Θα πρέπει να βάλουν νερό στο κρασί τους όσον αφορά την κερδοφορία τους και τις πρακτικές που χρησιμοποιούν για να την πετύχουν
Η μετατροπή των δύο τελευταίων εν ζωή αμερικανικών επενδυτικών τραπεζών, της Goldman Sachs και της Μorgan Stanley, σημαίνει το τέλος ενός ολόκληρου κλάδου του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Και μάλιστα του πιο σύγχρονου, πιο αποδοτικού και πιο χαρακτηριστικού κλάδου, του λεγόμενου investment banking. Η διαφορά αυτού του κλάδου από την κλασική τραπεζική ήταν ότι έπαιρνε πολύ μεγαλύτερα ρίσκα απ΄ ό,τι οι παραδοσιακές τράπεζες, υπαγόταν σε λιγότερο αυστηρούς ελέγχους από την κεντρική τράπεζα και είχε συνήθως πολύ μεγαλύτερες αποδόσεις για τους μετόχους απ΄ ό,τι οι κλασικές τράπεζες. Τουλάχιστον έτσι ήταν τα πράγματα μέχρι να καταστραφεί ο κλάδος.
Οι μεγάλες αμερικανικές επενδυτικές τράπεζες – και πολλές άλλες από όλες τις χώρες του κόσμου – δέχθηκαν τα μεγαλύτερα πλήγματα από την κρίση, αλλά σε πολύ μεγάλο βαθμό ευθύνονται και για την κρίση. Τουλάχιστον ευθύνονται περισσότερο από τους υπολοίπους. Τώρα οι τράπεζες αυτές μετατρέπονται σε κλασικές τράπεζες, υπό την έννοια ότι θα ελέγχονται όπως και οι άλλες, με τους ίδιους κανόνες και με μεγάλη αυστηρότητα, και δεν θα μπορούν πλέον να πραγματοποιούν τόσο επικίνδυνες επενδύσεις όσο αυτές στις οποίες προχωρούσαν μέχρι σήμερα.
Εκτός από τη σημειολογική σημασία που έχει η μετατροπή τους- δηλαδή ότι κλονίζεται ο ακρογωνιαίος λίθος της ακραίας χρηματοπιστωτικής πρακτικής, αυτής που ξεφεύγει από τις παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες και κυνηγάει το κέρδος αναλαμβάνοντας ακόμη και υπερβολικούς επενδυτικούς κινδύνους-, η αλλαγή αυτή θα έχει σοβαρές συνέπειες στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Κατ΄ αρχάς, αφού δεν θα μπορούν αυτές οι τράπεζες να επενδύουν σε επικίνδυνα προϊόντα, τα προϊόντα αυτά θα εκλείψουν ελλείψει επενδυτών. Ή τουλάχιστον θα περιοριστούν σημαντικά. Συνέπεια αυτού είναι ότι θα περιοριστεί το ποσοστό του «αέρα» στις παγκόσμιες συναλλαγές.
Από την άλλη μεριά, χιλιάδες εργαζόμενοι που είχαν εκπαιδευτεί στο να παίρνουν ρίσκο για αυτές τις τράπεζες και άλλοι που έφτιαχναν τα προϊόντα που τους πούλαγαν θα πρέπει να αλλάξουν νοοτροπία ή θα ψάχνουν για νέες δουλειές. Η παγκόσμια οικονομία στηρίχθηκε πάρα πολύ σε αυτές τις λειτουργίες του τραπεζικού συστήματος και τώρα θα πρέπει να υποκαταστήσει τον τζίρο που θα χαθεί με άλλες δραστηριότητες, οι οποίες προς το παρόν δεν υπάρχουν. Αν σκεφτεί κάποιος ότι χιλιάδες φοιτητές των business schools κάθε χρόνο διαγκωνίζονταν για να προσληφθούν σε αυτές τις τράπεζες, αφού μέσα σε λίγα χρόνια θα μπορούσαν να σταματήσουν να δουλεύουν έχοντας πάρει εκατομμύρια δολάρια για μπόνους, κατανοεί τη μεγάλη επίπτωση που έχει αυτή η αλλαγή στον τραπεζικό κλάδο.
Γενικότερα πάντως, οι τράπεζες θα πρέπει να βάλουν νερό στο κρασί τους όσον αφορά την κερδοφορία τους και τις πρακτικές που χρησιμοποιούν για να την πετύχουν. Μέχρι σήμερα όποιος τραπεζικός υπάλληλος έφερνε κέρδη εθεωρείτο Θεός μέσα στην τράπεζα. Αντιθέτως, όποιος υπενθύμιζε τους κανονισμούς ή επεσήμαινε τους κινδύνους εθεωρείτο «εχθρός». Εχθροί ήταν οι εσωτερικοί ελεγκτές, οι δικηγόροι και οι «συντηρητικοί». Ετσι έφτασαν κολοσσιαίες τράπεζες, όπως π.χ. η Societe General, να ναυαγήσουν επειδή κάποιος υπάλληλος έβγαζε υπερβολικά κέρδη μέχρις ότου καταστρέψει ολόκληρη την τράπεζα αναλαμβάνοντας ανεξέλεγκτο ρίσκο. Η τράπεζα γνώριζε τους κινδύνους, αλλά κανείς δεν ήθελε να διακόψει την αύξηση των κερδών, αφού από αυτήν εξαρτώνταν και τα μπόνους όλων. Η κρίση λοιπόν αυτή θα φέρει αναγκαστικά μεγάλες αλλαγές στο διεθνές τραπεζικό σύστημα, αλλά και στη νοοτροπία των τραπεζών γενικότερα.
gnikolo@dolnet.gr
