13 αλλαγές στο Ασφαλιστικό με αύξηση ορίων ηλικίας και μειώσεις συντάξεων

Δεκατρείς αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας επέρχονται από την 1η Ιανουαρίου του 2009 εξαιτίας εφαρμογής μεταβατικών διατάξεων παλαιοτέρων ασφαλιστικών νόμων. Απόρροια αυτών είναι η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης
για πολλές κατηγορίες ασφαλισμένων, οι μειώσεις συντάξιμων αποδοχών, αλλά και η επί τα χείρω αλλαγή επί μέρους συνταξιοδοτικών θεμάτων. Πέραν τούτων, εντός του νέου έτους αναμένονται και οι αλλαγές στο καθεστώς των
βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, χωρίς ωστόσο να είναι σαφές ποιες ακριβώς θα επέλθουν, καθώς ακόμη η κυβέρνηση δεν έχει καταλήξει στα μέτρα τα οποία θα λάβει. Η ομοσπονδία των εργαζομένων στα ασφαλιστικά ταμεία κωδικοποίησε
τις επερχόμενες αλλαγές – σύμφωνα με όσα έχουν ήδη καταστεί νόμος του κράτους-, έτσι ώστε οι ασφαλισμένοι να λάβουν υπόψη τις νέες ρυθμίσεις και να προγραμματίσουν τις επιλογές τους γύρω από τον χρόνο συνταξιοδότησής τους.
1. Αύξηση ορίου ηλικίας συνταξιοδοτήσεως . Αυξάνεται κατά ένα εξάμηνο το όριο ηλικίας συνταξιοδοτήσεως για όσους συμπληρώνουν τα απαιτούμενα για τη θεμελίωση έτη ασφάλισης το 2009. Πρόκειται για τα γνωστά εξάμηνα τα οποία προστίθενται σταδιακά τα τελευταία 16 χρόνια σε εφαρμογή του Νόμου 2084 του 1992. Η συγκεκριμένη αλλαγή αφορά πέντε ομάδες εργαζομένων από διάφορα Ταμεία. Παραλλήλως, σε εφαρμογή του Ν. 3655/2008, αυξάνεται κατά ένα έτος από 1.1.2009 το όριο ηλικίας σε όλα τα Ταμεία για τις νέες ασφαλισμένες (ασφάλιση μετά την 1.1.1993) για τη χορήγηση μειωμένης σύνταξης με το καθεστώς των μητέρων ανηλίκων. Στην πραγματικότητα όλες οι ασφαλισμένες αυτής της κατηγορίας έχουν αύξηση στο όριο ηλικίας κατά 5 έτη, αφού καμία δεν συμπληρώνει 20 έτη ασφάλισης το 2009, 2010 και ως το τέλος του 2012. Ο νόμος προβλέπει αύξηση κατά ένα έτος ανά έτος από το 2009, κάτι που σημαίνει ότι το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης διαμορφώνεται το 2013 για όλες στο 55ο έτος. Οι αυξήσεις των ορίων ηλικίας δεν αφορούν μόνον στα ταμεία κύριας σύνταξης αλλά και στα αντίστοιχα επικουρικά, στα οποία είναι ασφαλισμένοι όλοι οι παραπάνω εργαζόμενοι. Καμία αλλαγή πάντως δεν προβλέπεται στο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για το 2009 για τους παλαιούς ασφαλισμένους (ως 31.12.1992) στο ΙΚΑ, τον ΟΑΕΕ, στο Δημόσιο κτλ.

2. Αύξηση των ετών ασφάλισης για συνταξιοδότηση. Πρόκειται και στην περίπτωση αυτή για τα γνωστά εξάμηνα που προστίθενται κάθε χρόνο, σε εφαρμογή του Νόμου 2084 του 1992, στα έτη ασφάλισης που απαιτούνται για κάποιον ασφαλισμένο ή ασφαλισμένη προκειμένου να θεμελιωθεί το συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Στον ΟΓΑ τα έτη ασφάλισης αυξάνονται κατά ένα έτος με βάση τον Νόμο 2458 του 1997. Οι αυξήσεις των ετών ασφάλισης για συνταξιοδότηση αφορούν 13 ομάδες ασφαλισμένων από 12 ταμεία κύριας ασφάλισης και τα αντίστοιχα επικουρικά. Καμία αλλαγή δεν έχουμε στα έτη που απαιτούνται για συνταξιοδότηση από το ΙΚΑ, τον ΟΑΕΕ, το Ταμείο Εμπόρων, το Δημόσιο κτλ., όπως και καμία αύξηση δεν προβλέπεται για όσους έχουν ήδη θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα με οποιεσδήποτε προϋποθέσεις.

3. Μείωση κατά 4% του ποσού της βασικής σύνταξης του ΟΓΑ. Οσοι από τους ασφαλισμένους του ΟΓΑ συνταξιοδοτηθούν από τον κλάδο κύριας ασφάλισης του Οργανισμού το 2009 θα λάβουν 4% μικρότερη βασική σύνταξη, σε σχέση με εκείνη που λαμβάνουν όσοι συνταξιοδοτήθηκαν το 2008. Η μείωση της βασικής σύνταξης άρχισε από το 2003 (Νόμος 2458 του 1997) με ποσοστό 4% κάθε χρόνο. Οσοι λοιπόν συνταξιοδοτήθηκαν το 2008 είχαν μειωμένη βασική σύνταξη κατά 24%, ενώ όσοι συνταξιοδοτηθούν το 2009 θα έχουν μειωμένη βασική σύνταξη κατά 28%.

4. Μείωση της σύνταξης ως 10% στις περιπτώσεις πρόωρης συνταξιοδοτήσεως . Μείωση ως 10% θα έχουμε στις νέες συντάξεις από 1.1.2009 στις περιπτώσεις που χορηγείται από τα ταμεία μειωμένη σύνταξη ή, όπως λέγεται, όταν υπάρχει πρόωρη συνταξιοδότηση. Η μείωση αυτή προκύπτει από την αύξηση της «ποινής» για πρόωρη συνταξιοδότηση, όπως προβλέπει ο νέος ασφαλιστικός νόμος, από το 1/267 στο 1/200 για κάθε μήνα νωρίτερα που συνταξιοδοτείται ο εργαζόμενος με βάση το προβλεπόμενο όριο ηλικίας. Αυτό σημαίνει ότι για έναν εργαζόμενο που συνταξιοδοτείται πέντε χρόνια νωρίτερα η μείωση της σύνταξης θα είναι 30% αντί για 22,5% που ισχύει ως 31.12.2008. Το θέμα αφορά πολλές χιλιάδες εργαζομένους οι οποίοι επιλέγουν την πρόωρη συνταξιοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα κυρίως (περίπου 15.000 κάθε έτος), αλλά και τα ταμεία των ΔΕΚΟ και των τραπεζών. Με ελάχιστες, λοιπόν, ημέρες διαφορά στην ημερομηνία υποβολής της αίτησης κάποιος εργαζόμενος θα έχει μείωση στο ποσό της σύνταξής του ως και 10%- τόσο στην κύρια όσο και στην επικουρική. Από την άλλη πλευρά, το θέμα ενδιαφέρει ακόμη περισσότερους εργαζομένους που θα «τρέξουν», όπως δείχνουν τα στοιχεία των τελευταίων μηνών, να αποχωρήσουν ως τις 31.12.2008, χωρίς δυστυχώς να γνωρίζουν ότι η μείωση αυτή δεν τους αφορά. Το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής είναι τις περισσότερες φορές μια χαμηλότερη σύνταξη από εκείνη που θα μπορούσαν να πάρουν σε ένα, δύο ή περισσότερα χρόνια. Είναι γεγονός ότι η συγκεκριμένη διάταξη (παρ. 3, αρ. 145 Ν. 3655/2008) είναι βεβαίως άδικη γιατί η μείωση γίνεται μεγάλη και καθιστά σχεδόν απαγορευτική την πρόωρη συνταξιοδότηση. Θίγει ακόμη και εργαζομένους που έχουν υπερώριμα ασφαλιστικά δικαιώματα και είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει μεγάλες ομάδες εργαζομένων, κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα, να έχουν τόσο μεγάλη μείωση με άμεση μεταβολή στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησής τους. Είναι, επίσης, γεγονός ότι θα παρασυρθούν μέσα στη σύγχυση και την απουσία ενημέρωσης πολλοί εργαζόμενοι και θα αποχωρήσουν χωρίς να τους αφορά αυτή η αλλαγή από 1.1.2009.

5. Συνταξιοδότηση με 3.500 ημέρες ασφάλισης. Παύει στις 31.12.2009 η ισχύς της διάταξης που προβλέπει συνταξιοδότηση από όλα τα Ταμεία του ιδιωτικού τομέα (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ κτλ.) με 3.500 ημέρες ασφάλισης. Δικαίωμα συνταξιοδότησης με τις ημέρες αυτές ή με 11,5 έτη ασφάλισης έχουν όσοι δεν δικαιούνται σύνταξη από άλλο Ταμείο και δεν έχουν συμπληρώσει τα 15 χρόνια που προβλέπονται από όλα τα Ταμεία για τη χορήγηση κανονικής σύνταξης. Είναι πολύ πιθανόν να υπάρξει και νέα παράταση της ισχύος αυτής της διάταξης η οποία αρχικά έληγε το 2007.

6. Κατάργηση δυνατότητας συνταξιοδοτήσεως ανέργων με μειωμένη σύνταξη. Με τον Νόμο 3232/2004 αρχικά και στη συνέχεια με τον Νόμο 3518/2006 δόθηκε η δυνατότητα συνταξιοδοτήσεως σε ανέργους που ήταν ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ να πάρουν σύνταξη οι άνδρες στην ηλικία των 60 ετών και οι γυναίκες σε ηλικία 55 ετών, χωρίς να απαιτείται η συμπλήρωση 100 ενσήμων κάθε έτος την προηγούμενη πενταετία. Στις 11.2.2009 λήγει η ισχύς της συγκεκριμένης διατάξεως και εάν δεν υπάρξει νέα ρύθμιση οι άνεργοι θα χρειαστεί να περιμένουν ως πέντε έτη για να πάρουν σύνταξη.

7. Ενσωμάτωση του επιδόματος θέσης ευθύνης στον συντάξιμο μισθό των δημοσίων υπαλλήλων. Από 1.1.2008 ενσωματώθηκε στις συντάξιμες αποδοχές των πολιτικών δημοσίων υπαλλήλων που είναι προϊστάμενοι οποιουδήποτε επιπέδου το επίδομα που καταβάλλεται σε αυτούς λόγω της θέσης τους. Πρόκειται για διευθυντές, τμηματάρχες κτλ. για τους οποίους υπάρχει εισφορά 6,67% για το ποσό αυτό που λαμβάνουν και το οποίο ενσωματώνεται στις συντάξιμες αποδοχές για την κύρια σύνταξη. Οι συντάξιμες αποδοχές για όσους αποχώρησαν ως τις 31.12.2007 αναπροσαρμόζονται με το συγκεκριμένο επίδομα ανεξαρτήτως εάν αποχωρήσουν ή όχι από τη θέση αυτή. Η διαφορά που προκύπτει στη σύνταξή τους καταβάλλεται τμηματικά σε τρεις ετήσιες δόσεις ως εξής: ποσοστό 30% την 1.1.2008, 30% την 1.1.2009, και 40% την 1.1.2010.

8. Ενσωμάτωση του ποσού των 140,8 ευρώ στις συντάξιμες αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων. Το ποσό των 140,8 ευρώ ενσωματώθηκε από την 1.7.2007 στις συντάξιμες αποδοχές για τους δημοσίους υπαλλήλους. Από την ίδια ημερομηνία καταβάλλεται εισφορά 6,67% επί του ποσού αυτού για σύνταξη. Το ποσό της διαφοράς της σύνταξης καταβάλλεται σε τέσσερις ισόποσες ετήσιες δόσεις. Ετσι, λοιπόν, την 1.7.2009 θα καταβληθεί η τρίτη δόση για τους συνταξιούχους του Δημοσίου που ανέρχεται στα 28 ευρώ τον μήνα για όσους έχουν 35 χρόνια ασφάλισης και χαμηλότερα ποσά για όσους έχουν λιγότερα χρόνια ασφάλισης.

9. Μείωση κατά 2% του ποσοστού αναπλήρωσης για συντάξεις Δημοσίου και ασφαλισμένων σε Ταμεία ΔΕΚΟ- τραπεζών. Από τον Νόμο 3029/2002 προβλέπεται η μείωση του ποσοστού αναπλήρωσης κατά 1% κατ΄ έτος από 1.1.2008 για τις συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων και των ασφαλισμένων στα ταμεία των ΔΕΚΟ και των τραπεζών. Η μείωση αυτή αφορά τα χρόνια που συμπληρώνει ο εργαζόμενος μετά την 1.1.2008 και όχι τα χρόνια που έχει συμπληρώσει ως την 31.12.2007. Τα χρόνια ασφάλισης που έχουν συμπληρωθεί ως τις 31.12.2007 υπολογίζονται με βάση τον τελευταίο μισθό που θα έχει ο εργαζόμενος το 2009 και μόνο τα δύο χρόνια θα υπολογιστούν με βάση τις αποδοχές της τελευταίας διετίας. Για κανέναν εργαζόμενο δεν προκύπτει χαμηλότερη σύνταξη σε σχέση με εκείνη που θα έπαιρνε στο τέλος του προηγούμενου χρόνου. Απλώς για κάθε επιπλέον χρόνο αντί να πάρει περίπου 32 ευρώ επιπλέον σύνταξη, θα πάρει με βάση τη συγκεκριμένη αλλαγή περίπου 29 ευρώ παραπάνω.

10. Τα νέα εισοδηματικά κριτήρια για τη χορήγηση του ΕΚΑΣ. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (Ν. 2556/1997) τα εισοδηματικά κριτήρια με βάση τα οποία θα χορηγηθεί το ΕΚΑΣ για το έτος 2009 θα πρέπει να αναπροσαρμοστούν προσαυξημένα με 4% (όση ήταν η αύξηση των συντάξεων για το 2007). Τα κριτήρια αυτά αναφέρονται σε εισοδήματα που αποκτήθηκαν το 2007 και δηλώθηκαν το 2008.

11. Λήγει η ισχύς της διατάξεως για αναγνώριση ενσήμων. Στους ασφαλισμένους όλων των Ταμείων, πλην ΟΓΑ, που ασφαλίζουν μισθωτούς παρέχεται η δυνατότητα να αναγνωρίσουν ως 150 ημέρες για σύνταξη γήρατος και 50 ημέρες για σύνταξη αναπηρίας ή θανάτου, προκειμένου να συμπληρώσουν τον ελάχιστο αριθμό ημερών ασφάλισης που απαιτούνται για να συνταξιοδοτηθούν. Η διάταξη αυτή ισχύει ως 31/2/1009.

12. Αύξηση των ημερών ασφάλισης για υγειονομική περίθαλψη. Από 1.1.2009 αυξάνεται ο αριθμός των ημερών ασφάλισης στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ οι οποίες απαιτούνται για την ασφαλιστική κάλυψη του εργαζομένου για παροχές υγειονομικής περίθαλψης. Η αύξηση αυτή γίνεται σταδιακά κατά 10 ημέρες ασφάλισης ανά έτος, έτσι ώστε σε μια πενταετία να έχουν διαμορφωθεί οι απαιτούμενες ημέρες στις 100 από 50 που είναι σήμερα προκειμένου να καλυφθεί για περίθαλψη ο εργαζόμενος. Για τους εργαζόμενους στα οικοδομοτεχνικά έργα η αύξηση αυτή θα γίνει ως τις 80 ημέρες ασφάλισης. Πάντως για την έκδοση βιβλιαρίου υγείας ή για τη θεώρησή του από 1.1.2009 θα απαιτούνται 60 ημέρες ασφάλισης από 50 που προβλέπονται ως 31.12.2008.

13. Αύξηση των ημερών ασφάλισης για χορήγηση επικουρικής σύνταξης από το ΕΤΕΑΜ. Στις 4.500 διαμορφώνονται πλέον οι ημέρες ασφάλισης που θα πρέπει να έχει ο εργαζόμενος από 1.1.2009 και μετά προκειμένου να πάρει σύνταξη γήρατος από το ΕΤΕΑΜ. Με τη συγκεκριμένη αύξηση κατά 150 των ημερών ασφάλισης για επικουρική σύνταξη ολοκληρώνεται η αύξηση αυτή με τελευταία ομάδα εργαζομένων εκείνους που έχουν υπαχθεί στην επικουρική ασφάλιση μετά την 1.2.1983.