Με το στόμα ανοιχτό η διεθνής αγορά πληροφορήθηκε την ξαφνική απόσυρση του κυβιστικού αριστοτεχνήματος του Πάμπλο Πικάσο «Αrlequin» του 1909 που υπολογιζόταν να φθάσει τα 30 εκατ. δολάρια στη δημοπρασία Ιμπρεσιονιστών και Μοντέρνας Τέχνης του Sotheby΄s τον περασμένο Νοέμβριο στη Νέα Υόρκη. Για λόγους που δεν έκανε ποτέ γνωστούς ο ιδιοκτήτης του αποφάσισε να το κρατήσει στη συλλογή του αντί, όπως πιθανολογήθηκε, να το ξεπουλήσει σε εξευτελιστική τιμή. Και η συνέχεια ήρθε ως καταπέλτης. Ενοχλημένοι οι δημοπράτες των μεγαλύτερων οίκων διεθνώς βρέθηκαν να αντικρίζουν μισογεμάτες αίθουσες πριν από τη διεξαγωγή των φθινοπωρινών δημοπρασιών των δημοφιλέστερων κατηγοριών έργων τέχνης. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια όπου στις ίδιες αίθουσες δεν έβρισκες θέση ούτε για ορθίους, οι οίκοι Sotheby΄s και Christie΄s έβγαλαν εφέτος το φθινόπωρο την πολύτιμη πραμάτεια τους στο σφυρί ενώπιον πολλών άδειων καθισμάτων. Ο επίλογος ήρθε ως αποτέλεσμα που έχει προεξοφληθεί: τα συνολικά έσοδα των δημοπρασιών ήταν πιο κάτω από τις χαμηλότερες τιμές εκτίμησης και- το χειρότερο- περισσότερα από τα μισά προσφερόμενα έργα παρέμειναν απούλητα.
Εφιαλτική νύχτα
Είναι δείκτης της διεθνούς οικονομικής κρίσης, σχετίζεται με το γεγονός ότι τα περισσότερα έργα τέχνης έχουν υπερεκτιμηθεί, ή πρόκειται για συνδυασμό και των δύο; Οποια και αν είναι η αιτία, αποτέλεσμα παραμένει ότι την ευφορία των προηγούμενων ετών έχει διαδεχθεί γκρίνια και στην καλύτερη περίπτωση προβληματισμός. Στις φθινοπωρινές δημοπρασίες έργων Ιμπρεσιονιστών, Μοντέρνας, Μεταπολεμικής και Σύγχρονης Τέχνης των μεγάλων οίκων στη Νέα Υόρκη που αποτελούν το βαρόμετρο της αγοράς τέχνης, διότι προσελκύουν ενδιαφερομένους από κάθε γωνιά του πλανήτη, πουλήθηκαν μόνο 448 από τα 866 προσφερόμενα έργα του Sotheby΄s και 630 από τα 990 του Christie΄s. «Μια εφιαλτική νύχτα για τη Σύγχρονη Τέχνη στον οίκο Sotheby΄s» ήταν ο τίτλος δημοσιεύματος των «Τimes» της Νέας Υόρκης που αναφερόταν στη βραδινή δημοπρασία του οίκου της 11ης Νοεμβρίου, κατά τη διάρκεια της οποίας το στολίδι του καταλόγου της και έργο του εξωφύλλου του, το «Ηalf Face With Collar» του Ρόι Λίχτενσταϊν του 1963 έμεινε απούλητο με τιμή εκτίμησης να κυμαίνεται από 15 έως 20 εκατ. δολάρια. Στην ίδια δημοπρασία απέτυχε να βρει αγοραστή ένα επίσης σημαντικό έργο του Λούσιεν Φρόιντ (Freud), το όποίο άγγιξε τα 6,7 εκατ. δολάρια, τιμή η οποία ήταν πολύ χαμηλότερη των προσδοκιών του ιδιοκτήτη του.
Τo «τσουνάμι» στη διεθνή αγορά της τέχνης ισχυροποιήθηκε όταν το μεγαλύτερο χαρτί της νεοϋορκέζικης δημοπρασίας Μεταπολεμικής και Σύγχρονης Τέχνης του Christie΄s στις 12 Νοεμβρίου, το «Study for Self Ρortrait» του 1964 του Φράνσις Μπέικον, παρέμεινε επίσης στα αζήτητα, ενώ ο οίκος είχε υπολογίσει ότι θα άγγιζε τα 40 εκατ. δολάρια- επηρεασμένος προφανώς από το τρίπτυχο που είχε πουληθεί την περασμένη άνοιξη στην τιμή-ρεκόρ για τον βρετανό καλλιτέχνη των 86,2 εκατ. δολαρίων.
Οχι μόνο δεν συνέβη κάτι ανάλογο αλλά όταν η τελική προσφορά από την αίθουσα ανήλθε μόνο σε 27,4 εκατ. δολάρια οι άνθρωποι του οίκου διέκοψαν τη δημοπρασία μπροστά σε ένα φανερά ενοχλημένο κοινό. Ως φούσκα φαίνεται να έχει «σκάσει» και το ενδιαφέρον για τη ρωσική αγορά τέχνης που κορυφώθηκε τα προηγούμενα χρόνια όταν ανερχόμενοι ρώσοι επιχειρηματίες επένδυσαν ασύλληπτα ποσά σε ακουαρέλες και Φαμπερζέ. Ούτε ένα χέρι πλειοδότη δεν σηκώθηκε ψηλά όταν ο πίνακας «View of St. Ρetersburg» του «Ρώσου Βολανάκη», Αλεξέι Πέτροβιτς Μπογκολιούμποβ προσφέρθηκε στις 5 Νοεμβρίου στην πρωινή δημοπρασία έργων Ιμπρεσιονιστικής και Μοντέρνας περιόδου αλλά και ρωσικής τέχνης από τον Sotheby΄s. Η εξαιρετική θαλασσογραφία που είχε εκτιμηθεί ότι θα αγγίξει τα 3 εκατ. δολάρια δεν βρήκε τελικά αγοραστή.
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονταν, τέλος, τα αποτελέσματα της δημοπρασίας έργων τέχνης της Ιμπρεσιονιστικής και της Μοντέρνας περιόδου της συλλογής Ζαν Λανβέν του ομώνυμου γαλλικού οίκου υψηλής ραπτικής που διενήργησε ο οίκος Christie΄s την 1η Δεκεμβρίου στο Παρίσι. Με αληθινή έκπληξη οι ενδιαφερόμενοι πληροφορήθηκαν ότι τα έσοδα της δημοπρασίας ήταν 9,67 εκατ. δολάρια όταν ο οίκος είχε υπολογίσει ότι θα ανέρχονταν σε 25,2 εκατ. δολάρια. Μόνο 23 από τα 31 lots της δημοπρασίας πουλήθηκαν, ενώ ανάμεσα στους πίνακες που απέτυχαν να βρουν αγοραστή ήταν το αριστούργημα του Ρενουάρ «Τhe Τapestry in the Ρark (Ρresumed Ρortrait of Camille Μonet)» που είχε τιμή εκτίμησης από 3,15 έως 4,41 εκατ. δολάρια. «Τα απούλητα έργα καθρεφτίζουν τις εκτιμήσεις που έχουν θεωρηθεί υπερβολικές από την τρέχουσα αγορά, ενώ οι πίνακες που έχουν λογικότερες τιμές έχουν προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον στους διεθνείς συλλέκτες» είπε η Ανίκα Γκούντρουμ, επικεφαλής του τμήματος Ιμπρεσιονιστικής και Μοντέρνας Τέχνης του Christie΄s.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters, οι μεγάλοι οίκοι δημοπρασιών εργάζονται πλέον συστηματικά ώστε να προσαρμόσουν τις προσδοκίες τους στα πραγματικά δεδομένα. Σύμφωνα με τα λεγόμενα πολλών από τους υπευθύνους των οίκων Sotheby΄s και Christie΄s οι συλλέκτες που είναι διατεθειμένοι να αντιμετωπίσουν τη νέα κατάσταση έχουν πιθανότητες να δουν τα έργα τους να πωλούνται σε καλές τιμές. Να γιατί, σύμφωνα με την πλέον αισιόδοξη οπτική του ζητήματος, οι χαμηλές τιμές και τα απούλητα έργα στις σημαντικές διεθνείς δημοπρασίες υποδεικνύουν ότι οι πλασματικές τιμές και οι υπέρ το δέον γενναιόδωρες προσφορές των τελευταίων χρόνων θα επανέλθουν σε φυσιολογικά επίπεδα. «Υπό μία έννοια θα τη χαρακτήριζα υγιή εξέλιξη» αναφέρει στο Αssociated Ρress ο σύμβουλος τέχνης Ντέιβιντ Νας. «Πιστεύω ότι οι υπερβολές των τελευταίων δύο ετών έχουν ήδη αρχίσει να εξατμίζονται». Η ελληνική πραγματικότητα
Η αντανάκλαση της διεθνούς αβεβαιότητας ήταν εμφανής στα φθινοπωρινά Greek Sales που διοργανώθηκαν στο Λονδίνο από τους οίκους Sotheby΄ s και Βonhams όπου έπειτα από τις πολλές σεζόν των μεγάλων ρεκόρ οι δημοπράτες αγκομάχησαν να πουληθούν τα έργα ακόμη και στη χαμηλότερη τιμή εκτίμησής τους.Απούλητα έμειναν 94 από τα 200 προσφερόμενα έργα του Sotheby΄ s και μεταξύ αυτών το «Αρμενίζοντας κατά μήκος της ακτής Skagen» του Ιωάννη Αλταμούρα (252.000- 378.000 ευρώ),τα έργα «Γυναίκες ετοιμάζουν γλυκό τριαντάφυλλο στα Μέγαρα» (τιμή 755.000-1.000.000 ευρώ) και «Ξεκούραση σε ελληνικό μοναστήρι» (227.000-277.000 ευρώ) του Θεόδωρου Ράλλη,«Η ζωή του Αναστάσιου σε 24 ώρες» του Αλέκου Φασιανού (252.000-378.000 στερλίνες) και άλλα πολλά.Οσον αφορά τους Βonhams,απούλητα έμειναν 40 από τα 169 προσφερόμενα έργα,ενώ στα αζήτητα παρέμειναν μεταξύ άλλων τo έργο του Γαλάνη «Η λουομένη/καθιστή γυναίκα» (82.000-110.000 ευρώ),το έργο του Εγγονόπουλου «Μπέλθαντρος και Χρυσάντζα» (130.000-190.000 ευρώ) αλλά και η περιβόητη Rolls Royce του Κωνσταντίνου Καραμανλή (130.000-190.000 ευρώ).Το αμάξι δεν κατάφερε να βρει αγοραστή και οι προσφορές «πάγωσαν» περίπου στα 100.000 ευρώ,με αποτέλεσμα να επιστρέψει στην κατοχή του ιδιοκτήτη του.
