Υπήρχαν αυτοκίνητα, γιοτ και ένα γυμνό μοντέλο με το σώμα βαμμένο χρυσό στην Εκθεση των Εκατομμυριούχων στη Μόσχα το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Νοεμβρίου. Τα μόνα που έλειπαν ήταν τα χρήματα και η σαμπάνια. Η ετήσια αυτή διοργάνωση είχε γίνει το σύμβολο της ρωσικής κατανάλωσης, όπου οι νεόπλουτοι μπορούσαν να ξοδέψουν τα πετροδολάριά τους τόσο γρήγορα όσο τα είχαν κερδίσει σε αξεσουάρ αυτοκινήτου καλυμμένα με διαμάντια και αυτοκίνητα αξίας 200.000 ευρώ. Οχι όμως και φέτος, καθώς η Ρωσία βρίσκεται στη χειρότερη οικονομική κατάσταση της τελευταίας δεκαετίας. Τόσο το κράτος όσο και οι πλουσιότεροι πολίτες του υποφέρουν από τις επιπτώσεις μιας κρίσης η οποία ήλπιζαν ότι θα παρέμενε έξω από τα σύνορα της χώρας τους.

«Φέτος ο κόσμος έρχεται για να πει ένα γεια από ευγένεια» λέει η Γκαουκάρα Ζακίς, επικεφαλής αντιπρόσωπος των τζετ Gulfstream στη Ρωσία. Τα περασμένα χρόνια, η εταιρεία πουλούσε κατά μέσο όρο 20 τζετ στη Ρωσία, αξίας από 120 ως 200 εκατ. ευρώ. Φέτος δεν έχει λάβει ούτε μία παραγγελία από το καλοκαίρι. «Πέρυσιείχαμε ένα μεγάλο περίπτερο.Φέτοςαποφασίσαμε ότι δεν θα ήταν σωστό στην παρούσα κατάσταση» προσθέτει η κυρία Ζακίς. Οι αριθμοί είναι δυσοίωνοι. Το ρωσικό χρηματιστήριο έχει κάνει βουτιά άνω του 70% από τα υψηλά επίπεδα όπου βρισκόταν στα μέσα Μαΐου. Υπολογίζεται ότι πάνω από 65 δισ. ευρώ έχουν εγκαταλείψει τη χώρα από τον Αύγουστο. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναπροσάρμοσε την πρόγνωση για την ανάπτυξη το 2009 σε μόλις 3%. Και οι «ολιγάρχες», το κορυφαίο σύμβολο του τεράστιου πλούτου της χώρας, έχουν χάσει περισσότερα από 180 δισ. δολάρια αφότου η κρίση χτύπησε την πόρτα της Ρωσίας τον Σεπτέμβριο.

Η ρωσική ηγεσία εργάστηκε σκληρά για να κρατήσει τη χώρα στο σκοτάδι. Την ώρα που η κρίση έφθανε στη Ρωσία τα κρατικά κανάλια απαγορευόταν να χρησιμοποιούν τον όρο «κρίση». Η πολιτική αυτή ανατράπηκε τον Νοέμβριο, οπότε η κυβέρνηση άρχισε να προωθεί ένα πακέτο «μέτρων κατά της κρίσης». Τώρα πλέον η κρατική τηλεόραση μπορεί να χρησιμοποιεί τον όρο «κρίση», αρκεί να αναφέρεται σε «παγκόσμια κρίση».

Ο πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ και ο πρωθυπουργός Βλαντίμιρ Πούτιν ρίχνουν το φταίξιμο για την κρίση στις ΗΠΑ. Ομως υπάρχουν στοιχεία ότι ο πόλεμος του Αυγούστου στη Γεωργία συνέβαλε στο να είναι η Ρωσία ανάμεσα στις αναδυόμενες αγορές που επλήγησαν περισσότερο. Η δημοτικότητα των δύο ανδρών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον πλούτο που προέρχεται από το πετρέλαιο και ο οποίος ενίσχυσε το βιοτικό επίπεδο πολλών Ρώσων την τελευταία πενταετία. Καθώς η τιμή του πετρελαίου βυθίζεται κάτω από τα 50 δολάρια το βαρέλι, το κράτος αναγκάστηκε να υποτιμήσει σιγά σιγά το ρούβλι, ξοδεύοντας δισεκατομμύρια δολάρια σε προσεκτικά επιλεγμένα ξένα αποθέματα κάθε εβδομάδα για να αποφύγει μια απότομη υποτίμησή του που θα ισοδυναμούσε με τον πολιτικό θάνατο της ηγεσίας του.

Η πιο σεβαστή οικονομική εφημερίδα της χώρας, η «Βεντομόστι», έλαβε πρόσφατα αυστηρή προειδοποίηση από το γραφείο του γενικού εισαγγελέα για τον τρόπο με τον οποίο καλύπτει την κρίση, όταν σε ένα άρθρο της ανέπτυξε το σενάριο ότι υψηλοί αξιωματούχοι θα χάσουν τη θέση τους λόγω της λαϊκής δυσαρέσκειας. Σήμερα ψιθυρίζεται ότι τα τηλεοπτικά κανάλια και μερικές τράπεζες ενθαρρύνθηκαν να μη χρησιμοποιούν τον όρο «υποτίμηση».

Μέχρι στιγμής η στρατηγική δημοσίων σχέσεων του κράτους φαίνεται να λειτουργεί- τουλάχιστον ανάμεσα σε μια μερίδα των Ρώσων. «Δεν υπάρχει κρίση.Ποια κρίση;» λέει ο 46χρονος Ιγκόρ Κιρίν, επισκέπτης στην Εκθεση των Εκατομμυριούχων. «Αν το πετρέλαιο πέσει κάτω από τα 50 δολάρια το βαρέλιτότε η κρίση θα διαρκέσει έξι μήνες.Αν κοστίζει περισσότεροδεν θα υπάρξει κρίση.Εχουμε ένα ταμείο σταθεροποίησης το οποίο διαθέτει αρκετά χρήματα για να τα βγάλουμε πέρα.Δεν τα λέω εγώ αυτά,αλλά ο πρόεδρος Μεντβέντεφ».

Στους δρόμους όμως της Μόσχας έχει αρχίσει να ακούγεται όλο και δυνατότερα η πρώτη μουρμούρα δυσαρέσκειας. Καθώς το ρούβλι αποδυναμώνεται, οι Ρώσοι συνωστίζονται στα ανταλλακτήρια συναλλάγματος για να αλλάξουν τα χρήματά τους σε δολάρια. Ορισμένοι λένε ότι δυσκολεύονται να βρουν τα εισαγόμενα είδη που είχαν συνηθίσει.

Το ρούβλι έχει ήδη κατρακυλήσει περίπου κατά 15% και πολλοί Ρώσοι αναμένουν να πέσει χαμηλότερα, στα 35 ρούβλια το δολάριο από τα 25 που ήταν πριν από λίγους μήνες. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η Ρωσία θα αισθανθεί τις επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης έξι με εννέα μήνες μετά τη Δύση. Η πραγματική οικονομία μόλις που αρχίζει να αισθάνεται το πλήγμα και πολλές εταιρείες τώρα αρχίζουν να μειώνουν μισθούς και να απολύουν εργαζομένους, ανεβάζοντας το ποσοστό της ανεργίας στο 6,1%. Οι τομείς των κατασκευών και των ακινήτων είναι ανάμεσα σε εκείνους που έχουν πληγεί περισσότερο μέχρι στιγμής. Πρόσφατα σταμάτησε η ανέγερση ενός ουρανοξύστη 600 μέτρων που σχεδίασε ο Νόρμαν Φόστερ και επρόκειτο να γίνει το υψηλότερο κτίριο στην Ευρώπη. Η φετινή Εκθεση των Εκατομμυριούχων περιελάμβανε λιγότερα περίπτερα κατασκευαστών απ΄ όσα στο παρελθόν. Ανάμεσα σε εκείνους που προσπαθούσαν να πουλήσουν ήταν ο Ντμίτρι Μπορισόφ, εκπρόσωπος μιας νεόκτιστης ελίτ γειτονιάς στα δασώδη περίχωρα της Μόσχας, ονόματι Μπάντεν-Μπάντεν. «Ο κόσμος δεν έχει επηρεαστεί» λέει. «Είναι ίσως πιο προσεκτικός,αλλά συνεχίζει να ξοδεύει». Λίγα λεπτά αργότερα, τον ακούσαμε να εκλιπαρεί έναν επίδοξο αγοραστή που απομακρυνόταν: «Η ώρα για να λάβετε την απόφαση είναι τώρα!» . Τα σπίτια στο Μπάντεν-Μπάντεν κοστίζουν από 44 ως 105 εκατ. ρούβλια (1,2 ως 3 εκατ. ευρώ), αλλά η βοηθός του κ. Μπορισόφ παραδέχτηκε αργότερα ότι εξετάζουν την περίπτωση να προσφέρουν έκπτωση μεταξύ 10% και 15%. Η εταιρεία άρχισε να πουλάει σπίτια το καλοκαίρι και κατάφερε να προωθήσει μόνο τα πέντε από τα 39. «Σε περίοδο κρίσης είναι ένας καλός αριθμός» λέει η πωλήτρια Αναστασία Βασίλιεβα. Εκεί κοντά, η Σβετλάνα Τσιριατνίκοβα παρακαλεί δύο άνδρες να περιμένουν τα κοκτέιλ με ουίσκι τα οποία υπόσχεται πως θα φθάσουν σύντομα. Η κυρία Τσιριατνίκοβα εκπροσωπεί το «Στάτους», ένα περιοδικό που κοστίζει 80 ευρώ το τεύχος και τάζει στους αναγνώστες του ένα πολυτελές λαϊφστάιλ. Αν και δεν κατάφερε να βρει κάποιον ενδιαφερόμενο όλο το βράδυ παραμένει χαμογελαστή: «Κοιτάξτε γύρω σας- ποια κρίση;Ολοι την περιμένουν να έρθει,αλλά κανείς δεν γνωρίζει πώς θα είναι». Οι περισσότεροι Ρώσοι έχουν στο νου τους την οικονομική κρίση του Αυγούστου του 1998, όταν η κυβέρνηση αθέτησε την εκπλήρωση των χρεών της και υποτίμησε απότομα το ρούβλι, εξανεμίζοντας τις οικονομίες πολλών απλών Ρώσων. Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά και ενώ η κρίση αποτελεί το κύριο θέμα συζήτησης σε μπαρ, γραφεία και ταξί, κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς πρόκειται να συμβεί. «Η καλύτερη έκθεση ήταν το 2006·ήταν το απόγειο.Ο κόσμος ξόδευε χρήματα για πλάκα για να κακομάθει τον εαυτό του» λέει η κυρία Ζακίς της Gulfstream. «Ενα αεροπλάνο ή ένα ακριβό αυτοκίνητο ήταν σαν παιχνιδάκι». Στη φετινή Εκθεση των Εκατομμυριούχων τα παιχνίδια ήταν εξίσου λαμπερά, αλλά η διάθεση σημαντικά λιγότερο ανεβασμένη, καθώς η Ρωσία εισέρχεται σε έναν μακρύ χειμώνα, γεμάτο από την αβεβαιότητα την οποία έχουν συνηθίσει οι Ρώσοι.