Η Επίδαυρος έχει κατά καιρούς φιλοξενήσει μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα του διεθνούς θεατρικού στερεώματος προκαλώντας συνήθως το ενδιαφέρον κοινού και κριτικών. Παρά το γεγονός ότι ως λαός μας χαρακτηρίζει ένας ελληνοκεντρισμός και παρά την άποψη ότι «ουδείς γνωρίζει το αρχαίο δράμα καλύτερα από εμάς», έχουμε επιτρέψει σε ξένους να μας παρουσιάσουν τη δική τους εκδοχή για την αρχαία τραγωδία ή κωμωδία – ορισμένες δε φορές με ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Αν και αναλογικά οι ξένοι υπολείπονται εντυπωσιακά των Ελλήνων, μια αναδρομή στις δεκαετίες που πέρασαν θα μας θυμίσει ότι «ουκ εν τω πολλώ τω ευ»… Εφέτος πάντως το Αρχαίο Θέατρο της Αργολίδας, πέραν των «συνήθων υπόπτων» του Ελληνικού Φεστιβάλ (Εθνικό Θέατρο, Θέατρο Τέχνης, ΚΘΒΕ, ΘΟΚ, Αμφι-θέατρο, Θεατρική Διαδρομή και Θύμιος Καρακατσάνης), θα φιλοξενήσει, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, πέντε ξένους και έναν έλληνα σκηνοθέτη οι οποίοι θα καταθέσουν τις γνώσεις, το ταλέντο και τη φαντασία τους επάνω στο αρχαίο δράμα.
Γυρίζοντας πίσω στον χρόνο η πρώτη παράσταση αρχαίου δράματος που δόθηκε από ξένο θίασο στην Επίδαυρο ήταν ο «Αγαμέμνων» του Αισχύλου από τον Ομιλο Αρχαίου Θεάτρου της Σορβόννης, πιθανώς το 1947. Αν και δεν έχει επισήμως καταγραφεί, η παράσταση αυτή μνημονεύεται από τον Ζακ Λακαριέρ στο βιβλίο του Ελληνικό Καλοκαίρι διότι συμμετείχε ο ίδιος ως φοιτητής. Το ίδιο θεατρικό σχήμα επανήλθε το 1955 με τους «Πέρσες» του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία του Μορίς Ζακμόν.
Χρειάστηκε να περάσει αρκετός χρόνος για να εμφανισθεί και πάλι ξένος σκηνοθέτης στην Επίδαυρο, αλλά σίγουρα άξιζε τον κόπο. Ο βρετανός σερ Πίτερ Χολ αποτελεί τον καλλιτέχνη εκείνο που έχει δώσει τις περισσότερες παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο, έναν χώρο που ο ίδιος θεωρεί ιδανικό. Το 1982 ανέβασε με το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας την «Ορέστεια» του Αισχύλου, αφού είχε προηγηθεί η ίδια παράσταση στο γεμάτο Ηρώδειο, για να ακολουθήσει αυτή της Επιδαύρου, με κυρίως θεατρόφιλους στις κερκίδες. Εξι χρόνια μετά παρουσίασε τα τρία έργα του Σαίξπηρ της τελευταίας περιόδου του – «Κυμβελίνος», «Χειμωνιάτικο παραμύθι» και «Τρικυμία» – σε μια παράσταση 10 ωρών. Το 1994 σειρά είχε η «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη, ενώ το 1996 έδωσε και πάλι το παρών με τον «Οιδίποδα», που συνδύαζε και τις δύο τραγωδίες του Σοφοκλή «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ». Ηταν τότε που κινδύνεψε από τους αρχαιολόγους να αναβληθεί η παράσταση στην Επίδαυρο λόγω της χρήσης φωτιάς από τον Χολ (από ειδικά βαρέλια θα έβγαιναν ελεγχόμενες φλόγες). Εφέτος ο σερ Πίτερ Χολ επανέρχεται με τις «Βάκχες» του Ευριπίδη ανοίγοντας τα εφετινά Επιδαύρια. Η παράσταση του Βασιλικού Εθνικού Θεάτρου της Αγγλίας θα δοθεί στις 28 και στις 29 Ιουνίου.
Η «Πενθεσίλεια» του Κλάιστ από τον Πέτερ Στάιν θα προηγηθεί εφέτος των Επιδαυρίων αφού προγραμματίζεται να ανεβεί στις 21 και 22 Ιουνίου στο Αρχαίο Θέατρο ως η παράσταση του Δήμου Λυγουριού. Η παρουσία του 65χρονου γερμανού σκηνοθέτη και η παγκόσμια πρώτη του αποτελούν πολιτιστικό γεγονός που έχει ήδη προκαλέσει το διεθνές ενδιαφέρον. Ο Στάιν βέβαια είναι παλιός γνώριμος της χώρας μας. Το 1994 παρουσίασε την «Ορέστειά» του, ενώ είχε προηγηθεί στο εξωτερικό η εννιάωρη εκδοχή της αισχύλειας τριλογίας.
Δύο χρόνια πριν από την «Ορέστεια» του Στάιν, στο πλαίσιο των πολιτιστικών ανταλλαγών που ανέπτυξε η χώρα μας με την Ιταλία, το Εθνικό Ινστιτούτο Αρχαίου Δράματος παρουσίασε τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή και την «Αλκηστη» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία των Τζιανκάρλο Σέπε και Σάντρο Σέκι αντιστοίχως.
Η Επίδαυρος έχει επίσης φιλοξενήσει μετακλήσεις ξένων καλλιτεχνών ώστε να συνεργαστούν με ελληνικούς θιάσους. Ποιος δεν θυμάται τις σκηνοθεσίες του Γεωργιανού Ρόμπερτ Στούρουα το 1984 και το 1986 με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο στην «Ηλέκτρα» και στον «Οιδίποδα Τύραννο». Οπως και το «ιστορικό» πια τσιγάρο που κάπνισε η Αννα Μακράκη ως Τειρεσίας στον «Οιδίποδα» προκαλώντας τις αντιδράσεις μερίδας του κοινού. Μια άφιξη με πολύ περισσότερα παρατράγουδα ήταν αυτή του γερμανού σκηνοθέτη Ματίας Λάνχοφ, ο οποίος εκλήθη το καλοκαίρι του 1997 από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος να σκηνοθετήσει τις «Βάκχες» του Ευριπίδη. Η «προσβλητική για τον χώρο», όπως χαρακτηρίστηκε από μερίδα θεατών και κριτικής, παράστασή του προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις. Αντιθέτως η συνεργασία του Ιταλού Λούκα Ρονκόνι με το Εθνικό Θέατρό μας για το ανέβασμα του «Πλούτου» του Αριστοφάνη το 1985 έχει καταγραφεί ως μία από τις ευτυχέστερες στιγμές της Επιδαύρου.
Αντιθέτως η περυσινή παρουσία του Θεάτρου του Σαν Κάρλο της Νάπολι που έφερε στην Επίδαυρο ηθοποιούς του βεληνεκούς του Ζεράρ Ντεπαρντιέ ή (έστω) της Ιζαμπέλα Ροσελίνι, αν και προσείλκυσε σημαντικό αριθμό κοινού – κυρίως λόγω του γάλλου σταρ -, δεν ικανοποίησε. Η όπερα-ορατόριο «Οιδίπους Τύραννος» και το μελόδραμα «Περσεφόνη», και τα δύο του Στραβίνσκι, προσέφεραν ένα «χλιαρό» θέαμα.
Οι παραστάσεις του καλοκαιριού
Το προσεχές καλοκαίρι, λόγω της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από το θεατρόφιλο κοινό. Περιλαμβάνει συνολικά έξι θεατρικές παραστάσεις, ενώ εκτός από την «Πενθεσίλεια» του Πέτερ Στάιν και τις «Βάκχες» του Πίτερ Χολ προγραμματίζεται για τις 19 και 20 Ιουλίου η τετραπλή παράσταση με θέμα τον Θηβαϊκό Κύκλο στην οποία τέσσερις σκηνοθέτες θα κλείσουν τα συμπεράσματα της ερευνητικής δουλειάς τους επάνω στο αρχαίο δράμα. Ο Θηβαϊκός Κύκλος θα αναπτυχθεί θεματικά με τέσσερις τραγωδίες: «Βάκχες» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Θόδωρου Τερζόπουλου, «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή από τον Ιάπωνα Ταντάσι Σουζούκι, «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου από τον Ρώσο Βαλέρι Φόκιν και «Αντιγόνη» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία της Αννας Μπαντόρα, γενικής διευθύντριας του Κρατικού Θεάτρου του Ντύσελντορφ. Κοινός παρονομαστής των παραστάσεων ο διεθνής έλληνας εικαστικός Γιάννης Κουνέλης.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου έχει φιλοξενήσει κατά καιρούς και παρά τις εκάστοτε αντιδράσεις των αρχαιολόγων ρεσιτάλ ερμηνευτών της όπερας (Μονσεράτ Καμπαγέ, Χοσέ Καρέρας, Τζέσι Νόρμαν), παραστάσεις όπερας όπως ήταν το 1965 «Η καταδίκη του Φάουστ» του Μπερλιόζ σε σκηνοθεσία και χορογραφία του Μορίς Μπεζάρ από την Οπερα των Παρισίων και την επικήδεια λειτουργία του Μότσαρτ «Ρέκβιεμ».
