Ο Αργύρης ζει χρόνια σε ένα χωριό κοντά στον Γκούρα, έναν παραπόταμο του Αχελώου. Και καθημερινά μονολογεί με φόντο τη γέφυρα που ξεκινά από το πουθενά και καταλήγει στο πουθενά: «Μα, πώς, ρε παιδιά, έφτιαξαν γέφυρα χωρίς να κάνουν δρόμο που να φθάνει σε αυτήν;». Τίποτε παράλογο στη χώρα όπου καλλιεργείται η… φαιδρά πορτοκαλέα. Και πιο πέρα, στη νησιωτική Ελλάδα, εκεί όπου όλο έργα γίνονται για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και νερό δεν έχουν, κάποιος άλλος δυσανασχετεί: «Μα καλά, ήρθαν, έσκαψαν, έφτιαξαν λιμνοδεξαμενή και τα έκαναν θάλασσα. Νερό, πάντως, ούτε μπήκε στη δεξαμενή ούτε εμείς ήπιαμε». Τέλος δεν έχει το «άρπα – κόλλα» και το «ράβε – ξήλωνε». Εκσκαφείς που πληγώνουν την ελληνική γη και αφήνουν ανοιχτές πληγές. «Φαντάσματα» από τσιμέντο, χαρτοπόλεμος από δισεκατομμύρια στον αέρα. Ημιτελή έργα που χάσκουν χρόνια και παραμένουν έρμαια της τύχης τους. Κατασκευές που τέλειωσαν και δεν λειτούργησαν ποτέ. Εργα για να διανοιχθούν δρόμοι και να γεφυρωθεί η οδική σύνδεση μεταξύ περιοχών, για να ενισχυθεί ενεργειακά η χώρα, για να ξεδιψάσουν τους κατοίκους σε άνυδρα νησιά, για να ποτιστούν χωράφια. Που κατάντησαν «γιοφύρια της Αρτας» ή «μνημεία αστοχίας». Γιατί ήταν «τυφλά». Χωρίς σωστό συνολικό σχεδιασμό, χωρίς μελέτες που να προβλέπουν τις επόμενες φάσεις, με τεχνικά προβλήματα. Εργα στα οποία επενδύθηκαν πάμπολλα δισεκατομμύρια δραχμές, αλλά δεν απέδωσαν ούτε κατ’ ελάχιστον. ‘Η ακόμη και όταν χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό που έγιναν – διότι, ως γνωστόν, η ελπίδα πεθαίνει τελευταία – θα έχει στοιχίσει ο κούκος αηδόνι. Ιδού ένα μικρό οδοιπορικό στο σκονισμένο (από τον χρόνο) εργοτάξιο «Η Ελλάς».
* Υδροηλεκτρικό έργο Ιλαρίωνα στον ποταμό Αλιάκμονα. Εχουν γίνει δύο σήραγγες, που εγκαταλείφθηκαν στη μοίρα τους από το ’95, διότι η ΔΕΗ δεν προχώρησε τα σχέδια για την κατασκευή του φράγματος και του υδροηλεκτρικού σταθμού! Το κόστος των εργασιών που έγιναν τότε ήταν ύψους 6 δισεκατομμυρίων δραχμών σε σημερινές τιμές. Ο σταθμός παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος είχε περιληφθεί στα υποψήφια έργα της ΔΕΗ, «αλλά άλλαξε το επενδυτικό πρόγραμμα της ΔΕΗ», όπως μας είπε ο διευθυντής Κλάδου Μελετών της ΔΕΗ κ. Ιωάννης Στεφανάκος. Ετσι τα έργα που είχαν γίνει έμειναν στον… αέρα. Μάλιστα είναι ενδεικτικό ότι ειδικά για το έργο του Ιλαρίωνα η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας – ΡΑΕ (19.7.2001) κάλεσε τη ΔΕΗ «να επιταχύνει τη διαδικασία προσδιορισμού πρακτικού σχήματος ώστε να υλοποιηθεί το ενεργειακά ενδιαφέρον αυτό έργο». Ενδεχομένως στα τέλη του τρέχοντος Φεβρουαρίου η ΔΕΗ θα έχει ολοκληρώσει τις διαδικασίες δημοπράτησης του έργου ώστε να δημοσιευθεί η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος με προβλεπόμενη ένταξη του έργου της ΔΕΗ στο Σύστημα περί το τέλος του 2007.
* Το φράγμα του Σμοκόβου (περιοχή Καρδίτσας) έχει ολοκληρωθεί εδώ και επτά χρόνια, αλλά νερό δεν πηγαίνει ακόμη στα χωράφια της περιοχής (θεσσαλικό κάμπο), γιατί δεν έχουν γίνει τα αρδευτικά δίκτυα! Από το έργο αυτό θα αρδεύονταν τελικά περίπου 280.000 στρέμματα, σύμφωνα με τη συνολική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Υπάρχουν δύο σήραγγες, το φράγμα είναι έτοιμο, αλλά δεν γίνεται έμφραξη, δηλαδή δεν έχουν κλείσει τη σήραγγα ώστε να εκταμιεύεται το νερό του ποταμού στο φράγμα και από εκεί να διοχετεύεται.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΤΕΕ Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας κ. Πέτρο Ηλιάδη οι καθυστερήσεις στο έργο «οφείλονταν σε ελλιπή χρηματοδότηση, σε διαδικαστικά προβλήματα σχετικά με απαλλοτριώσεις και σε τεχνικές δυσκολίες που προέκυψαν εκ των υστέρων». Πάντως ο κ. Δημήτρης Νικολάου, διευθυντής της Ειδικής Υπηρεσίας Δημοσίων Εργων και Οδικών Σηράγγων Υπογείων Εργων (ΕΥΔΕ-ΟΣΥΕ) του ΥΠΕΧΩΔΕ, επεσήμανε μιλώντας στο «Βήμα» ότι εφέτος το καλοκαίρι προγραμματίζουν να κάνουν την έμφραξη σήραγγας εκτροπής φράγματος Σμοκόβου και να αρχίσει η πλήρωση του ταμιευτήρα με νερό.
* Δύο σήραγγες στο Μουζάκι (Πάμισος ποταμός) και στην Πύλη Τρικάλων στον Πορταϊκό ποταμό κατασκευάστηκαν από τη ΔΕΗ – στο πλαίσιο της περιβόητης εκτροπής του Αχελώου – το 1988. Εκτοτε είναι παροπλισμένες γιατί δεν προχώρησαν τα έργα κατασκευής φραγμάτων στην Πύλη και στο Μουζάκι! Μάλιστα η κατασκευή των φραγμάτων δεν είναι στα άμεσα σχέδια ούτε της ΔΕΗ ούτε του ΥΠΕΧΩΔΕ, όπως σημειώνει ο κ. Στεφανάκος, καθώς εξαρτώνται από την έκβαση της υπόθεσης της εκτροπής του Αχελώου. Η σήραγγα στο Μουζάκι στοίχισε 2,5 δισεκατομμύρια δραχμές και εκείνη στην Πύλη 1 δισεκατομμύριο δραχμές σε σημερινές τιμές. Και ανοιχτές πληγές στο τοπίο, και λεφτά που δεν έπιασαν τόπο…
* Το αρδευτικό φράγμα Αχυρών Αιτωλοακαρνανίας. Τα έργα κατασκευής του για αρδεύσεις στην πεδιάδα, κοντά στο χωριό Κατούνα περιοχής Ξηρομέρου, ξεκίνησαν το ’97-’98. Εγιναν οι εκσκαφές φράγματος και μιας σήραγγας, σκυροδετήθηκε μέρος της σήραγγας, αλλά το έργο έχει σταματήσει εδώ και έναν χρόνο! «Παγιδεύθηκε» εξαιτίας κωλυμάτων στις απαλλοτριώσεις και τεχνικών προβλημάτων του έργου.
* Φράγμα Παρθενίου Λέρου. Η κατασκευή του, με στόχο να βοηθήσει την άρδευση και την ύδρευση της νήσου Λέρου, ξεκίνησε εδώ και 4,5 χρόνια με προϋπολογισμό 1,15 δισ. δραχμές. Η αρχική χωρητικότητα ήταν 1.200.000 κυβικά μέτρα. Μια περιοχή 1.000 στρεμμάτων που ήταν γεμάτη με ευκάλυπτους και ελαιόδεντρα «παραδόθηκε» στους εκσκαφείς. Τι έγινε όμως αντιληπτό στην πορεία; Οτι η μελέτη δεν είχε υπολογίσει την πορεία προσγείωσης των αεροπλάνων (στο αεροδρόμιο) που περνούσαν από το σημείο όπου κατασκευαζόταν το φράγμα! Ετσι έπρεπε να αλλάξουν τα σχέδια και η χωρητικότητα του φράγματος μειώθηκε κατά 300.000 κ.μ.! Επίσης οι μελετητές (υπηρεσίες του υπ. Γεωργίας) δεν είχαν λάβει υπόψη τους και άλλες βασικές παραμέτρους: «Χρησιμοποίησαν στατιστικές του 1978 σχετικά με τις βροχοπτώσεις, με συνέπεια τα υδρολογικά στοιχεία να μην ανταποκρίνονται με την πραγματικότητα» λέει ο πρόεδρος της Δημοτικής Επιχείρησης Υδρευσης και Αποχέτευσης Λέρου (ΔΕΥΑΛ) κ. Δημήτρης Καρανικόλας.
Ολοκληρώθηκε η μία πλευρά του φράγματος και τώρα το έργο έχει μείνει σαν σκιάχτρο στην περιοχή. Εδώ και περίπου έναν χρόνο το εγκατέλειψε ο εργολάβος! Οπως λέει ο κ. Καρανικόλας: «ο εργολάβος κατέθεσε ανακεφαλαιοποιητικούς πίνακες στο υπουργείο Γεωργίας (ζητώντας πρόσθετα χρήματα για εργασίες που προστέθηκαν στην πορεία του έργου) και δεν εγκρίθηκαν…». Ακόμη όμως και αν ολοκληρωνόταν το φράγμα, δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει, γιατί δεν υπάρχει μελέτη για ταχυδιυλιστήριο (επεξεργασία νερού). «Και να γέμιζε η λιμνοδεξαμενή με νερό, δεν θα μπορούσαμε να το πάρουμε. Τα πάντα είναι στον αέρα. Ηλθαν, κατέστρεψαν και έφυγαν. Τεράστια οικολογική καταστροφή και οι άνθρωποι που τα κτήματά τους απαλλοτριώθηκαν δεν έχουν πληρωθεί…» παρατηρεί ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΛ.
Μάλιστα, όπως μας εξηγεί ο καθηγητής κ. Γιώργος Τσακίρης, διευθυντής του Εργαστηρίου Εγγειοβελτιωτικών Εργων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων στο ΕΜΠ, «το φράγμα διαστασιολογήθηκε αρχικά για ωφέλιμη χωρητικότητα 1.100.000 κ.μ. και αργότερα τροποποιήθηκε για ωφέλιμη χωρητικότητα 785.000 κ.μ. Η μέση ετήσια απορροή στη θέση του φράγματος υπολογίστηκε σε 250.000 κ.μ., γεγονός που από μόνο του δείχνει την υπερδιαστασιολόγηση του έργου. Προφανώς η λεγόμενη εγγυημένη ετήσια απόληψη από το φράγμα είναι πολύ μικρότερη». Δηλαδή φτιάχνανε ένα τεράστιο φράγμα χωρητικότητας 1 εκατομμυρίου κυβικών μέτρων νερού, στο οποίο δεν μπορούν να φθάσουν ούτε καν 200.000 κ.μ. νερού!
* Λιμνοδεξαμενή χωρητικότητας 40.000 κ.μ. νερού στους Λειψούς. Στη θέση Παναγιά του Χάρου στους Λειψούς κατασκευάστηκε λιμνοδεξαμενή το 1993, αλλά δεν λειτούργησε ποτέ! Δεν έφθανε νερό ως εκεί και η λιμνοδεξαμενή δεν γέμιζε! Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το Α’ ΚΠΣ (ταμείο FEOGA και INTEREG) και δημοπρατήθηκε από το υπουργείο Γεωργίας. Το κόστος κατασκευής του άγγιξε τα 220 εκατομμύρια δραχμές. «Βάσει κακού σχεδιασμού, δεν είχε υπολογισθεί σωστά ο όγκος των βροχοπτώσεων και στη λιμνοδεξαμενή δεν κατέληγε νερό. Πρέπει να γίνουν διορθωτικές επεμβάσεις ώστε να καλυτερεύσει η απορροή του ύδατος προς τη λιμνοδεξαμενή» επισημαίνει ο δήμαρχος Λειψών κ. Σπύρος Μπενέτος. «Εγιναν κάποια μικροέργα με λίγα χρήματα από το ΕΑΠΤΑ (σ.σ.: Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης), αλλά δεν αρκούν. Στις διορθωτικές επεμβάσεις μπλέξαμε και με κάποιους που στο ρέμα έχουν φυτέψει ελιές σε αναβαθμίδες και τρέχουμε στα δικαστήρια για τη δημόσια περιουσία που αμφισβητείται – αν είναι δυνατόν μέσα σε ρέμα» τονίζει.
* Λιμνοδεξαμενή στην Κάλυμνο. Το έργο χωροθετήθηκε στο Βαθύ Καλύμνου, ο προϋπολογισμός του ήταν 500 εκατομμύρια δραχμές και στη δημοπράτηση έπεσε στα 300.000.000 δραχμές. Συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση μέσω του τομεακού προγράμματος του υπουργείου Γεωργίας. Η λιμνοδεξαμενή κατασκευάστηκε πριν από τέσσερα χρόνια. Αλλά ω του θαύματος! Διαπιστώθηκε – όταν πια είχε τελειώσει – ότι δεν έμπαινε στη λιμνοδεξαμενή ούτε σταγόνα νερού! «Μελέτες στο πόδι. Αυτή είναι η ουσία» επισημαίνει ο έπαρχος Καλύμνου κ. Σάκης Ζερβός.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η λιμνοδεξαμενή στο Βαθύ μελετήθηκε με βάση μόνο έξι χρόνια βροχομετρικών παρατηρήσεων αντί με στοιχεία 20 ή 30 ετών, όπως θα έπρεπε. «Στη συνέχεια το υπουργείο Γεωργίας αποφάσισε να δώσει λύση με «έργα υδροληψίας», ώστε να γίνουν αγωγοί σε κατάλληλα σημεία της λεκάνης απορροής που να φέρνουν το νερό ως τη λιμνοδεξαμενή» εξηγεί ο κ. Ζερβός.
Το κόστος του νέου έργου (συμπεριλαμβανομένης και μελέτης αξιοποίησης του έργου, δηλαδή πού και με ποιον τρόπο θα διανέμεται το νερό) ανέρχεται σε ύψος 290 εκατομμυρίων δραχμών. Δημοπρατήθηκε το 1999, αλλά «νέες καθυστερήσεις προέκυψαν, λόγω ενστάσεων της αρχαιολογικής υπηρεσίας οι οποίες αργότερα ξεπεράστηκαν. Ακόμη και αυτά τα προβλήματα μπορούσαν να έχουν προβλεφθεί». Στο μεταξύ είχε ρημάξει η υδατοστεγής μεμβράνη που είχε τοποθετηθεί στον πυθμένα της λιμνοδεξαμενής, η οποία – όπως ήδη έγινε κατανοητό – ουδέποτε λειτούργησε.
* Δασικό χωριό στον ορεινό όγκο της Ξάνθης. Το πρώτο δασικό χωριό που φτιάχτηκε στην Ελλάδα με προορισμό τον δασοτουρισμό και τον οικοτουρισμό ήταν αυτό του Ερύμανθου της Ροδόπης και ως σήμερα μένει ανεκμετάλλευτο. Το 1993 ήταν έτοιμο κατά τα 2/3, καθώς είχαν κατασκευασθεί τα εννέα από τα 13 οικήματα, το Κέντρο Πληροφόρησης Κοινού και ο χώρος υποδοχής. Πέρασαν άλλα επτά χρόνια και το έτος 2000 κατασκευάστηκαν τα υπόλοιπα τέσσερα οικήματα και ένα εστιατόριο. Μέσα σε αυτά τα επτά χρόνια το Δασαρχείο Ξάνθης έφτιαξε μονοπάτια, έκανε τις εργασίες για ηλεκτροδότηση και υδροδότηση του δασικού χωριού. Τα έξοδα για την κατασκευή του έφθασαν τα 300.000.000 δραχμές.
Οπως μας εξηγεί ο δασάρχης Ξάνθης κ. Αναστάσιος Τσιμπηριάδης, από το 1993 ως το 2000 δεν υπήρχε συνεχής χρηματοδότηση. Μα δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει ήδη από το 1993, αφού ήταν σχεδόν έτοιμο; «Ο αρχικός σκοπός ήταν να αναλάβει τη διαχείριση-εκμετάλλευσή του το Δασαρχείο με συμβολικό τίμημα για την άσκηση δασικών πολιτικών. Από το 1990 όμως και μετά άρχισε η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου της Δασικής Υπηρεσίας, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να το λειτουργήσει» επισημαίνει ο δασάρχης. Δηλαδή, με απλά λόγια, η Δασική Υπηρεσία έκτοτε λειτουργεί με εργολαβίες και όχι με αυτεπιστασία, με συνέπεια να μην μπορεί να προσλαμβάνει προσωπικό.
Στις 18 Σεπτεμβρίου 2001 υπεγράφησαν οι όροι παράδοσης του δασικού χωριού στην αναπτυξιακή εταιρεία του Δήμου Σταυρούπολης Νέστος – Ροδόπη και ενώ αναμενόταν ότι εντός μηνός θα υπεγράφετο το πρωτόκολλο παράδοσης, αυτό δεν έγινε. Ο γεν. γραμματέας Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης έδωσε περιθώριο – για να μη χαθεί και αυτή η ευκαιρία – επιπλέον έξι μηνών για να γίνει η παραλαβή. Και έχει ο Θεός…
ΟΔΙΚΑ ΕΡΓΑ Σήραγγες-φαντάσματα, λανθασμένοι σχεδιασμοί και κακοτεχνίες
* Οδική γέφυρα στον ποταμό Γκούρα (παραπόταμο του Αχελώου), κοντά στο χωριό Μεσοχώρα (Τρίκαλα). Φτιάχτηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ πριν από 15 χρόνια για να εξυπηρετήσει την οδική σύνδεση μεταξύ Θεσσαλίας και Ηπείρου (Τρίκαλα – Αρτα). Ο δρόμος όμως που θα κατασκευασθεί – έχουν γίνει κάποια τμήματα – παρακάμπτει τη γέφυρα (θα περάσει από άλλη θέση)! Ετσι η γέφυρα του Γκούρα, που έγινε εκτός γενικότερου προγραμματισμού, είναι άχρηστη. Δεν μπορείς να τη διασχίσεις. Και αν περάσεις από τη μια πλευρά θα βγεις πάνω στο απέναντι βουνό από την άλλη. «Τυφλή» γέφυρα, λεφτά στο βρόντο…
* Δυτικότερα από τη γέφυρα Γκούρα προς Αρτα (σε απόσταση 10 χιλιομέτρων), το ΥΠΕΧΩΔΕ τη δεκαετία του ’80 άνοιξε τη σήραγγα της Σκάλας Σκορλίγκα στην Ηπειρο επίσης για τη οδική σύνδεση Τρικάλων – Αρτας. Δεν χρησιμοποιείται όμως, λόγω λανθασμένου σχεδιασμού για τη χωροθέτησή της. Οταν η ΔΕΗ έκανε τα υδροηλεκτρικά έργα της Μεσοχώρας, αναγκάστηκε να κατασκευάσει άλλη σήραγγα και εκείνη της Σκάλας αχρηστεύθηκε. Σήραγγα-«φάντασμα»…
* Στην περιοχή του Μετσόβου κατασκευάστηκε οδική σήραγγα μήκους 3,5 χιλιομέτρων, αξίας περίπου 20 δισ. δραχμών. Από το 1994 η περίφημη σήραγγα Μετσόβου είναι έτοιμη, αλλά δεν λειτουργεί. Γιατί; Οπως μας εξηγεί ο κ. Γιώργος Γιαννής, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων και λέκτορας στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, δεν υπάρχουν οδικές συνδέσεις μέσω των οποίων θα φθάνουν τα αυτοκίνητα στις άκρες της! Αφενός μεν πρέπει να συνδεθεί με τη σήραγγα Ανηλίου, η οποία δεν έχει κατασκευασθεί, αφετέρου δε πρέπει να γίνει γέφυρα που να συνδέσει το τούνελ με τα υπόλοιπα τμήματα της Εγνατίας Οδού. Σήμερα διαπιστώνεται από εδαφολογικές μελέτες ότι υπάρχουν τεράστιες δυσκολίες για την κατασκευή των δρόμων προσπέλασης…
* Η υποθαλάσσια σήραγγα Ακτίου – Πρέβεζας. Εχει κατασκευασθεί εδώ και σχεδόν τρία χρόνια, αλλά δεν έχει ανοίξει. «Εκκρεμεί ακόμη η έγκριση περιβαλλοντικών όρων για τη σύνδεσή της με το υπόλοιπο οδικό δίκτυο της περιοχής» μας λέει ο κ. Γιαννής.
«Τόσο αυτή η περίπτωση όσο και της σήραγγας Μετσόβου είναι ενδεικτικές των προβλημάτων που δημιουργεί ο λανθασμένος χρονικός προγραμματισμός κατασκευής των επί μέρους τμημάτων των μεγάλων έργων».
