Καταπέλτης υπήρξε η ετυμηγορία της εξεταστικής επιτροπής η οποία κλήθηκε να διερευνήσει αν ο νοτιοκορεάτης επιστήμονας Γου Σουκ Χουάνγκ είχε όντως πετύχει να απομονώσει ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα «κομμένα και ραμμένα» στις ανάγκες των ασθενών: καμία από τις 11 κυτταρικές σειρές που ο Χουάνγκ υποστήριζε ότι είχε απομονώσει από κλωνοποιημένες βλαστοκύστες (στάδιο εμβρυϊκής ανάπτυξης το οποίο εμφανίζεται σχεδόν μία εβδομάδα μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου) δεν ήταν αληθινή!


Ούτε λίγο ούτε πολύ ο Χουάνγκ είχε σκοπίμως παραπλανήσει ολόκληρη την επιστημονική κοινότητα παρουσιάζοντας κατασκευασμένα στοιχεία. Τα ψέματα είναι πάρα πολλά: ποτέ δεν υπήρξε κλωνοποιημένη βλαστοκύστη, αλλά βλαστοκύστες που προέκυψαν από παρθενογένεση (τα ανθρώπινα ωάρια μπορούν υπό συγκεκριμένες συνθήκες να αρχίσουν να διαιρούνται ως να ήταν γονιμοποιημένα και πραγματοποιούν έτσι έναν μικρό αριθμό διαιρέσεων). Ο αριθμός ωαρίων που είχε στη διάθεσή του ο νοτιοκορεάτης επιστήμονας ήταν δεκαπλάσιος από αυτόν που είχε υποστηρίξει στα άρθρα του (υποστηρίζοντας ότι άρχισε με μικρό αριθμό ωαρίων, ο Χουάνγκ αφενός έδινε την εντύπωση ότι η τεχνική του ήταν εξαιρετικά αποτελεσματική και αφετέρου δεν δημιουργούσε υποψίες σχετικά με την προέλευσή τους, καθώς η λήψη τους είναι επίπονη υπόθεση).


H μόνη αλήθεια μέσα στον ορυμαγδό των ψεμάτων ήταν η κλωνοποίηση του πρώτου σκύλου, όπως απέδειξαν τα γενετικά τεστ. Και ενώ ο Χουάνγκ αναμένει τώρα και ποινικές κυρώσεις (οι δικαστικές αρχές της Νότιας Κορέας περίμεναν το πόρισμα της επιτροπής των επιστημόνων προτού κινητοποιηθούν) η επιστημονική κοινότητα θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια σειρά ζητημάτων, πρακτικών αλλά και ηθικών. Το πρώτο πρακτικό πρόβλημα που προκύπτει από την αποκάλυψη ότι οι εργασίες του Χουάνγκ ήταν κατασκευασμένες είναι ότι τα υποτιθέμενα βήματα προόδου προς τη θεραπευτική κλωνοποίηση δεν έγιναν ποτέ! Το σενάριο που θέλει στο μέλλον τους γιατρούς να αποσπούν μερικά κύτταρά μας και να δημιουργούν στο εργαστήριο μια βλαστοκύστη κλώνο μας, από την οποία θα παίρνουν τα κύτταρα που θα μας μεταμοσχεύουν για να μας θεραπεύσουν από νόσους όπως ο διαβήτης ή αυτή του Αλτσχάιμερ, παραμένει… σενάριο. Μόνο το μέλλον θα δείξει αν το σενάριο γίνει κάποτε ευρεία κλινική πρακτική ή αν παραμείνει για πάντα στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας.


Τα πρακτικά ζητήματα όμως (που με σκληρή και επίπονη δουλειά μπορεί κανείς να ελπίζει ότι θα επιλύσει) δεν είναι αυτή τη στιγμή ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος της επιστημονικής κοινότητας. Οπως σε κάθε περίπτωση σκανδάλου, έτσι και σε αυτή δεν υπάρχει μόνο ένας ένοχος. Ενα ολόκληρο σύστημα εξέθρεψε τον Χουάνγκ, του επέτρεψε να γίνει εθνικός ήρωας, εξώφυλλο στο περιοδικό «Time» και ο πλέον αναγνωρίσιμος επιστήμονας της γενιάς του. Αν θέλει να είναι ειλικρινής η επιστημονική κοινότητα, θα πρέπει να αναγνωρίσει ότι ήρθε ο καιρός για μια συλλογική ενδοσκόπηση. Και τα ερωτήματα είναι πολλά: «Πώς είναι δυνατόν μια έγκυρη επιστημονική επιθεώρηση όπως το «Science» να φιλοξενεί άρθρα με κατασκευασμένα στοιχεία;», «Θεωρητικά, τα άρθρα αυτά ελέγχονται από τρεις ανεξάρτητους ειδικούς για το πεδίο επιστήμονες που εξετάζουν την εγκυρότητά τους. Πού πήγε ο έλεγχος στην περίπτωση των δύο άρθρων του Χουάνγκ που φιλοξενήθηκαν στο «Science» και ενάμιση χρόνο αργότερα αποδεικνύονται κατασκευάσματα;», «Πόσο αδυσώπητος είναι ο πόλεμος για την πρωτιά (και στη συγκεκριμένη περίπτωση και για τη δόξα και το χρήμα που αυτή θα επέφερε) ώστε ολόκληρη ομάδα επιστημόνων στο εργαστήριο του Χουάνγκ να σιωπά επί μακρόν;», «Διαφέρει άραγε πολύ το νοτιοκορεατικό εργαστήριο από το μέσο αμερικανικό αντίστοιχό του, που έχει μετατραπεί σε εργοστάσιο παραγωγής επιστημονικών ανακοινώσεων;», «Και επειδή ο αριθμός των ανακοινώσεων είναι αυτός που θα φέρει και τα χρήματα για τη συνέχιση των ερευνών, μήπως το όλο σύστημα οδηγεί σε ηθικές εκπτώσεις και ενίοτε σε ακρότητες;». Ας ελπίσουμε ότι το αντιπαράδειγμα Χουάνγκ θα κάνει σοφότερη την επιστημονική κοινότητα…