύψη. Υπάρχουν, φυσικά, προβλήματα και στις χώρες της Νότιας Ευρώπης. Ωστόσο κάθε χώρα έχει τα δικά της προβλήματα. Αλλα έχει η Ισπανία, άλλα η Ιταλία και άλλα η Ελλάδα».
