Η Ελλάδα ήταν πάντα και είναι ιδιότυπη περίπτωση. Είναι μια χώρα με τεράστιες αντοχές, οι πολίτες είναι μαθημένοι στα δύσκολα, η οικογένεια λειτουργεί ως δίχτυ ασφαλείας για τους ανέργους και τους πτωχούς, το χωριό μπορεί να προσφέρει τα πάντα, από τρόφιμα ως φθηνές διακοπές, οι μισοί υπάλληλοι- οι δημόσιοι- είναι μόνιμοι, οι επιχειρήσεις είναι προσωπικές και ως προσωπικές έχουν σχετικά στενές σχέσεις με το μεγαλύτερο μέρος των εργαζομένων, η αποταμίευση βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο. Αυτά είναι τα καλά. Τα κακά είναι ότι είναι μια χώρα υπερχρεωμένη η οποία πρέπει να αναζητήσει εφέτος 45 δισ. ευρώ δάνεια από τις διεθνείς επενδυτικές τράπεζες, ότι θα έχει δυσκολία να τα δανειστεί και ότι τα επιτόκια με τα οποία θα μας χαρατσώσουν θα είναι υψηλά. Κακό επίσης είναι ότι έχει μια κυβέρνηση λίγο-πολύ αδιάφορη ή ανίκανη, η οποία δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα ή δημιουργεί διαρκώς καινούργια.
Τι μπορεί λοιπόν να γίνει για να αποφύγουμε την οικονομική κρίση ή μάλλον για να μειώσουμε τις επιπτώσεις της;
Πρώτον, όσον αφορά την κυβέρνηση, καλό θα είναι προτού πάει στα αγαπημένα της golden boys να δανειστεί να απευθυνθεί στην εγχώρια αγορά. Με ένα καλό επιτόκιο σε έντοκα γραμμάτια και ομόλογα, της δανείζουμε και εμείς οι ίδιοι λεφτά από τις αποταμιεύσεις μας. Αν πάει στους ξένους να δανειστεί, εμείς θα χρωστάμε, οπότε καλύτερο είναι να χρωστάμε στους εαυτούς μας.
Οσον αφορά τους ιδιώτες, αυτό που έχουν να κάνουν είναι να περιορίσουν τα κέρδη τους. Διότι το σημερινό κέρδος που θα βγάλει μια επιχείρηση αυτόν τον μήνα από την υπερχρέωση των πελατών της θα το χάσει τον επόμενο μήνα που ο πελάτης θα έχει πτωχεύσει. Για τον λόγο αυτόν τράπεζες και επιχειρήσεις καλό θα είναι να σκεφθούν με κάποια κοινωνική υπευθυνότητα, να αποδεχθούν ότι το 2009 δεν είναι εποχή για κέρδη και να προτιμήσουν να διατηρήσουν το προσωπικό τους θυσιάζοντας τα κέρδη. Αν το κάνουν αυτό και δεν προχωρήσουν σε απολύσεις προκειμένου να διατηρήσουν την κερδοφορία τους, το 2010 θα έχουμε ξεμπερδέψει από την ύφεση. Αν μια επιχείρηση εφέτος προχωρήσει σε απολύσεις για να πετύχει κερδοφορία, θα είναι κοινωνικά καταδικαστέα. Διότι μπορεί μεν ο στόχος των επιχειρήσεων να είναι τα κέρδη και η ανάπτυξη αλλά αυτά δεν πρέπει να προκύπτουν εις βάρος της κοινωνίας. Και εφέτος είναι μια χρονιά που η κοινωνία έχει ανάγκη επιβίωσης και όχι οι μέτοχοι ανάγκη κερδών.
