ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ), αν και ήταν μια αξιόλογη προσπάθεια συστηματοποίησης των κανόνων παροχής υπηρεσιών Υγείας προς τους έλληνες πολίτες, που επιχειρήθηκε το 1982, άφησε άλυτα πολλά προβλήματα για λόγους ίσως οικονομικούς, αλλά και διότι οι εξελίξεις προηγούνται των νομοθετικών ρυθμίσεων.
Τα προβλήματα αυτά, αλλά και άλλα, κατατρέχουν το σύστημα Υγείας μέχρι σήμερα.
1. «Εθνικό Σύστημα». Εξ ορισμού, για να είναι ένα «σύστημα εθνικό», θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει εξ ολοκλήρου όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στους κόλπους του. Ετσι έγινε στα πλήρως εθνικοποιημένα συστήματα της Μεγάλης Βρετανίας κ.α. Στη χώρα μας, με την εφαρμογή του, το 50% των ιατρών έμεινε εκτός. Αρα θα ασκούσαν ελεύθερη Ιατρική. Η εξέλιξη, η ζωή, δικαίωσε την άποψη αυτή, αφού έκτοτε ο ιδιωτικός τομέας γνώρισε εντυπωσιακή άνθηση. Σήμερα το 34% της δευτεροβάθμιας- τριτoβάθμιας φροντίδας παρέχεται από τον ιδιωτικό τομέα και το 55% των δαπανών καλύπτονται επίσης από τον ιδιωτικό τομέα.
2. Ισόρροπη ανάπτυξη δημόσιου/ ιδιωτικού τομέα. Η εκτίναξη των δαπανών για την Υγεία, που σε ορισμένα κράτη εξικνείται και στο 15% του ΑΕΠ, έχει προβληματίσει κοινωνιολόγους, οικονομολόγους και πολιτικούς. Η κατάρρευση της πλήρως εθνικοποιημένης οικονομίας και η υπό κατάρρευση της άκρατης φιλελευθεροποίησης σε παγκόσμιο επίπεδο αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Είναι υποχρέωση βέβαια της Πολιτείας να καλύπτει πλήρως τους οικονομικά ασθενέστερους, καθώς και τις μεγάλες ή καταστροφικές δαπάνες σοβαρών ή μακροχρόνιων ασθενειών. Ενα μεικτό σύστημα, με αλληλοσυμπλήρωση του δημόσιου και του ιδιωτικού φορέα στα πλαίσια ενός παρεμβατικού φιλελευθερισμού , θα εξασφάλιζε άμεση προσβασιμότητα, διαθεσιμότητα των υπηρεσιών και υψηλή ποιότητα.
3. Πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας. Σύστημα Υγείας, χωρίς τον βασικό του πυλώνα, που είναι η πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας, δεν νοείται. Η πρωτοβάθμια φροντίδα, μέχρι και σήμερα, καλύπτεται διάσπαρτα. Η αναδιοργάνωση σε εθνική βάση, και τουλάχιστον με εθνικό συντονισμό και έλεγχο, είναι αναγκαία. Ετσι θα αποφευχθεί η άσκοπη και ίσως επικίνδυνη υπερκατανάλωση υπηρεσιών και φαρμάκων, που συνεπάγεται μεγάλο κόστος και αμφίβολη αποτελεσματικότητα.
4. Ελλειψη νοσηλευτικού προσωπικού. Το ΑΣΕΠ αποτελεί βεβαίως έναν συνταγματικά κατοχυρωμένο θεσμό, που εξασφαλίζει διαφάνεια και αξιοκρατική επιλογή. Τι έννοια όμως έχει η εφαρμογή του, όταν πρόκειται για πρόσληψη νοσηλευτικού προσωπικού όπου οι ανάγκες αφ΄ ενός μεν είναι επιτακτικές, αλλά και μεγαλύτερες από το διαθέσιμο στη χώρα προσωπικό; Αρα αναγκαία είναι η εν συναινέσει σύντμηση (με ίδρυση μικρού ευέλικτου ειδικού τμήματος εντός ΑΣΕΠ) των διαδικασιών, εάν θέλουμε να μην είμαστε όμηροι των τραγικών ελλείψεων.
5. Ελλειψη εξειδικευμένων στελεχών Διοίκησης. Η Διοίκηση νοσηλευτικών μονάδων είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να ανατίθεται σε δηλωσίες «ειδικούς». Ιδιαίτερα σήμερα, όπου η Υγεία απορροφά, στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες, ποσοστό μεγαλύτερο από το 10% του ΑΕΠ. Είναι επάναγκες να ενθαρρυνθεί η ανάπτυξη τμημάτων ή και σεμιναρίων εντατικής επιμόρφωσης στελεχών. Δεδομένου ότι ο ιδιωτικός τομέας είναι πλέον ευέλικτος, απορροφά τα ήδη υπάρχοντα ικανά στελέχη και ο δημόσιος τομέας στερείται των υπηρεσιών αυτών.
6. «Χρέη νοσοκομείων». Είναι μια επίπλαστη, στρεβλή κατάσταση, διότι στην ουσία μεγάλο μέρος από τα λεγόμενα «χρέη νοσοκομείων» στην ουσία είναι «χρέη των ασφαλιστικών ταμείων». Αναιτίως διασύρονται τα νοσοκομεία ότι έχουν «βουτηχτεί στα χρέη». Το σύστημα χρήζει εξορθολογισμού. Η δοσοληψία θα πρέπει να αφορά τα ασφαλιστικά ταμεία/ προμηθευτές και τα ταμεία να είναι υποχρεωμένα να εξοφλούν τις οφειλές τους εντός δύο μηνών. Τα νοσηλευτικά ιδρύματα θα πρέπει απλώς να διαβιβάζουν τα παραστατικά. Ασφαλώς στην κατανάλωση θα πρέπει να υπάρχει έλεγχος όπως από την ιδρυθείσα ειδική Υπηρεσία Προμηθειών.
7. Προμήθειες υλικών- φαρμάκων. Σε σημαντικό βαθμό οι τιμές των υλικών και φαρμάκων που προμηθεύονται τα νοσοκομεία είναι αυξημένες έναντι των αντιστοίχων του εξωτερικού. Αυτό, κατά τους προμηθευτές, έχει μια ευλογοφανή αιτία: «Αφού το κράτος καθυστερεί χρόνια να μας ξεχρεώσει, εμείς πρέπει να εξασφαλίσουμε κεφάλαια κίνησης από δανεισμό με υψηλά επιτόκια, τα οποία μετακυλίουμε στις τιμές προμήθειας». Αυτό είναι εν μέρει σωστό, διότι εμπεριέχει και υπερβολή. Εάν εφαρμοστεί το σύστημα της άμεσης εξόφλησης από τα ασφαλιστικά ταμεία προς τους προμηθευτές, το επιχείρημα καταρρίπτεται. Παράλληλα πρέπει να υπάρξουν σαφείς προδιαγραφές προμηθειών.
8. Υπερκατανάλωση υπηρεσιών, υπό την έννοια της δόλιας υπερκατανάλωσης, οδηγεί σε στρεβλώσεις και αύξηση των δαπανών. Θα πρέπει να υπάρξει ένας αλγόριθμος που θα καθοδηγεί στο τι επιτρέπεται και τι δεν είναι αποδεκτό για κάθε πάθηση. Ο αυστηρός έλεγχος (audit) θα προστατεύσει και τους ασθενείς από μη απαραίτητες ιατρικές πράξεις και την Ιατρική Οικονομία.
Ο κ. Ιωάννης Δ. Παπαδημητρίου είναι ομότιμος καθηγητής Ιατρικής, πρόεδρος του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου.
