Η τσιμεντοβιομηχανία Τιτάν, η Vodafone και η Coca-Cola 3Ε ξεχώρισαν για δεύτερη συνεχή χρόνια ως οι πλέον υπεύθυνες από τις 100 μεγαλύτερες, με βάση τον κύκλο εργασιών, ελληνικές εταιρείες στην κατάταξη εταιρικής υπευθυνότητας και λογοδοσίας Αccountability Rating Greece 2008. Οι καταστρεπτικές πυρκαϊές του 2007 δεν απετέλεσαν μόνο αφορμή για έμπρακτη επίδειξη κοινωνικής αλληλεγγύης από τον ελληνικό επιχειρηματικό κόσμο, αλλά έβαλαν και το ζήτημα του περιβάλλοντος στην ατζέντα αρκετών από τις μεγάλες επιχειρήσεις, που αντιλήφθηκαν ότι η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί προϋπόθεση και ορισμένες φορές και ευκαιρία για τη δική τους οικονομική ανάπτυξη. Χαρακτηριστικά, ο Τιτάν επένδυσε περισσότερα από 30 εκατ. ευρώ το 2007 στο πλαίσιο της στρατηγικής του επιδίωξης να περιορίσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την παραγωγή τσιμέντου, η Vodafone άρχισε να εγκαθιστά «πράσινους» σταθμούς βάσης για το δίκτυό της, ενώ η Coca-Cola 3Ε δεσμεύθηκε να μειώσει κατά 20% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε όλες τις επιχειρήσεις της, αναπτύσσοντας νέες βελτιωμένες μονάδες παραγωγής στα εργοστάσια εμφιάλωσης.
Σε διεθνές επίπεδο η κατάταξη του 2008 δείχνει ότι οι εταιρείες με έδρα την Ευρώπη είναι αυτές με τον υψηλότερο βαθμό εταιρικής λογοδοσίας σε σχέση με τις προερχόμενες από την Ασία και τις ΗΠΑ, ενώ στην εφετινή λίστα οι γαλλικές εταιρείες εμφανίζονται να αμφισβητούν τα πρωτεία των βρετανικών επιχειρήσεων στο πεδίο της εταιρικής υπευθυνότητας. Πολλές από τις μεγάλες διεθνώς τράπεζες έδειξαν βελτίωση στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν τις κοινωνικές, ηθικές και περιβαλλοντικές πτυχές της δράσης τους, αλλά όπως δείχνει και η περίπτωση της ΗΒΟS (5η στην εφετινή παγκόσμια κατάταξη) αυτό δεν ήταν αρκετό για να τις προστατεύσει από τις συνέπειες της χρηματοοικονομικής κρίσης. Σχεδόν όλες οι μεγάλες τράπεζες που περιλαμβάνονται στις πρώτες θέσεις της διεθνούς κατάταξης ανακοίνωσαν εφέτος πρωτοβουλίες και μέτρα για υπεύθυνη πιστοδοτική πολιτική, αλλά είναι φανερό ότι αυτά θα έπρεπε να είχαν υιοθετηθεί πολλά χρόνια νωρίτερα για να είχαν αποφευχθεί οι καταστρεπτικές συνέπειες που βιώνουμε σήμερα.
Σε γενικές γραμμές τα αποτελέσματα αυτής της χρονιάς έδειξαν ότι οι περισσότερες από τις 100 μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο αλλά και ορισμένες από τις ελληνικές επιχειρήσεις έχουν υιοθετήσει έναν διευρυμένο ορισμό της υπευθυνότητας. Πολλές από αυτές όχι μόνον αναγνωρίζουν και διαχειρίζονται τους κινδύνους που προκύπτουν από τον κοινωνικό, περιβαλλοντικό και ευρύτερο οικονομικό αντίκτυπο των δραστηριοτήτων τους, αλλά πλέον αναζητούν τρόπους να εξελίξουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους, ώστε να ανταποκριθούν στις μεγάλες κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις της εποχής, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η παγκόσμια φτώχεια.
Το Αccountability Rating αποτελεί μια διεθνή πρωτοβουλία που μετράει ποσοτικά τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες αναπτύσσουν και επικοινωνούν πρακτικές υπευθυνότητας στο πλαίσιο της επιχειρηματικής δράσης τους.
Τα κύρια στοιχεία που αξιολογεί η συγκεκριμένη μεθοδολογία είναι τα εξής:
* Ο βαθμός στον οποίο οι εταιρείες έχουν ενσωματώσει υπεύθυνες πρακτικές στον τρόπο με τον οποίο ασκούν τη δραστηριότητά τους.
* Ο βαθμός στον οποίο οι εταιρείες λογοδοτούν προς τα ενδιαφερόμενα μέρη τους (stakeholders) και συνδιαλέγονται μαζί τους.
* Οι πραγματικές επιδράσεις που έχει η λειτουργία των εταιρειών στην αγορά, στην κοινωνία και στο φυσικό περιβάλλον όπου λειτουργούν. Η μέτρηση Αccountability Rating, που υλοποιείται συνεχώς από το 2004, έχει δημιουργηθεί από το διεθνές think tank ΑccountΑbility, πρωτοπόρο μη κερδοσκοπικό οργανισμό σε θέματα έρευνας της εταιρικής υπευθυνότητας, σε συνεργασία με την εξειδικευμένη σε θέματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης βρετανική εταιρεία csrnetwork και το περιοδικό «Fortune», το οποίο δημοσιεύει κάθε χρόνο τα σχετικά αποτελέσματα. Σε συνεργασία με κατά τόπους εθνικούς εταίρους, διενεργούνται και δημοσιεύονται μετρήσεις και σε επίπεδο χωρών. Εκτός από την Ελλάδα, το 2008 διενεργήθηκαν εθνικές μετρήσεις για τις μεγαλύτερες εταιρείες και σε Βουλγαρία, Ιταλία, Νότια Κορέα, Ουγγαρία, Πορτογαλία, Ρωσία και Τουρκία. Στην Ελλάδα η σχετική αξιολόγηση γίνεται από το 2007 από το Ινστιτούτο Κοινωνικής Καινοτομίας, εταιρεία συμβούλων ανάπτυξης η οποία εξειδικεύεται σε θέματα απα
σχόλησης, κοινωνικής προστασίας και βιώσιμης ανάπτυξης.
Οσον αφορά ειδικότερα τις ελληνικές επιχειρήσεις, τα στοιχεία των τελευταίων ετών δείχνουν μια ολοένα αυξανόμενη συνειδητοποίηση από πλευράς μεγάλων εταιρειών του ρόλου τους ως «εταιρικών πολιτών» και της κοινωνικής ευθύνης τους. Σύμφωνα με σχετική έρευνα του Ινστιτούτου Κοινωνικής Καινοτομίας, οι 19 από τις 100 μεγαλύτερες βάσει τζίρου ελληνικές εταιρείες εξέδωσαν εφέτος κοινωνικό απολογισμό ή έκθεση αειφορίας, ενώ οι 35 από αυτές περιλαμβάνουν αναφορές στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιδόσεις τους στους ετήσιους οικονομικούς απολογισμούς τους. Ακόμη όμως και οι εταιρείες που δεν έχουν υιοθετήσει πρακτικές διαφανούς και συστηματικής αναφοράς των επιδράσεών τους στην κοινωνία, στο περιβάλλον και στην ευρύτερη λειτουργία της οικονομίας φαίνεται ότι αναγνωρίζουν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί και αισθάνονται την ανάγκη να ταυτιστούν με κοινωνικά ή οικολογικά μηνύματα.Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, 62 από τις 100 μεγαλύτερες ελληνικές εταιρείες αναφέρονται στις έννοιες «εταιρική υπευθυνότητα» ή «ευθύνη» στα έντυπα και στις ιστοσελίδες τους, ενώ οι 31 από αυτές περιλαμβάνουν τις λέξεις «αειφορία» ή «βιώσιμη ανάπτυξη». Πριν από λίγα μόλις χρόνια οι συγκεκριμένες έννοιες ήταν μάλλον ξένες για το λεξιλόγιο των μεγάλων επιχειρήσεων και πιστευόταν ότι μάλλον αφορούν κάποιες μη κυβερνητικές οργανώσεις, την ακαδημαϊκή συζήτηση ή τα πολιτικά κόμματα. Η πρόκληση όμως που τώρα προβάλλει για τις μεγάλες αυτές εταιρείες έγκειται στο αν θα μπορέσουν να αναπτύξουν διαδικασίες και συστήματα που θα μετατρέψουν τις έννοιες «υπευθυνότητα» και «βιώσιμη ανάπτυξη» σε πρακτικά οφέλη για την κοινωνία και σε ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα για τις ίδιες στον επιχειρηματικό στίβο.
